آیا خدا نیاز به آفزینش داشت؟

طلبه پاسخگو.

Parent Category: خدا شناسی

زمرہ: مراتب توحید (ذاتی،صفاتی،افعالی)

اپریل 25,2014-10:27 PM

مشاہدات: 3032

پرسش:
خداوند بی نیاز است حتی آفرینش انسان نیز بر اثر بخشش حضرت حق بوده اما باز این سوال پیش می آید که نیاز به آفرینش را توضیح لازم است لطفا در این خصوص توضیح دهید؟
پاسخ :
با سلام و عرض ادب و احترام
در پاسخ به اين سؤال بايد دانست، هدف مندي هميشه با نياز تلازم ندارد، بلكه به هر ميزان موجودي كامل تر و بي نيازتر باشد به رفع نياز ديگران بيشتر اقدام مي كند و اين از ويژگي ها و نشانه هاي موجود كامل و مهربان است.
براي آگاهي بيشتر در اين باره خوب است به مطالب زير توجه كنيد:
هدف انسان در كارهايش، رسيدن به كمال يا رفع نقص است؛ مثلاً غذا مي‏خورد تا رفع گرسنگي كند، لباس مي‏پوشد تا خود را از سرما و گرما حفظ كند، ازدواج مي‏كند براي ارضاي نيازي كه در اين باره احساس مي‏كند و... اما انسان برتر كسي است كه نيازهاي او، منحصر در نيازهاي مادي نيست. انسان دوستي، وطن‏پرستي و آرمان‏خواهي نيز از خواسته‏هاي او است.
انساني كه به يك مستمند كمك مي‏كند و يا سربازي كه در راه وطن يا آرمان خود مي‏جنگد، در واقع به اين خواست‏هاي خود پاسخ مثبت داده است و با اين فداكاري، احساس رضايت و آرامش مي‏كند و با ترك آن، احساس گناه و ضعف و نقصان مي كنيد. گرچه فايده ظاهري دستگيري مستمند و جانبازي سرباز، به ديگران مي‏رسد، اما او با اين كار به كمال مي‏رسد. حتي اگر قصد به كمال رسيدن را هم نداشته باشد، باز به كمال مي‏رسد؛ چرا كه به كمال رسيدن، يك امر تكويني است. كسي كه يك قدم به جلو برمي‏دارد، در اين قدم برداشتن چه قصد جلو رفتن بكند و چه نكند، به جلو مي‏رود، (البته هر چه قصد انسان پاك‏تر و خالص‏تر باشد كمال او بيشتر است).
اما خداوند، هيچ نقصي ندارد كه با افعالش، قصد رفع آن را داشته باشد و هيچ كمالي را فاقد نيست، تا به كمال رسيدن براي او فرض شود. بلكه خدايي او اقتضاي آفرينش دارد؛ زيرا «آفريدن» به معناي ايجاد كردن است و هر وجودي خير است و فياض بودن خداوند، عطا كردن او است: «و ما كان عطاء ربك محظورا؛ و عطاي پروردگارت منع نشده است»، (1).
البته فياضيت خداوند از ازل بوده و اين گونه نيست كه با هر آفريدني، فعليتي جديد براي فياضيت او حاصل شود و علت اينكه خداوند همه چيز را يك جا و يك باره نيافريده بلكه اشيا را به ترتيب خاصي و با تقدم و تأخر معيني خلق كرده، اين است كه وجود شي‏ء متأخر، متوقف بر وجود شي‏ء متقدم است؛ يعني، محدوديتي كه باعث ترتيب در آفرينش شده، مربوط به شرايط فعل است، نه محدوديت فاعل.
پی نوشت ها:
1) اسراء، آيه‏ 20

Tags:

Comments (3)

Oldest First

Newest First

Most Likes

مصطفی حقجو

جمعہ
#1969

This comment was minimized by the moderator on the site

سلام
احسنت . کم کم دارم می فهمم اما باز هم در نوشته هاتون چند سوال برام پیش اومد:
1.اگر کسی این قابلیت را درخود ببیند که ناقص را بپرستد جواب شما چیست؟دیگر کمال در خدای او به چه کار آید؟
2.به زبان ساده تر معنای این سطور چیست؟: دو علّت كه هيچ وجه اشتراكى ندارند ، دو معلول كاملاً جدا از هم نيز خواهند داشت . پس محال است دو خداى كاملاً جدا از هم بتوانند با يكديگر همكارى كنند چون همكارى مستلزم وجود وجه اشتراك است.پس طبق اين فرض هر خدايى مستقلّاً دست به تدبير عالم خواهد زد كه نتيجه ى آن به هم ريختن عالم خواهد شد .
دقیقا منظور من در "دو معلول کاملا جدا" و "عدم توان همکاری در نبود وجه اشتراک" و"تدبیرمستقل هرخدا و به هم ریختن عالم" است .
3.این جمله یعنی چه؟:هيچ مركّبى واجب الوجود نيست.
ببخشید ما کم سوادها هم حق دانستن داریم:] راستی ار امکان زدن مثال را دارید بسیار بهتر متوجه خواهم شد، خصوصا در سوال دوم.متشکرم.
=============
سلام
1. هیچ عاقلی دنبال پرستش ناقص نمیرود و الا بحث با او فایده ندارد.
2. یعنی مثلا وقتی دو مدیر در یک کارخانه باشند دو مدیریت مستقل پیش خواهد آمد که باعث مشکلاتی می شود.و این طبیعت کار هست لذا هیچگاه دو مدیر و دو رهبر و دو رئیس جمهور ندارم.
3. یعنی واجب الوجود جزء و جسمی ندارد چون ترکیب بودن یعنی محتاج بودن و محتاج بودن هم نقص است و خدا هم ناقص نیست.

مصطفی حقجو

بدھ
#1955

This comment was minimized by the moderator on the site

ممنون. اما متاسفم که نتونستم درست بفهمم. آیا برداشت های زیر درست است؟
جواب سوال اول من که چرا خدا یکتاست خلاصه این است که چون اگر یکتا نباشد ناقص است و محتاج و پرستیدنی نیست! جواب من این است: خوب نباشد ! این که نشد دلیل!!
سوال دوم اینکه چرا ناقص نیست؟ فرمودید خلاصه اینکه اگه ناقص باشه ضعیفه و ... بازهم پرستیدنی نیست!
جواب من این است: خوب نباشه! به من چه که پرستیدنی نیست.
ببخشید من فهم فلسفی ام کمه شما بچگانه توضیح بدید لطفا.
ببینید فکر کنید من یک انسان هستم که از قبایل سرخپوستان آمریکا هستم یا هرجای دیگر ، و من فقط از عقلم پیروی می کنم. چطور می توان اثبات کرد که خدا یکی است و خدا ناقص نیست؟
فرض این است: دو خدا داریم که با همکاری هم تمام موجودات و هستی و... را آفریدند ، یکی قدرتهایی دارد که دیگری ندارد و بالعکس. مکمل همند. ناقص اند. چه چیز باعث می شود من این دو را نپرستم؟
اصلا چه چیز می گوید که خدا یکی است؟
کلا اسلام جوابی دارد یا به کلام lمعصوم میرسیم ؟ که در ذات خدا تفکر نکنیم؟ کلا قضیه چیه؟
ممنون
================
پاسخ:
با سلام
1. خدایی که خود محتاج است چگونه می تواند کامل باشد؟این دلیل مورد پذیرش همه عقلای عالم است
2. خدایی که پرسدنی نشود دیگر به چکار می آید؟
من توصیه میکنم شما کتاب آقای قرائتی رو که راحت و زیبا بحث رو بیان کرده بخونید به خیلی از سوالاتتون پاسخ داده می شود.
اما دو خدا بودن:
1. اگر وجود محض و بدون قيد دومى داشته باشد ، يا آن دو عين همند يا غير هم . اگر عين هم باشند دوگانگى در كار نيست و اگر غير هم باشند پس بايد وجه اختلاف داشته باشند . يعنى حدّاقلّ يكى از آنها بايد چيزى داشته باشد كه ديگرى فاقد آن باشد تا به اين وسيله دو گانگى حاصل شود . و اگر چنين شد در آن صورت از وجود محض بودن خارج شده هر دو وجود مقيّد خواهند شد . يكى مقيّد به داشتن آن چيز و ديگر مقيّد به نداشتن آن . بنا بر اين ، از فرض دو وجود محض لازم مى آيد كه آن دو محض نباشند و اين تناقض است .
2. امام صادق ( ع ) به زنديق فرمود : « اين گفتار تو كه مى گويى خدا دو تاست از سه حال بيرون نيست ، يا هر دوى آنها قديم و قوى هستند ، يا هر دوى آنها ضعيفند يا يكى قوى و ديگرى ضعيف است . اگر هر دو قوى هستند پس چرا همديگر را دفع نمى كنند تا يگانه مدبّر عالم شوند و اگر خيال مى كنى كه يكى ضعيف و ديگرى قوى است ، آنكه قوى است خدا و آن ديگرى عاجز است . » ( الكافى ، ج 1 ، ص 81 ) در اين كلام امام ( ع ) برخى از مقدمات حذف شده اند . خلاصه ى برهان چنين است : اگر دو خدا موجود باشد ، يا هر دو قدرت برابر دارند يا يكى قدرت بيشترى دارد يا هر دو ضعيف و عاجزند . اگر هر دو عاجزند كه هيچ كدام خدا نيستند و اگر يكى قوى و ديگرى ضعيف است ، آنكه قوى است خدا و آن ديگرى مخلوق و محكوم حكم اوست و اگر هر دو قدرت برابر داشته باشند ، در آن صورت مانع از تدبير يكديگر مى شوند و در نتيجه عالم نابود مى شود . چرا كه قدرت ، ذاتا اقتضاى غلبه دارد و محال است موجودى قادر باشد و طالب غلبه نباشد . ممكن است گفته شود كه چرا آن دو با يكديگر همكارى نكنند ؟ گوييم : همكارى بين دو موجود وقتى معنا دارد كه هيچكدام به تنهايى قدرت لازم براى اجراى كار را نداشته باشند يعنى همكارى ناشى از نيازمندى است . پس اگر اينها هر دو خدا بوده كمال و قدرت محض هستند ، بايد به تنهايى توان تدبير عالم را داشته باشند و الّا عاجزند نه قادر . امّا از طرف ديگر مطلق بودن قدرت هر كدام از اين دو خداى فرضى ذاتاً اقتضاء دارد كه تمام مقدورات را خود در اختيار گيرد و الّا قدرت مطلق نخواهد بود . پس اگر دو خدا با قدرت مطلق موجود باشند ، ذاتاً در مقابل هم قرار خواهند گرفت و اراده ى هيچكدام نافذ نخواهد شد و اين يعنى عجز . پس از فرض دو خداى قادر مطلق لازم مى آيد كه هر دو عاجز باشند .
3. امام صادق ( ع ) به زنديق فرمودند : « و اگر بگويى خدا دوتاست ، آن دو خدا خالى از دو وجه نيستند يا هر دو از همه جهت با هم تفاوت دارند يا هر دو از همه جهت باهم يكى هستند . پس زمانيكه خلق را منظم و كشتى را در حركت مى بينيم و اختلاف شب و روز و خورشيد و ماه راه مشاهده مى كنيم ، درستى امر و تدبير و به هم پيوستگى امور دلالت مى كند بر اينكه مدبّر عالم يكى است . » ( الكافى ، ج 1 ، ص 81 ) خلاصه اين برهان چنين است : اگر دو خدا موجود باشد ، آن دو خداى فرضى از سه حالت بيرون نيستند ، يا از هر جهت مثل همند كه در آن صورت دوگانگى آن دو توهم است . چون دوگانگى مستلزم حداقل يك تفاوت است . يا از هر جهت با هم تفاوت دارند كه در آن صورت هر كدام علّت و مدبّر مستقل خواهند بود . چون دو علّت كه هيچ وجه اشتراكى ندارند ، دو معلول كاملاً جدا از هم نيز خواهند داشت . پس محال است دو خداى كاملاً جدا از هم بتوانند با يكديگر همكارى كنند چون همكارى مستلزم وجود وجه اشتراك است . پس طبق اين فرض هر خدايى مستقلّاً دست به تدبير عالم خواهد زد كه نتيجه ى آن به هم ريختن عالم خواهد شد . چون محال است تدبير آن دو يكى باشد چرا كه از دو علّت كاملاً متفاوت ، محال است معلول واحد ( تدبير واحد ) صادر گردد . امّا اگر يكى از آنها به نفع ديگرى كنار بكشد ، معلوم مى شود كه او علّت و مدبّر نيست پس خدا هم نيست چون محال است موجودى علّت تامّه باشد ولى معلول نداشته باشد . حالت سوم اين است كه آن دو در برخى وجوه با هم شريك باشند كه در آن صورت نيز خدا نخواهند بود چون لازمه ى اين امر تركيب از جزء مشترك و جزء غيرمشترك است و هيچ مركّبى واجب الوجود نيست . امام ( ع ) اين فرض سوم را در كلامشان مطرح نكردند چون بطلان آن واضح بود .