آیا لیله الرغائب «شب آرزوهاست»؟

اولین شب جمعه ماه پربرکت رجب (لیلة الرغائب) نام دارد. این نام طبق روایت رسول اعظم صلی الله علیه و آله از سوی فرشتگان بر این شب نهاده شده است. (وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۲۳۲)

برخلاف آنچه در میان مردم متداول است، لیلة الرغائب به معنی (شب آرزوها) نیست بلکه ترجمه آن یا (شب گرایش‌ها و رغبت‌ها) و یا (شب عطاء کثیر خداوند سبحان) است.

رغائب جمع رغیبة به معنی عطاء کثیر است و در این شب به مؤمنین وعده داده شده تا گناهان آنها آمرزیده شود و لاجرم با بخشش گناهان زمینه استجابت دعا به نحو بدیهی فراهم می‎شود.

چه بسا مردم به دلیل فراهم بودن زمینه استجابت دعا این شب را در میان خود به (شب آرزوها) می‎شناسند. (التحقیق، ماده رغب)

برای این شب اعمالی از جمله نماز اولین شب جمعه ماه رجب (پس از روزه پنج‎شنبه) در روایت شریف پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله نقل شده که بدین شرح است :

روز پنج‎شنبه اول ماه رجب (۳ اردیبهشت) را روزه گرفته و سپس شب جمعه مابین نماز مغرب و عشاء دوازده رکعت نماز (هر دو رکعت به یک سلام) می‎خوانیم. در هر رکعت یک بار سوره حمد، سه بار سوره قدر (انا انزلناه فی لیلة القدر) و دوازده بار سوره توحید (قل هو الله احد) می‎خوانیم.

وقتی تمام شد هفتاد بار می‎گوییم : اللهم صلّ علی محمد و علی آله و سپس به سجده رفته و هفتار بار در سجده می‎گوییم : سبّوح قدوس ربُّ الملائکة و الرّوح، سر از سجده برداشته یک بار می‎گوییم : ربّ اغفر و ارحَم و تجاوَز عَمّا تعلم انّک اَنتَ العلیُّ الاعظم، دوباره به سجده رفته و همان که در سجده اول گفته شد را هفتاد بار می‎گوییم و حاجت خود را از خدای سبحان می‎خواهیم و ان شاء الله تعالی برآورده می‎شود. (بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۹۶ - وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۲۳۲)

وعده بزرگ به مومنان در «لیله الرغائب»

 وعده بزرگ به مؤمنان در این شب آن است که از پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله نقل شده که فرمود: قسم به کسی که جانم در دست اوست، هیچ بنده‎ای این نماز را بجا نمی‎آورد مگر اینکه خداوند سبحان گناهان او را می‎بخشد گرچه گناهان او مثل کف دریا و به عدد شن‎ها و به سنگینی کوه‎ها و به تعداد برگ درختان باشد و روز قیامت هفتصد نفر از خویشان خود را که سزاوار آتش باشند شفاعت می‎کند و در شب اول قبر هم خدای سبحان ثواب نماز را به بهترین صورت با روی گشاده و خندان و زبان فصیح برای او می‎فرستد که می‎گوید: ای حبیب من. مژده بده از هر سختی نجات یافتی. او می‎پرسد : تو کیستی؟ من رویی بهتر از روی تو ندیده و بویی از تو خوش‎تر به مشامم نرسیده است. جواب می‎دهد : ای حبیب من، ثواب نمازی هستم که در فلان شب، فلان منطقه، فلان ماه و فلان سال بجا آوردی، حالا امشب (شب اول قبر) آمده‎ام تا حق تو را ادا کنم، مونس تنهایی تو باشم و وحشت تو را از بین ببرم و زمانی که در صور دمیده می‎شود در قیامت بر سرت سایه افکنم. (بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۹۶)

آنطور که در وسائل الشیعه (ج ۵، ص ۲۳۳) از پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله نقل شده در لیلة الرغائب وقتی یک سوم از شب گذشت، هیچ فرشته‎ای در آسمان و زمین نمی‎ماند مگر آنکه در کعبه و اطراف آن جمع می‎شوند و خدای سبحان به آنها می‎فرماید: هرچه می‎خواهید از من درخواست کنید. فرشتگان عرضه می‎دارند: حاجت ما این است که از روزه‎داران رجب درگذری. خدای سبحان می‎فرماید: این کار را انجام دادم.

(براستی چه چیزی از این بهتر و چه پاداشی از این بالاتر که انسان در این شب به معبود خود گرایش یابد و خود را وقف عبادت نماید تا هم مشمول مغفرت و هم شایسته استجابت حاجاتش و در رأس همه حاجات، فرج امام زمان علیه السلام گردد. امید که همه ما توفیق عبادت در ماه رجب بخصوص در لیلة الرغائب داشته باشیم و از مغفرت واسعه الهی بهره‎مند گردیم.)