شمه‏ اي از مناقب فاطمه زهرا (ع.ه)

شمه ‏اي از مناقب فاطمه زهرا (ع.ه)
در طول تاريخ همواره كتابهاي متعددي درباره يگانه گوهر عالم هستي و سر مستتر الهي فاطمه زهرا عليها السلام نوشته شده است كه از آن جمله، مي توان از كتب عامه به: «اتحاف السائل بمالفاطمة - رضي الله ... عنها - من الفضائل » ، از محمد حجازي شافعي; «الثغور الباسمة في مناقب السيدة فاطمه » ، از جلال الدين سيوطي; «فضائل فاطمة الزهرا عليها السلام » ، از حاكم نيشابوري، و از كتب شيعيان به: «الروضة الزهرا في مناقب فاطمة الزهرا» ، از محمد بن احمد خزاعي; «فضائل الزهرا عليها السلام » ، از احمد بن علي بن ابي طالب طبرسي; «الاربعون حديثا في فضائل السيدة فاطمه عليها السلام » ، از نجم الدين شريف عسكري، و دهها كتاب ديگر اشاره كرد .

استاد علي محمد علي دخيل مي گويد: «كتابخانه عمومي علمين در نجف به سال 1387 ه . ق از كساني كه در مورد فاطمه زهرا عليها السلام كتاب يا مقاله اي نوشته اند، فراخواني داده و اين جانب حدود 300 كتاب كه درباره ايشان نوشته شده بود، جمع كردم . (1) »

و اين از كثرت كتبي كه در مورد اين بانوي يگانه نوشته شده، خبر مي دهد .

در اين مقاله مي كوشيم تا به قدر وسع، هشت منقبت از مناقب بسيار آن حضرت را به رشته تحرير در آوريم، كه:

آب دريا را اگر نتوان كشيد هم بقدر تشنگي بايد چشيد

1 . پيدايش فاطمه عليها السلام
در روايات زيادي به اين مطلب اشاره شده كه فاطمه زهرا عليها السلام نطفه اش از ميوه بهشتي تكون يافته است . از آن جمله، روايتي است كه در امالي صدوق آمده كه امام رضا عليه السلام فرمود: «پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود: وقتي به معراج رفتم، جبرئيل دست مرا گرفت و وارد بهشت نمود . پس رطب بهشتي به من داد كه آن را خوردم و آن غذا در صلبم به نطفه تبديل شد . پس چون به زمين آمدم، با خديجه همبستر شدم و او به فاطمه حامله شد .» (2)

همچنين از مناقب آن حضرت، اين است كه پيامبر صلي الله عليه و آله براي به وجود آوردن فاطمه عليها السلام مامور به چهل روز عبادت شد و عظمت اين منقبت آنجا روشن مي شود كه حضرت موسي عليه السلام نيز براي آوردن تورات مامور به چهل روز عبادت شده بود . اگر چه پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله براي آوردن قرآن مدتي را در غار حرا معتكف بود، ولي براي ايجاد فاطمه عليها السلام مامور به چنين عبادت طولاني گرديد .

علامه مجلسي روايت مي كند كه «روزي پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله در سرزمين ابطح نشسته بود و با او عمار و منذر بن ضخصاح و ابوبكر و عمرو عباس بودند . علي عليه السلام هم در آن جمع بود كه جبرئيل به صورت اصلي بر حضرت نازل شد و عرض كرد: خدا به تو سلام رسانده، مي فرمايد كه بايد چهل روز از خديجه دوري كني ... پس چون چهل روز به پايان رسيد، جبرئيل نازل شد و گفت: خدايت سلام مي رساند و مي فرمايد: خود را براي هديه و تحفه اي آماده كن . حضرت فرمود: آن تحفه چيست؟ در جواب گفت: از اين تحفه خبري ندارم . بعد از آن، ميكائيل فرود آمد و با او طبقي بود و حضرت روزه خود را با طعام درون طبق افطار كرد . بعد از آن، جبرئيل خطاب به پيامبر صلي الله عليه و آله عرض كرد: خداوند به ذات خود سوگند ياد نموده كه امشب از صلب تو ذريه اي طيب بيافريند . (3) »

گوهر پاك ببايد كه شود قابل فيض ورنه هر سنگ و گلي لؤلؤ و مرجان نشود

2 . شباهت به پيامبر خدا صلي الله عليه و آله
ام سلمه مي گويد: «فاطمه عليها السلام شبيه ترين مردم از لحاظ صورت به پيامبر صلي الله عليه و آله بود .» (4) و عائشه مي گويد: «شبيه تر از فاطمه عليها السلام در گفتار به پيامبر صلي الله عليه و آله نديدم . (5) » و جابر مي گويد: «هر گاه فاطمه راه مي رفت، به ياد حضرت رسول صلي الله عليه و آله مي افتادم . (6) » پس فاطمه شبيه ترين مردم به پيامبر بود صورتا و سيرتا و كلاما .

3 . ايمان و كمال
در روايتي آمده كه ابوذر روزي به خانه علي عليه السلام مي رود و علي عليه السلام را صدا مي زند، ولي كسي جواب نمي دهد، در حالي كه سنگ آسيا خود به خود در حال چرخش بوده . پس جريان را به حضرت رسول خبر داده و پيامبر صلي الله عليه و آله مي فرمايد: «ان ابنتي فاطمة ملا الله قلبها وجوارحها ايمانا ويقينا; (7) خداوند قلب و جوارح دخترم فاطمه را از ايمان و يقين پر نموده است .» بنابراين، چون خداوند ضعف فاطمه را مي دانست، با فرستادن فرشته او را در زندگي ياري مي دهد .

ابن صباغ در كتاب خود; «الفصول المهمه » از پيامبر صلي الله عليه و آله نقل مي كند كه فرمود: «كمل من الرجال كثير ولم يكمل من النساء الا مريم بنت عمران وآسية بنت مزاحم امراة فرعون وخديجة بنت خويلد وفاطمة بنت محمد صلي الله عليه و آله; مردان بسياري [از لحاظ ايمان] كامل شده اند، اما از زنان تنها مريم دختر عمران و آسيه دختر مزاحم، همسر فرعون و خديجه دختر خويلد و فاطمه عليها السلام دختر محمد صلي الله عليه و آله به كمال رسيدند .» اين روايت را مسلم و بخاري و ترمذي نقل نموده اند . (8)

و به خاطر همين منزلت، حضرت فاطمه عليها السلام از نخستين كساني است كه به بهشت مي رود (9) . در روايتي مي خوانيم: «اول شخص يدخل علي الجنة فاطمة بنت محمد; (10) اول كسي كه وارد بهشت مي شود، فاطمه دختر محمد صلي الله عليه و آله است .»

4 . علم فاطمه عليها السلام
از ديگر فضائل فاطمه زهرا عليها السلام علم ايشان به آينده و حوادث قبل است . سلمان مي گويد: «روزي عمار به من گفت: آيا خبر عجيبي به تو بدهم؟ گفتم: آري! عمار گفت: علي بن ابي طالب عليه السلام را ديدم كه بر فاطمه وارد شد; چون چشم فاطمه بر او افتاد، گفت: اجازه مي دهي از گذشته و حال و آينده تا روز قيامت خبر دهم .

عمار مي گويد: سپس ديدم كه اميرمؤمنان عليه السلام به عقب برگشت و به مسجد رفت و خدمت پيامبر صلي الله عليه و آله رسيد . پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود: نزديك بيا يا ابا الحسن! چون نزديك پيغمبر رسيد فرمود: تو مي گويي يا من بگويم؟ حضرت امير عليه السلام عرض كرد: حديث شما و كلام شما بهتر است و آن گاه پيامبر صلي الله عليه و آله جريان را بيان نمود ... عمار مي گويد: اميرمؤمنان بعد از آن، از مسجد خارج شد و من هم با او بيرون رفتم و بر فاطمه وارد شد و حضرت فاطمه عليها السلام از آنچه علي عليه السلام به پيامبر صلي الله عليه و آله گفته بود، خبر داد . (11) »

و نيز در روايتي از امام كاظم عليه السلام نقل شده كه فرمود: «فاطمه عليها السلام از تمام صحابه داناتر بود، جز از شوهرش . (12) » و مكرر مي شد كه پيامبر صلي الله عليه و آله مردم را به فاطمه زهرا عليها السلام ارجاع مي داد و او به مردم پاسخ كافي مي داد، چرا كه آنچه را كه ديگران نمي دانستند مي دانست .

روزي رسول خدا صلي الله عليه و آله با عده اي از اصحاب خود نشسته بودند، رو به اصحاب كرده، فرمودند: «براي زنان چه چيزي بهتر است؟ آنها نتوانستند جوابي بگويند . حضرت علي عليه السلام اين خبر را به فاطمه عليها السلام رسانيد و آن حضرت پاسخ داد كه: شما نگفتيد بهترين چيز براي زن آن است كه نه مردي او را ببيند و نه او مردي را ببيند؟»

علي عليه السلام اين جواب را به رسول خدا صلي الله عليه و آله عرض كرد . حضرت فرمودند: «چه كسي اين جواب را به تو گفت؟» عرض كرد: فاطمه عليها السلام . حضرت فرمودند: «راستي كه او پاره تن من است . (13) »

و چه بسيار اتفاق مي افتاد كه زنان مسائل خود را از فاطمه زهرا عليها السلام مي پرسيدند .

از ايشان كلمات گوهرباري هم رسيده كه خود بهترين دليل بر علم و فضل ايشان مي باشد; خصوصا خطبه هاي توحيدي آن حضرت كه همسنگ خطبه هاي توحيدي نهج البلاغه مي باشد .

و اگر ابن ابي الحديد در مورد خطبه هاي توحيدي علي عليه السلام مي گويد:

«واعلم ان التوحيد والعدل والمباحث الشريفة الالهية ما عرفت الا من كلام هذا الرجل وان كلام غيره من اكابر الصحابة لم يتضمن شيئا من ذلك اصلا ولاكانوا يتصورونه ولو تصوروه لذكروه; (14) و بدان كه توحيد و عدل و مباحث شريف الهي جز از كلام اين مرد شناخته نشد و بي شك در كلام غير او از بزرگان صحابه چيزي از اينها اصلا وجود ندارد و تصور آن را هم نمي كردند . و اگر آن را تصور مي كردند، بيان مي نمودند .» بايد گفت اين جملات در مورد فاطمه زهرا عليها السلام هم صحيح مي باشد و بايد گفت: «هذه المباحث ما عرفت الا من كلام هذا الرجل وزوجته » و چه خوب فرمود، مرحوم آية ا ... العظمي غروي اصفهاني:

حامل سر مستمر حافظ غيب مستتر دانش او احاطه بر دانش ما سوا كند

5 . لباس بهشتي
روزي بعضي از يهوديان خدمت پيامبر صلي الله عليه و آله رسيده، گفتند: ما حق همسايگي داريم، درخواست مي كنيم دخترت فاطمه را به عروسي ما بفرستي تا مجلس جشن ما به قدوم آن حضرت زينت گيرد . پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود: فاطمه، زن علي بن ابيطالب است و در اطاعت او مي باشد . اما آنها اصرار كردند كه تو شفاعت كن كه علي به او اجازه دهد . بعد از اجازه، يهوديان خود را به هر آنچه از لباسهاي خوب و فاخر و جواهرات داشتند، آراستند و گمان مي كردند كه فاطمه عليها السلام با لباس فقيري مي آيد و او را استهزاء مي كنند; اما جبرئيل نازل شد و يك لباس بهشتي با جواهرات بي نظيري - كه چشم روزگار مانند آن را نديده بود - با خود آورد و فاطمه عليها السلام آن را پوشيد و به مجلس عروسي رفت و زنان چون اين منظره را ديدند، به سجده افتاده، مسلمان شدند و به سبب آن بسياري ديگر از يهوديان هم مسلمان شدند . (15) »

6 . مائده آسماني
نزول مائده آسماني براي فاطمه عليها السلام مكرر اتفاق افتاده است . در روايتي آمده: پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله به خانه فاطمه زهرا عليها السلام رفت و وقتي وارد شد، ديد چهره فاطمه زرد است . از حال او سؤال كرد . جواب داد: سه روز است كه غذا نخورده ايم . پيامبر صلي الله عليه و آله وارد شد و حسن و حسين عليهما السلام را بر پاي راست و چپ خود نشاند . بعد از آن علي عليه السلام وارد شد . سپس پيامبر صلي الله عليه و آله رو به آسمان كرد و فرمود: «الهي وسيدي ومولاي هؤلاء اهل بيتي اللهم اذهب عنهم الرجس وطهرهم تطهيرا; اي خدا و آقا و مولاي من! اينها اهل بيت من هستند . خدايا! پليدي را از آنها ببر و آنها را حقيقتا پاك گردان .»

بعد از آن فاطمه بلند شد و دو ركعت نماز گذارد و دستها را رو به آسمان برده، فرمود: «الهي وسيدي هذا محمد نبيك وهذا علي ابن عم نبيك وهذان الحسن والحسين سبطا نبيك، الهي انزل علينا مائدة من السماء كما انزلتها علي بني اسرائيل; اي خدا و آقاي من! اين محمد پيامبر تو و اين علي پسر عموي پيامبر تو و اين دو حسن و حسين دو فرزند پيامبر تو هستند . خدايا! مائده اي از آسمان بر ما نازل كن! همان گونه كه بر بني اسرائيل نازل فرمودي .» پس غذايي براي آنها فراهم شد و علي عليه السلام گفت: اين از كجا بوده؟ پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود: اي اباالحسن! بخور و سؤال نكن! خدا را شكر كه نمرديم و خدا فرزندي را به ما مرحمت كرد، مانند مريم كه «كلما دخل عليها زكريا المحراب وجد عندها رزقا» (16) ; «هرگاه زكريا بر او در كنار محراب وارد مي شد، نزد او رزقي را مشاهده مي كرد .»

7 . همسر علي عليه السلام
از ديگر افتخارات فاطمه عليها السلام اين است كه پدري همچون رسول الله صلي الله عليه و آله و همسري همچون علي ابن ابي طالب عليهما السلام داشت و اگر علي عليه السلام نبود، هيچ همتايي براي فاطمه نبود تا با او ازدواج كند . (17)

در روايتي از رسول گرامي اسلام صلي الله عليه و آله نقل شده است كه فرمود: «به فاطمه چهار چيز در دنيا داده شده: 1 . پدري همچون من; 2 . شوهري همچون علي; 3 . فرزنداني همچون حسن و حسين ... .» (18)

بضعه سيد بشر ام ائمه غرر كيست جز او كه همسري باشه لافتي كند

8 . محبت فاطمه عليها السلام
حب و بغض معصومين عليهم السلام - كه از جمله آنها فاطمه زهرا عليها السلام مي باشد - در بسياري از روايات مورد تاكيد قرار گرفته است; به طوري كه پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله در روايتي فرمودند: «خدايا! تو خود شاهد باش كه من دوستدار آن كسي هستم كه آنها را دوست بدارد و دشمنم با آنكه آنها را دشمن مي دارد .» (19) اما به طور خصوص در مورد محبت فاطمه عليها السلام روايتي نقل شده كه دلالت بر عظمت مقام آن بانوي يگانه مي كند .

سلمان روايت كرده كه پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود: «من احب فاطمة ابنتي فهو في الجنة معي ومن ابغضها فهو في النار، يا سلمان حب فاطمة ينفع في ماة مواطن ايسر تلك المواطن الموت والقبر والميزان والحشر والصراط والمحاسبة فمن رضيت عنه ابنتي فاطمة رضيت عنه ومن رضيت عنه رضي الله عنه; (20) هر كس فاطمه دخترم را دوست بدارد، او در بهشت با من خواهد بود و هر كس او را دشمن دارد، در آتش است . اي سلمان! محبت فاطمه در صد جا سود مي رساند كه كمترين آن جاها مرگ و قبر و ميزان و حشر و صراط و محاسبه اعمال است . پس هر كس دخترم فاطمه از او راضي باشد، از او راضيم و هر كس من از او راضي باشم، خداوند از او راضي است .»

اين گوشه اي از فضائل آن گوهر يكتا بود كه در اين مقال به رشته تحرير در آمد و بايد در وصف آن حضرت گفت:

وصف تو بگذشت از قدر عقول عقل در شرح شما شد بوالفضول

پي نوشت:
1) فاطمة الزهرا عليها السلام، ازسلسله اعلام النساء (3)، علي محمد علي دخيل، مؤسسه اهل البيت بيروت، ص 148 .
2) بحارالانوار، ج 43، ص 4 .
3) همان، ج 16، صص 80 - 78 .
4) همان، ج 43، ص 55 .
5) همان، ص 25; مستدرك حاكم، ج 3، ص 167، ح 4732 .
6) همان، ص 53 .
7) همان، ص 29 .
8) الفصول المهمه، ابن صباغ، نشر دارالاضواء بيروت، ص 137 .
9) مستدرك حاكم، ج 3، ص 151; فاطمة الزهراء، ص 28 .
10) الفصول المهمه، ص 137 .
11) بحارالانوار، ج 43، ص 8 .
12) زندگاني فاطمه زهرا عليها السلام، حسين عمادزاده، ص 181 .
13) بحارالانوار، ج 43، ص 54 .
14) شرح نهج البلاغه، ابن ابي الحديد، به تحقيق محمد ابوالفضل ابراهيم، داراحياء الكتب العربية، ج 6، ص 346 .
15) بحارالانوار، ج 43، ص 30 .
16) همان، ص 73 و نيز ر . ك: همان، ص 31، 50، 68 و 59 .
17) اصول كافي، محمد بن يعقوب كليني، با ترجمه سيد جواد مصطفوي، انتشارات علميه اسلاميه، ج 2، كتاب الحجة، باب مولد فاطمه زهرا عليها السلام، ص 360، ح 10 .
18) بحارالانوار، ج 43، ص 57 و 58 .
19) همان، ص 25 .
20) بحارالانوار، ج 27، ص 116 .