افکار ناپسند در ذهنم خطور میکنه چگونه حلش کنم؟

پرسش:
سلام.چند وقتی است كه افكار غیر ارادی و ناپسند در ذهنم خطور میكند و این افكار بیشتر هنگام عبادت و مسائل عبادی در ذهنم ایجاد میشوند . برای روشن شدن موضوع مثالی میزنم " یكبار یك فرد قاضی كه در دادگاه پرونده مجرم زناكاری را بررسی میكرد میگفت كه هر زمانی كه در نماز و هنگام قنوت دستهایم را بالا می آورم یاد صحنه زشتی كه آن فرد زنا كار كفته می افتم و میگفت كه مثلا" مجرمی به یكی از ائمه اهانت زشتی كرد و این اهانت خودبخود و غیر ارادی در ذهن من خطور میكند " . حال سوال این است كه چگونه میتوان از دست این افكار غیر ارادی خلاصی یافت و سوال دیگر این است كه آیا فردی كه این افكار در ذهنش ایجاد میشوند آیا به عنوان گناه برایش محسوب میشوند؟

پاسخ:
سلام و عرض ادب

طبق آنچه که از سوال حضرتعالی فهمیدم شما متاسفانه وسواس فکری دارید.
وسواس يكى از واكنش‏هاى عصبى است كه معمولاً به دو شكل وسواس فكرى و وسواس عملى بروز مى‏كند. البته در مورد شما ممكن است كه اين حالت در مراحل اوليه و ضعيف باشد. اما جلوگيري و درمان اين حالت لازم است.
وسواس فكرى عبارت است از يك سلسله افكار پوچ و بيهوده تكرارى، كه گرچه بيمار به بيهودگى آن اطمينان دارد، ولى براى جلوگيرى از آن نمى ‏تواند اقدامى كند.
وسواس عملى عبارت است از يك رشته رفتارهايى كه قطع نظراز منطقى نبودن آن‏ها، جنبه تكرارى به خود مى‏گيرد.(1)
اغلب مبتلايان به وسواس فكرى، افكار بيهوده و ناپسند و يا وحشتناكى در ذهن خود به وجود مى‏آورند كه اين افكار در چرخه‏اى بى پايان، مرتب تكرار مى‏شود.
بعضى از مبتلايان، مشكل خود را پنهان نگه مى‏ دارند و گاهى دور از چشم ديگران چندين ساعت را صرف افكار خود مى‏نمايند ، اما در خصوص شما حاد به نظر نمي رسد و البته با نوشتن نامه براي ما در صدد حل آن نيز هستيد و اين براي حل مشكل بسيار مطلوب است.
ضررهاى وسواس فكرى بسيارند كه برخي از آنها عبارتند از: اتلاف وقت، عدم توانايى در تمركز حواس، بازماندن از كارهاى اصلى، خسته شدن ذهن، عدم تعادل روانى، بى حوصله شدن براى فكر كردن درباره موضوعات مهم و اساسى زندگى و تحصيلى.
نيازى به شرح و بسط اين پيامدها نيست، پس هر چه زودتر بايد به راهكارهاى عملى جهت مقابله با اين حالت بينديشيد كه عبارتند از:
1 - شفاف كردن افكار: براى مقابله با افكار انحرافى بايد انديشه خود را پالايش كنيد و ابهام زدايى نماييد. امام على(ع) مى‏فرمايد: «به دليل شفافيت افكار ملائكه، آنان به وسواس فكرى مبتلا نمى‏شوند».(2)
اگر شبهه و سؤالى در ذهن خود نسبت به خدا و يا اولياى الهى داريد، بدون واهمه آن‏ها را مطرح نماييد و در پى پاسخ برآييد.
2 - متمركز شدن بر افكار مطلوب: براى رهايى از افكار ناخواسته، لازم است افكار خوشايند را جايگزين كنيد. توجه به افكار معقول و تقويت و تمركز آن به وسيله تكرار زبانى، شما را از افكار مخرّب و آزاردهنده باز مى‏دارد. پيامبر اكرم(ص) مى‏فرمايد: «كسى كه مبتلا به وسواس فكرى است، سه بار ايمان به خدا و رسول را به زبان تكرار كند (آمنت بالله و رسوله) كه آن وسواسى از بين مى‏رود».(3)
3 - ذكر زبانى: شخصى از امام صادق(ع) در مورد وسواس و شك سؤال كرد، حضرت فرمود: «لا شى فيها، تقول لا اله الا الله؛ اين وسواس و شك مشكلى ندارد. هر گاه به وسواس فكرى مبتلا شدى، لا اله الا الله بگو».(4) با اين ذكر و تغيير حالت دادن، از فكر تكرارى رهايى مى‏يابيد.
4 - تقويت اعتقادات مذهبى: «كول جى آر» با مرور بر زندگى «مارتين لوتر» رهبر مذهبى شهيرى كه مبتلا به وسواس فكرى بود، اظهار داشت كه اعتقادات مذهبى «لوتر» نقش بسيار مهمى در كنار آمدن او با نگرانى‏ها و ناراحتى‏هاى درونى ناشى از وسواس داشته است.
5 - ورود افكار منحرف را به ذهن دراختيار خود بگيريد تا اين افكار ناخواسته به ذهن شما وارد نشود. به اين منظور براى فكر در اين امور، ساعت خاصى تعيين كنيد، يعنى با خود عهد ببنديد كه زمان فكر كردن درباره موضوع وسواس، ساعت خاصى باشد. تا افكار ناپسند ناخواسته به ذهن نيايد.
در طول روز هرگاه اوهام و افكار وارد ذهنتان شد، به خود بگوييد: زمان فكر كردن فلان ساعت است. در زمان مقرر مدتى را به فكر كردن درباره آن موضوع اختصاص دهيد، تا در طول روز ذهنتان مشغول آن نشود. البته زمان اختصاصى را به تدريج در طى (مثلاً سى روز) روزى يك دقيقه كم كنيد تا به صفر برسد.
7 - هر روز به خود تلقين كنيد كه من قادرم افكار ناخواسته را كنار بگذارم. تلقين يكى از راه‏هاى مبارزه با افكار منفى است.
نكته مهم و قابل توجه آن است كه از افكار ناخواسته و مزاحم، احساس وحشت و نگرانى نكنيد و بدانيد كه آن‏ها موجب كفرنمى شود و اصلاً گناه نيست. پس اثر وضعى (نجاست) و اثر تكليفى (گناه و كفر) ندارد.
پيامبر اكرم(ص) فرمود: «از امت من هر چه كه در ذهنشان خطور مى‏كند، عفو شده است، تا وقتى كه آن را به زبان جارى نكرده و عملى انجام نداده باشند».(5) يعنى عمل تان طبق افكار ناپسند و آلوده نباشد.
با صبر و بردبارى و با يارى جستن از خدا و توسل به اهل بيت(ع) و انجام راهكارهاى ارائه شده، از افكار منفى رها خواهيد شد.
موفق و سربلند باشيد.
مواردی که عرض شد رو انجام بدید و نتیجه رو به بنده اطلاع دهید.

منابع:
1 - دكتر شكوه نابى نژاد، رفتارهاى بهنجار و ناهنجار، ص 162.
2 - همان، خطبه 90.
3 - كنزالعمال، حديث 1245.
4 - كافى، ج‏2، ص 424.
5 - بحارالانوار، ج‏66، ص 42.