منظور از جمله «فلا جناح عليه»، در قرآن چیست؟

پرسش:

جمله «فلا جناح عليه» و مشابه آن در موارد زيادي تکرار شده ،آن هم در مواردي  گناهي وجود ندارد، منظور از بقره 158 آيه منظور چيست؟

پاسخ:

با سلام و ادب خدمت شما دوست عزیز

پيش از اسلام وکمي بعد ازآن هر ساله مشرکان وبت پرستان براي انجام مناسک حج به مکه مي آمدند و مراسم حج ابراهيمي را که مخلوط با خرافات شد ه بود، انجام مي دادند ، از جمله  آن سعي صفا و مروه بود که مشرکان بتي به نا م " اساف " روي کوه "صفا" و بت ديگري به نام " نائله "  روي کوه مروه نصب کرده بودند.اينان به هنگام سعي وقتي به صفا مي رسيدند، بر بالاي کوه رفته، براي تبرک به آن بت دست مي کشيدند .نيز وقتي به کوه مروه مي رفتند، به بت ديگر دست مي کشيد ند ،به اين خاطر مسلمانان از سعي کردن در بين اين دو کوه اکراه داشتند.

 ظاهراً اين مسئله درسال هفتم هجرت که براي اولين بار مسلمانان همراه با رسول خدا به مکه رفتند، اتفاق داد که يکي از شرائط پيامبر در اين سفر آن بود که  دو بت را از صفا ومروه بردارند، گر چه مشرکان آن دوبت را در آن مدت برداشتند، ولي دوباره سرجايش گذاشتند .

به هر حال همين عمل سبب شد که برخي مسلمانان از سعي  بين صفا و مروه خود داري نمايند. دراين زمان بود که آيه شريفه 158 سوره بقره نازل شد وفرمود : کوه صفا و مروه از شعائر و نشانه هاي خداست و کساني که حج يا عمره انجام مي دهند "لا جناح عليه " مانعي دارد که  سعي و طواف کنند.

 از احاديث استفاده مي شود كه اين عمل واجب است و مانعي نيست ، و فقط به منظور جواز نيست ، بلكه با توجه به روايات اين عمل در حج واجب است .(1)

سپس به تشويق طواف کنند گان مي پردازد ومي فرمايد" کساني که فرمان خدا را درانجام کارهاي نيک اطاعت کنند ،خدا در برابر عمل آنها شکر گزار و آگاه است.(2)
 براي اطلاع بيشتر به تفاسير ذيل آيه مراجعه نماييد.   

1- تفسير آلاء الرحمن  ،ص 141.
2- تفسير نمونه ،ج 1 ،ص 537.