پرسش:
چرا لقب حضرت علی(ع) امیرالمؤمنین شد؟
پاسخ:
با سلام و عرض ادب
اميرالمؤمنين به معناى لغوى آن؛ يعنى امير و فرمانده و رهبر مسلمانان.(1)
مطابق همين معناى لغوى به پيامبر اسلام (ص) مى توان اميرمؤمنان؛ يعنى رهبر و فرمانده مسلمانان اطلاق نمود.
به خلفاى راشدين و خلفاى اموى و عباسى و يا همه كسانى كه توسط شورا و اصحاب اهل حل و عقد انتخاب شده اند، اطلاق مى گردد.(2)
بر همين اساس است كه خلفاى اسلامى خود را اميرمؤمنان مى خواندند. اما در واقع اين لقب تنها اختصاص به حضرت علي(ع) دارد.
در روايات عنوان اميرالمؤمنين از القاب خاص على(ع) شمرده شده است،(3)
اميرمؤمنان در اين روايات معناى ويژه اى دارد كه آن معنا متضمن خلافت بلافصل و وصي پيامبر است؛ با توجه به اين معنا تنها شامل امام علی(ع) مى شود، چون جز او كسى لايق اين مقام نيست.
در برخى از روايات بيان شده كه حتى در زمان خود پيامبر نيز توسط آن حضرت ، از على(ع) به اميرمؤمنان ياد شده است. (4)
به همين خاطر، اين لقب براى ديگران و حتى امامان معصوم(ع) اطلاق نشده است..
شخصى از امام صادق(ع) پرسيد: آيا روا است كه به امام زمان(ع) به عنوان "سلام بر تو، اى اميرمؤمنان" سلام ياد كرد؟ امام فرمود: نه، زيرا خداوند تنها على را به اين لقب ناميده است. نه قبل او كسى به اين لقب ناميده شده و نه پس از او. آن شخص پرسيد: پس چگونه بر قائم آل محمد (ع) مى بايست سلام كرد؟ فرمود: مى گوييد: السلام عليك يا بقية الله".(5)
اختصاص لقب اميرالمؤمنين به امام على(ع) به جهت نصب مقام امامت و خلافت آن حضرت توسط پيامبر مي باشد ؛ يعنى بعد از پيامبر(ص) بايد او امير و حاكم مسلمانان باشد و مردم بايد به اين مهم آشنا شوند. شايد بر همين اساس باشد كه پيامبر(ص) فرمود: "اگر مردم مى دانستند در چه زمانى على به اين لقب ملقب گرديد، هرگز منكر فضايل او نمى شدند، زيرا على در زمانى كه آدم بين روح و جسد بود، ملقب به اين لقب شد؛ زمانى كه خداوند فرمود: آيا من پروردگار شما نبودم؟ گفتند: بلى. فرمود: من پروردگار شمايم و محمد پيامبر شما است و على امير شما است".(6)
پى نوشتها:
1-دايرةالمعارف تشيع، ج2، ص 522
2-همان، ص 522 – 523
3-معارف و معاريف، ج2، ص 448؛ دايرةالمعارف تشيع، ج2، ص 522
4- بحارالانوار، ج35، ص 37، ارشاد مفيد، ص 42
5-كافى، ج1، ص 411؛ بحارالانوار، ج24، ص 211؛ مظهر ولايت، ص 41
6-ينابيع الموده، 2، ص 63؛ بحارالانوار، ج9،ص 256؛ مظهر ولايت، ص 40.