آیا آتش جهنم واقعا آتش است یا مثالی است برای درکی بهتر؟

پرسش:
آیا  آتش جهنم واقعا آتش است یا مثالی است برای درکی بهتر؟
پاسخ :
با سلام و عرض ادب و احترام
الف) سوختن در آتش و ديگر عذاب‏هاى ذكر شده در نصوص دينى واقعى است، نه صرف تشبيه ومثال. البته عذاب آتش آخرت با اين عالم تفاوت‏هاى بسيارى دارد؛ و ميزان سوزش آن با آنچه در دنيا رخ مى‏دهد قابل قياس نيست.
 بين سوزش عذاب آخرت و دنيا از چند جهت تفاوت هست:
(1) از آتش دنيا فقط بدن مى‏سوزد؛ ولى آتش آخرت روح و دل را هم مى‏سوزاند و اين فوق العاده عظيم و فوق تصور است التى تطّلع على الافئدة؛
(2) آتش دنيا خالص نيست و تا با اكسيژن تركيب نشود نمى‏سوزد؛ ولى آتش آخرت خالص است و سوزش فوق‏العاده دارد؛
(3) در اين دنيا ادراكات ضعيف است، ولى در آخرت همه چيز به كمال نهايى خود رسيده و ادراك آدمى قوى است و از همين رو سوزش افزون‏ترى احساس مى‏كند؛
(4) در اين دنيا پس از رسيدن سوزش به استخوان احساس سوزش كم مى‏شود، ولى در جهنم خداوند مجددا گوشت تازه مى‏روياند و از تخفيف عذاب جلوگيرى مى‏كند
البته بايد توجه داشته باشيد كه نظام، سنن و قوانين حاكم بر عالم قيامت غير از قوانين و سنن حاكم بر دنياى مادى است؛ ازاين‏رو، نمى‏توان حقيقت مسائل آن عالم را با ابزار درك دنيوى، درك و دريافت نمود. مثلاً بر اساس آيات و روايات انسان در بهشت هيچگاه پير نمى‏شود،مريض نمى‏گردد؛ مشيت و خواستن در بهشت عين شدن و تحقق است و اصلاً مسائل به صورت تدريجى رخ نمى‏دهد چنان كه در اين عالم چنين است، يا مثلاً انسان در جهنم مى‏سوزد ولى خاكستر نمى‏شود، يعنى بدن آن‏جا به گونه‏اى است كه مى‏سوزد ولى خاكستر نمى‏شود؛ به خلافبدن دنيوى. از اين رو، نمى‏توان با ابزار ادراكى دنيوى بهشت و جهنم را ترسيم نمود؛ آيات و روايات نيز كه گاهى بهشت و جهنم را به اوصافى اين سوئى وصف كرده‏اند تنها براى تقريب مسأله به ذهن دنيوى من و شما بوده است ولى حقيقت برتر از آن است كه حتى بتوان آن را اينچنين وصف نمود.