حرص ممدوح و مذموم کدام است؟

پرسش:

حرص ممدوح و مذموم کدام است؟

پاسخ:

با سلام و ادب

حرص مانند سایر صفات انسانی یک سرمایه الهی است  که در وجود انسان قرار داده شده است تا در مسیر کمال یاری اش کند.  این حرص به دو گونه است: گاه صفت حرص در مسیر صحیح  استفاده می شود و باعث می شود انسان از کار خیر سیر نشود و برای کسب هر چه بیشتر رضای الهی نهایت تلاش خودش را به کار گیرد که این نوع حرص ممدوح است.

امیرالمؤمنین علی (ع) در این باره می فرمایند: «لَا حِرْصَ كَالْمُنَافَسَةِ فِي الدَّرَجَات» ھیچ حرصی [در شايستگى] ھمانند رقابت براى رسیدن به درجات عالیه نیست! (1)

 و گاه صفت حرص از مسیر سازنده اش خارج می شود و رنگ شیطانی می گیرد. در این صورت به یکی از رذایل اخلاقی مهلک تبدیل می شود. و انسان خیر خود را در منفعت دنیا می بیند و برای کسب دنیا خودش را هلاک می کند. چنین انسانی آنقدر در طلب دنیا اشتیاق نشان می دهد که از هر راهی هر چند خلاف رضای خداوند باشد، مثلا به جمع مال می پردازد و سیری ناپذیری او باعث می شود تمام عمرش را در این راه صرف کند.این حرص همان حرصی است که در آیات و روایات اسلامی مذموم و ریشه بسیاری از بداخلاقی ها شمرده شده است. چنانکه امام علی علیه السلام فرمودند:
«اَلحِرصُ موقِعٌ فى كَثيرِ العُيوبِ»؛ حرص انسان را به عيب هاى زيادى مبتلا مى كند.(2)
______________

(1) تحف العقول ص 286 - بحار الانوار(ط-بیروت) ج 75 ، ص 165
(2) تصنیف غررالحکم و درر الکلم ص 295 ، ح 6639.