آيا مردگان مي توانند خويشان خود را ببينند؟

پرسش:

آيا مردگان مي توانند خويشان خود را ببينند؟

پاسخ:

با سلام و ادب

يكى از ويژگى ‏هاى عالم برزخ اين  است كه ميت تا هنگامى كه در برزخ بسر مى ‏برد ، به كلى از دنيا بريده نمى‏ شود ، بلكه گاه گاهى با آن ارتباط برقرار مى ‏كند و در روايات به اين مسأله تصريح شده است ، چنان كه مرحوم كلينى در كافى بابى با عنوان «ان الميت يزور اهله» مطرح كرده و رواياتى نيز نقل كرده است. (1)
 از آن روايات معلوم مى ‏شود كه مردگان اعم از افراد با ايمان و حتى افراد بى ‏ايمان نيز گاه گاهى به ديدار خانواده خود مى ‏آيند. در اين كه هر چند وقت يك بار به ديدار آنها مى‏آيند طبق روايت بستگى به مقام و منزلت شخص ميت دارد.
امام صادق (ع) مى‏فرمايد: «ان المؤمن ليزور اهله فيرى ما يحب و يستر عنه ما يكره و ان الكافر ليزور اهله فيرى ما يكره و يستر عنه ما يحب» ميت مؤمن به ديدار خانواده‏اش مى ‏آيد پس هر چه را كه خوشايند باشد مى ‏بيند و آنچه را كه خوشايند نباشد از او پوشيده مى‏ شود و كافر نيز به ديدن خانواده خود مى‏آيد پس مى‏بيند هر آنچه را كه ناخوشايند است و هر چه پسنديده و خوب باشد از او پوشيده مى‏ شود.
در برخی روايات آمده است كه معمولاً روزهاى جمعه و به شكل پرنده‏اى به ديدار خانواده خود مى ‏آيند،(2).
اما این که تمام اموات  دائما شاهد بر اعمال خویشان خود باشند ، دلیلی در دست نیست .
براى آگاهى بيشتر ر. ك : 1- منازل الاخره، شيخ عباس قمى 2- حيات پس از مرگ، على محمد اسدى‏
پى ‏نوشت‏
1) اصول كافي ج 3 ص 130
2) (همان، ح 5)