پرسش:
امام در لغت به چه معنا میباشد و در قرآن چگونه به كار رفته است ؟ منبع گفتههای خودرا ذكر كنید
پاسخ:
با سلام و ادب
امامت در لغت به معناى پيشوايى و رهبرى است و هر كسى كه متصدى رهبرى گروهى شود ((امام)) ناميده مى شود خواه در راه حق باشد يا در راه باطل.
در قرآن كريم, واژه امامت در همان معناي لغوي مذكور در چندين مورد ،به كار رفته است مانند سوره بقره آيه124 ، سوره الاسراء آيه 71 ،سوره توبه آيه 12 ، سوره انبياء آيه 73، سوره قصص آيه 5 و 41 و سوره سجده آيه 24 .
در قرآن گاهي به غير از انسان ها ، مانند كتاب نيز امام اطلاق شده است مانندسوره هود آيه 17 و سوره يس آيه 12 .
قرآن امام را هم به پيشواي حق اطلاق نموده است(وجعلناهم ائمه يهدون بامرنا )((سوره انبياء آيه 71 )) و هم به پيشواي باطل (ائمه الكفر) ((سوره توبه آيه 12)).
اما در اصطلاح علم كلام, امامت عبارت است از: ((رياست همگانى و فراگير بر جامعه اسلامى در همه امور دينى و دنيوى)).
و ذكر كلمه ((دنيوى)) براى تاكيد بر وسعت قلمرو امامت است, و گرنه تدبير امور دنيوى جامعه اسلامى, جزيى از دين اسلام است .
از ديدگاه شيعه, چنين رياستى هنگامى مشروع خواهد بود كه از طرف خداى متعال باشد, و كسى كه اصالهً (و نه به عنوان نيابت) داراى چنين مقامى باشد معصوم از خطا در بيان احكام و معارف اسلامى و نيز مصون از گناهان خواهد بود. و در واقع, امام معصوم همه منصب هاى پيامبر اكرم (ص) بجز نبوت و رسالت را دارد و هم سخنان او در تبيين حقايق و قوانين و معارف اسلام, حجت است و هم فرمانهاى وى در امور مختلف حكومتى, واجب الاطاعه مى باشد.
براي اطلاع بيشتر ر.ك:محمد تقى, مصباح يزدى, آموزش عقايد, ج 2.