آیا در قیامت باید پاسخگوی فکرهایی که در ذهن می آید باشیم؟

پرسش:

آیا فكرهایی كه در ذهن ما به وجود می آید در قیامت باید پاسخ گوی این فكر ها باشیم یا نه؟

پاسخ:

با سلام خدمت شما پرسشگر محترم

عرض کنم که فکرهای ذهنی سه دسته هستند:

اوّل، اعتقادها و باورهای قلبی، مثلاً این که ما برای جهان خدایی قائل باشیم یا خدا را انکار کنیم و جهان را بدون خدا بدانیم یا معتقد به امامت پس از پیامبر باشیم یا نباشیم یا امامان را معصوم و کامل بدانیم یا ندانیم.

این فکرها که باورها و عقاید ما هستند، زیر بنای وجود ما و اخلاق و رفتار ما را شکل می‌دهند و از اهمیت بسیاری برخوردارند و اثر آنان فوق العاده است، از این رو اصل پاداش و کیفر، به این باورها و اعتقادات تعلق می‌گیرد.

دوم، باورهای اخلاقی یا حالات روحی و روانی ریشه‌دار مثل این که بخشندگی را دوست داشته باشیم و آن را کار خوبی بدانیم و به راحتی از مال و دارایی خود به دیگران ببخشیم یا نسبت به دیگران حسادت داشته باشیم و از این که آنها بهره‌مند هستند، در ذهن و روحمان ناراحت باشیم و آرزو کنیم که آن نعمت را از دست بدهند.

این روحیات نیز در مرتبه دوم از لحاظ اهمیت و تأثیر می‌باشد و پاداش و کیفر دارند مگر اینکه فرد در مقام مبارزه با آن خُلق و روحیه بد باشد که در آن صورت ثواب مجاهد در راه خدا را دارد.

ظاهر سؤال شما در مورد این تفکرات و ذهنیات و روحیات نمی‌باشد، بلکه راجع به نوع سوم سؤال دارید.

نوع سوم تصمیم‌های ذهنی است مثلاً کسی در ذهنش گناهی را تصور کند و آرزو نماید یا در ذهنش آرزو کند که کاش پول فراوانی داشت و از نیازمندان دستگیری می‌کرد. این فکرها و تصمیم‌های ذهنی یا در امور خیر و صلاح است یا در امور شرّ و گناه، خداوند برای نیت‌های خیر و صلاح به فضل خود پاداش قرار داده حتى اگر فرد نتواند آن نیت‌ها را عملی سازد، ولی برای نیت‌های گناه و فکر گناه تا وقتی که بدان عمل نکرده، کیفر قرار نداده است.

کسی که در ذهنش گناه خطور می‌کند و آن ناپسند نمی‌شمارد و تصمیم می‌گیرد بدان عمل کند یا آرزوی آن را دارد، این نیت و تفکر ذهنی بر بیماری درونی او دلالت دارد و شایستگی قرب خدا را از او می‌گیرد، ولی موجب کیفر نیست، مگر این که بدان عمل کند، بنابر این اگر کسی در ذهنش علاقه دارد گناهی را انجام دهد یا تصمیم به انجام گناهی بگیرد، ولی بعداً منصرف شود یا امکان انجام آن برایش حاصل نگردد، به خاطر آن فکر و خطور ذهنی یا تصمیم درونی کیفر نمی‌شود.