چرا امام زمان را «آفتاب پشت ابر» گویند؟

امام زمان علیه‌السلام درباره چگونگی بهره‌مند شدن مردم از وجود مبارک ایشان در دوران غیبت، آن را بسان بهره‌مند شدن از خورشید می‌دانند که در پس پرده ابر از چشم‌ها پنهان است.

آیت‌الله سیدمحمد ضیاءابادی از علمای اخلاق در خصوص وجوه تشبیه امام عصر (عج) به آفتاب، نکاتی را بیان کرده است که به عاشقان و علاقه‌مندان به ساحت مقدس منجی عالم بشریت تقدیم می‌شود:

علامه مجلسی می‌فرماید: تشبیه امام غایب به آفتاب پس پرده‌ ابر، اشاره به امری دارد از جمله: وجه اول اینکه خورشید در عین حال که در پس پرده‌ ابر از دیده‌ها پنهان است تمام موجودات منظومه‌ خود را اعم از جمادات و نباتات و حیوانات با اشراق نور و بذل حرارت از مرکز خود تغذیه می‌کند و رشد و نموشان می‌دهد.

وجود اقدس امام عصر (ع) نیز که در پس پرده‌ غیبت و از دیدگاه‌ها پنهان است، در عین حال به اذن و تقدیر خداوند، مجرای فیض الهی است و تمام برکات هستی اعم از مادی و معنوی در پرتو وجود اقدس او به تمامی کائنات افاضه می‌شود. این جمله را در دعای عدلیه می‌خوانیم: «بِیُمْنِهِ رُزِقَ الْوَرَى وَ بِوُجُودِهِ ثَبَتَتِ الْأَرْضُ وَ السَّمَاءُ»؛ روزی روزی خواران از کف با کفایت او به آنان می‌رسد و آسمان و زمین به جود او بقا و ثبات می‌یابد.

در جمله‌ای هم که از خود آن حضرت در روزهای اول ولادتش منقول است آمده است: «أَنَا خَاتِمُ الْأَوْصِیَاءِ وَ بِی یَدْفَعُ اللَّهُ الْبَلَاءَ عَنْ أَهْلِی وَ شِیعَتِی»؛

من خاتم اوصیاء و آخرین کسانی هستم (که هر یک در زمان خود، حافظ نظام عالم و دافع بلاها بوده‌اند و بعد از من دیگر کسی دارای این عنوان و این منصب نخواهد بود) و خدا به وجود من از خاندان و شیعیانم دفع بلا می‌کند.

ضمن توقیعی هم که به افتخار شیخ مفید اعلی‌الله مقامه صادر شده فرموده است:

«إِنّا غَیْرُ مُهْمِلینَ لِمُراعاتِکُمْ، ولاناسینَ لِذِکْرِکُمْ، وَلَوْلا ذلِکَ لَنَزلَ بِکُمُ اللاَّْواءُ وَاصْطَلَمَکُمُ ألْأَعْدَاءُ»

ما هیچگاه از مراعات حال شما دریغ نمی‌ورزیم و شما را فراموش نمی‌کنیم و اگر این نبود، از همه طرف بلا بر شما نازل می‌شد و دشمنان نابودتان می‌کردند.

وجه دوم؛ از وجوه تشبیه امام غائب به خورشید پس ابر اینکه آدمیان در لحظه انتظار دارند که بر حسب جریان طبیعی آن پرده‌ ابر کنار برود و آفتاب بر همه جا بتابد.

همچنین دوستان و شیعیان امام غائب (ع) نیز در همه جا و در همه حال انتظار این را دارند که بر حسب اذن و تقدیر الهی پرده‌ غیبت از مقابلشان برداشته شود و خورشید جهان‌آرای وجود اقدس امام ظاهر شود و عالم را با نور آسمانی خویش منور سازد.

«اَللّهُمَّ عَجِّل لِوَلیِّکَ الفَرَج وَ اجْعَلْنا مِنْ اَعوانِهِ وَ اَنْصارِهِ وَ مِنَ الْمُنْتَظِرینَ لِظُهُورِهِ»؛

وجه سوم؛ از وجوه تشبیه امام به آفتاب اینکه برای اثبات وجود آفتاب، آدمی جز به چشم سالم احتیاج به چیز دیگری ندارد.

آفتاب آمد دلیل آفتاب/ ار دلیلت باید از وی رو متاب

بهترین دلیل بر وجود آفتاب، خود آفتاب است. تو همین قدر روی از آفتاب بر مگردان و چشم خود را باز کن آنگاه خواهی دید که همه جا جلوه‌گاه آفتاب است. آری آن چشم نابیناست که منکر آفتاب عالمتاب است.

مادح خورشید مداح خود است/ که دو چشم روشن و نامرمَد است

آن کس که خورشید را به روشن بودن می‌ستاید، در واقع خود را به داشتن چشمی سالم و روشن‌بین می‌ستاید، آفتاب وجود اقدس امام (ع) نیز با این همه دلایل روشن از آیات کریمه‌ قرآن و روایات رسیده از رسول خدا (ص) و ائمه‌ هدی (ع) برای هر انسان عاقل اندیشمند منصف به راستی از آفتاب آسمان بارزتر و آشکارتر است.

و لذا تنها چیزی که برای اثبات وجود آن نور اقدس اعلا لازم است؛ داشتن عقل و فکری سالم و قلبی مطهر از پلیدی لجاج و عناد و استکبار است تا آدمی در آیات قرآن کریم با استمداد از روایات تفسیری اهل بیت (ع) و روایات فراوان که از یک یک معصومین (ع) درباره‌ شخص وجود اقدس امام دوازدهم (ع) رسیده است بیندیشد، آنگاه است که تصدیق خواهد کرد که وجود آن خورشید جهانتاب انصافاً از وجود آفتاب آسمان برایش بارزتر است.

از این رو به آقایان عزیز محترم توصیه می‌شود که کتاب نفیس «منتخب الاثر» را که تالیف حضرت «آیت‌الله صافی» از مراجع عظیم تقلید است مطالعه فرمایند که در حد خود کتاب جامعی است. احادیثی که از چهارده معصوم (ع) راجع به حضرت مهدی قائم (ع) رسیده است یعنی از رسول خدا (ص) تا خود امام دوازدهم (ع) در آن کتاب به ترتیب خوبی جمع‌آوری شده است. از خداوند توفیق مطالعه و تحقیق در معارف دینی را برای همگان خواستاریم.

وجه چهارم؛ از وجوه تشبیه امام غایب (ع) به آفتاب پنهان در پشت پرده‌ ابر، از نظر ارباب معرفت اینکه هر چه تیرگی‌های ابر آسمان، ضخیم‌تر باشد، قهراً خورشید هم از دیدگان مردم مستورتر خواهد شد. تیرگی دل‌های آدمیان نیز سبب فاصله گرفتن امام (ع) از جوامع بشری است و لذا هر چه دل‌ها آلوده‌تر و تاریک‌تر باشد، فاصله‌ امام (ع) از آنها بیشتر می‌شود. چنانچه ضمن توفیقی از توفیقات شریفه‌اش آمده است:

«اگروَ لَوْ أَنَّ أَشْیاعَنا -وَفَّقَهُمُ اللّه لِطاعَتِةِـ عَلَى اجْتِماعٍ مِنَ القُلُوبِ فِى الوَفاءِ بِالعَهْدِ عَلَیْهِمْ، لَما تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الْیُمْنُ بِلِقائِنا، وَ لَتَعَجَّلَتْ لَهُمُ السَّعادَةُ بِمُشاهَدَتِنا عَلى حَقِّ الْمَعْرِفَةِ وَ صِدْقِها مِنْهُم بِنا...»؛ دوستان و شیعیان ما در وفای به عهدی که با ما بسته‌اند اتحاد قلبی داشتند، از برکات دیدار ما محروم نمی‌شدند و سعادت مشاهده‌ ما زودتر نصیبشان می‌شد و از این رو آنچه که ما را از آنها دور نگه داشته است، گزارش، اعمال ناپسندی است که از جانب آنها به ما می‌رسد.