پرسش:
زحمت می کشید حديث ثقلين و مدارك آن از كتب اهل تسنن را ذکر کنید؟ تشکر
پاسخ:
با سلام و ادب
عرض کنم که حديث ثقلين دلالت دارد بر اينكه عترت پيامبر قرين قرآن و در حجت بودن بر مردم به مانند آن است، همانا قرآن و خاندان پيامبر در اسلام دو موضوع سنگين با اهميت و حجت ماندگارى هستند كه پس از پيامبر (ص) به يادگار مانده است، و آن دو تا رستاخيز هرگز لحظهاى از هم نخواهند گسست و دائم و مستمر خواهند بود، و آنچه در فصل هشتم از طريق خاصه آوردهايم كه در روى زمين ولو دو نفر بمانند يكى از آن دو حجت خواهد بود، بر اين امر دلالت دارد.
آنگاه بايد متوجه بود كه حديث ثقلين در ميان هر دو فرقه متواتر است، عامه و خاصه هر دو آن را روايت كردهاند، و در مواضع گوناگون از پيامبر صادر شده كه راويان حديث چهار مورد آن را نقل كردهاند:
1- روز عرفه آنجا كه بر ناقه خود سوار بود. 2- در مسجد حنيف 3- در حجة الوداع در خطبه غدير 4- در خطبهاى كه روز وفات بر منبر ايراد فرمود.
متن حديث ثقلين در كتب اهل سنّت
در صحيح ترمذى، ج 13، ص 200، آمده است: روايت كرد به من على بن قندز كوفى از محمد بن فضيل از اعمش از حبيب بن ابى ثابت از زيد بن ارقم[1] كه رسول الله (ص) فرمود: من در ميان شما دو چيز سنگين مىگذارم اگر به آنها چنگ بزنيد هرگز بعد از من گمراه نشويد، يكى از ديگرى بزرگتر است:
كتاب خدا كه طنابى است از آسمان به زمين كشيده شده، و عترت من كه اهل بيت من است، هرگز از هم جدا نشوند تا در حوض بر من وارد شوند، بنگريد كه بعد از من چگونه با آنها رفتار مىكنيد.
[1] - تعدادى از كتابهاى اهل سنت كه اين حديث را از زيد بن ارقم روايت كردهاند بدين قرار است: سنن الدّارمى، ج 2، ص 431 صحيح مسلم، ج 7، ص 122 و 123؛ الاعتقاد للبيهقى، ص 164؛ مستدرك الحاكم، ج 3، ص 148 و 109؛ مناقب احمد بن حنبل، المعجم الكبير للطبرانى، ص 137؛ سنن البيهقى، ج 10، ص 113 و 147؛ مناقب ابن المغازلى، الجمع بين الصحيحين؛ مصابيح السنة، ص 205 و 206؛ الجمع بين الصحاح؛ مشارق الانوار؛ جامع الاصول، ج 1 ص 187؛ ذخائر العقبى، ص 15؛ المقتبس فى احوال الاندلس، ص 167؛ فرائد السمطين؛ المنتقى فى سيرة المصطفى؛ تفسير الخازن، ج 1، ص 4 و ج 6، ص 102؛ منهاج السنة، ج 4، ص 104؛ علم الكتاب، ص 254 و 264؛ نظم درر السمطين، ص 231 و 233؛ تلخيص المستدرك، ج 3 ص 148 و 109؛ منتخب تاريخ ابن عساكر، ج 5، ص 436؛ التبيان، ص 177؛ تفسير ابن كثير، ج 9، ص 114؛ مشكاة المصابيح، ص 568 و 569؛ شرح ديوان امير المؤمنين، ص 188؛ احياء الميت، ص 110؛ الخصائص الكبرى، ج 2، ص 266؛ تفسير الدر المنثور، ج 2، ص 60؛ الجامع الصغير، ص 112؛ الاكليل، ص 190؛ الشذورات الذهبية، ص 66؛ نفحات اللاهوت، ص 55؛ الصواعق المحرقة، ص 226؛ تيسير الوصول، ج 1، ص 16 و 161؛ كنز العمال، ج 1، ص 152؛ منتخب كنز العمال، ج 5، ص 95؛ ارجوزة الابى الشافعى، ص 307؛ معالم التنزيل، ج 5، ص 101؛ مناقب مرتضوى، ص 97؛ التاج الجامع للاصول، ج 3، ص 308؛ البيان و التعريف، ج 1، ص 164؛ مفتاح النجا، ص 8؛ ذخاير المواريث، ج 1، ص 215؛ الاتحاف بحب الاشراف، ص 6؛ ازالة الخفاء، ج 2، ص 445؛ اسعاف الراغبين، ص 121؛ جواهر العقد بن على ما فى الينابيع، ص 36؛ ينابيع المودة، ص 29 و 30 و 32 و 35 و 183 و 191؛ سنن المهدى، ص 565؛ تجهيز الجيش، ص 141 و 304؛ السيرة النبوية، ج 3، ص 330؛ حسن الاسوة، ص 293؛ رفع اللبس و الشبهات، ص 52؛ الفتح الكبير، ج 1، ص 252 و 451؛ الانوار المحمدية، ص 435؛ الشرف المؤيد، ص 17؛ جواهر البحار، ج 1، ص 361؛ رشفة الصادى، ص 70؛ القول الفصل، ص 462؛ ارجح المطالب، ص 335 و 336؛ الروض الازهر، ص 358؛ رياض الجنة، ج 1 ص 2؛ السيف اليمانى، ص 10.
ساير صحابه كه حديث ثقلين را روايت كردهاند.
همچنين از حذيفه در بسيارى از كتب اهل سنت اين حديث را روايت كردهاند، از جمله تاريخ بغداد، ج 8، ص 442؛ المعجم الكبير، ص 157؛ مجمع الزوائد، ج 9، ص 164؛ فرائد السمطين، مخطوط؛ البداية و النهاية، ج 7، ص 348؛ ينابيع المودة، ص 30 و 35؛ الشرف المؤبد، ص 18.
همچنين از زيد بن ثابت در بسيارى از كتب اهل سنت، از جمله: احياء الميت، ص 116؛ مناقب احمد بن حنبل، مخطوط؛ فرائد السمطين، مخطوط؛ الجامع الصغير، ج 1، ص 353؛ الدّر المنثور، ج 2، ص 60؛ مجمع الزوائد، ج 9، ص 162 و 170؛ كنز العمال، ج 1، ص 345؛ مفتاح النجا ص 9، مخطوط؛ ينابيع المودة، ص 38؛ الفتح الكبير، ج 1، ص 451؛ ارجح المطالب، ص 335.
همچنين از جابر در بسيارى از كتب اهل سنت، از جمله صحيح الترمذى، ج 13، ص 199؛ مصابيح السنة، ص 206؛ نظم درر السمطين، ص 232؛ تفسير ابن كثير، ج 9، ص 115؛ جامع الاصول، ج 1، ص 264؛ فصل الخطاب، مخطوط؛ احياء الميت، ص 114؛ كنز العمال، ج 1، ص 153؛ مفتاح النجا، ص 9؛ نفحات اللّاهوت، ص 55؛ ينابيع الموده، ص 30 و 40؛ الفتح الكبير، ج 3، ص 358؛ الشرف المؤيد، ص 18؛ تجهيز الجيش، ص 304؛ ارجح المطالب، ص 336؛ دفع اللبس، ص 11 و 15؛ السيف اليمانى المسلول، ص 10؛ مشكاة المصابيح، ج 2 و ص 358.
همچنين از على( ع) در بسيارى از كتب اهل سنت، از جمله: مجمع الزوائد، ج 9، ص 163؛ الفتح الكبير، ج 3، ص 358؛ الشرف المؤيد، ص 18؛ تجهيز الجيش، ص 304؛ ارجح المطالب، ص 336؛ دفع اللبس، صص 11 و 15؛ السيف اليمانى، ص 10؛ مشكاة المصابيح، ج 3، ص 258.
همچنين از فاطمه( س) در بسيارى از كتب اهل سنت، از جمله: ينابيع المودة، ص 40.
همچنين از عبد الرحمن خطب در بسيارى از كتب اهل سنت، از جمله: اسد الغابة، ج 3، ص 147؛ احياء الميت، ص 115؛ مجمع الزوائد، ج 5، ص 195.
همچنين از حمزه اسلمى در كتب اهل سنت، از جمله: ينابيع المودة، ص 38 و ارجح المطالب، ص 563.
همچنين از ابو سعيد در بسيارى از كتب اهل سنت، از جمله: الطبقات الكبرى، ج 2، ص 194؛ مناقب احمد بن حنبل، مخطوط؛ المعجم الصغير، ص 73؛ المعجم الكبير، ص 137؛ مناقب امير المؤمنين، الرسالة القواميّة فى مناقب الصحابه، مقتل الحسين، ص 104؛ ذخائر العقبى، ص 15؛ فرائد السمطين، مخطوط، ص 51؛ اسعاف الراغبين، ص 122؛ ينابيع المودة، صص 31 و 191 و 32 و 36 و 245 و 241؛ السيرة النبويّة، ج 3، ص 330؛ راموز الاحاديث، ص 144؛ ارجح المطالب، ص 336؛ الانوار المحمدية، ص 435.
همچنين از ابن عباس در بسيارى از كتب اهل سنت، از جمله: المناقب، ص 15 و ينابيع المودة، ص 35.
همچنين از حسين بن على( ع) در كتابهاى اهل سنت از جمله: ينابيع المودة، ص 20.
همچنين از انس در كتاب اهل سنت از جمله: ينابيع المودة، ص 191.
همچنين از ابى رافع در كتب اهل سنت مانند: ارجح المطالب، ص 337.
همچنين از ابن ابى الدنيا در كتب اهل سنت از جمله: مناقب امير المومنين خطى نقل كردهاند.
همچنين از جبير بن مطعم در كتب اهل سنت مانند: ينابيع المودة، ص 31 و 246.
همچنين از عبد بن حميد در كتب اهل سنت مانند: ينابيع المودة، ص 38. همچنين از ابو ذر در كتابهاى اهل سنت از جمله: ينابيع المودة، ص 39.
همچنين از ام سلمه در كتب اهل سنت همچون: ارجح المطالب، ص 338.
همچنين از محمد بن خلاد در كتب اهل سنت از جمله: ارجح المطالب، ص 341.
همچنين از ابو هريره در كتب اهل سنت مانند: مجمع الزوائد، ج 9، ص 163.
همچنين از ام هانى در كتابهاى اهل سنت از جمله: ينابيع المودة، ص 40 و در بسيارى از كتابهاى سنت و جماعت از گروهى و در برخى از كتابها بدون ذكر راوى اين حديث نقل شده است.