آيا واجب بودن خمس در قرآن آمده است؟

پرسش:
آيا واجب بودن خمس در قرآن آمده است؟
پاسخ:
با سلام  و عرض ادب
 آرى، آيه 41 سوره انفال درباره خمس است كه مى فرمايد: (واعلَموا اَنَّما غَنِمتُم مِن شَىء فَاَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ ولِلرَّسولِ ولِذِى القُربى...؛ بدانيد هرگونه غنيمتى به دست آوريد، يك پنجم (خمس) آن ويژه خدا و رسول و خويشان او و يتيمان و فقيران و در راه ماندگان است.)
واژه «غنمتم» در آيه، از مادّه «غنيمت» است. «غنيمت» در زبان عربى به فايده اى گفته مى شود كه انسان به دست مى آورد و شامل درآمدهاى شخصى، سود تجارت و غنيمت هاى به دست آمده در جنگ مى گردد.[1]
غير از اين آيه، آيات ديگرى نيز در قرآن وجود دارند كه براساس روايات اهل بيت(عليهم السلام)شامل خمس نيز مى گردند. در اين جا به دو نمونه از اين گروه از آيات نيز اشاره مى كنيم:
1. (و لَم نَكُ نُطعِمُ المِسكينِ [2] و اطعام مستمند نمى كرديم.) اين آيه نقل قول جهنميان است كه از علّت جهنمى شدن ، به بهشتى ها توضيح داده اند. در ذيل اين آيه نيز حديثى از ائمه اطهار(عليهم السلام) وجود دارد كه: «آن ها حقوق آل محمّد(صلى الله عليه وآله وسلم)را از خمس نسبت به نزديكان، يتيمان و مساكين و درراه ماندگان آل محمّد(صلى الله عليه وآله وسلم)نمى دادند.»[3]
2. (و لا تَحاضّونَ عَلى طَعامِ المِسكينِ [4] يكديگر را بر اطعام مستمندان تشويق نمى كنيد.) از اهل بيت(عليهم السلام)روايتى درباره اين آيه آمده كه: «آنها كسانى اند كه حقّ آل محمّد(صلى الله عليه وآله وسلم)را غصب كردند و اموال يتيم ها و فقرا و در راه ماندگان را خوردند.»[5]

[1]. ر.ك: آيات الاحكام، كاظم مدير شانه چى، ص 78، سمت ؛ فقه القرآن، محمد يزدى، ص 173، انتشارات اسماعيليان.
[2]. مدثر/44 .
[3]. همان.
[4]. فجر/18 .
[5]. بحارالانوار، علاّمه مجلسى، ج 96، ص 185، دارالكتب الاسلامية.