تحقیق از خواستگار چگونه باید باشد؟

پرسش:

سلام

وقتی یه خواستگار میاد و در مقدمات به توافق میرسیم و بعد قرار میشه تحقیق کنیم حالا چطور باید اینکار رو بکنیم که مطمئن بشیم و با خیالت راحت جول بله رو بدیم؟ ممنون میشم کامل راهنمایی کنید.

پاسخ:

با سلام و ادب

تحقيق از جمله مباحث ضروري است كه نقشي بسيار مهم در انتخاب مناسب و شايسته براي ازدواج دارد و بي‌توجهي به آن انسان را براي تمام عمر پشيمان مي‌كند. هرگز نبايد هنگام تحقيق و شناخت از همسر آينده به گفتگوهاي مستقيم با طرف مقابل اکتفا شود؛ زيرا معمولاً کشش و جاذبة جنس مخالف مانع از اين مي‏شود که افراد درک صحيحي از يکديگر پيدا كنند. درواقع در اين‌گونه ملاقات‏‌ها هر يک از طرفين سعي مي‏کنند بهترين تصوير را از خود نشان دهند و نقطه ضعف‏هاي خود را پنهان كنند. به همين دليل زود به نتيجه مي‏رسند و يکديگر را انتخاب مي‏کنند. به همين دليل وقتي ازدواجي شکست مي‌خورد، اولين سؤال اين است که «مگر تحقيق نكرده‌ايد؟ مسئله‌اي به اين واضحي قطعاً با تحقيق روشن مي‌شد.»
رواياتي نظير «تا كسي را خوب نياز موده‌اي به او اطمينان نكن»، «گفتار، ظاهر و برخورد خوب تو را فريب ندهد» از امام علي‌عليه‌السلام ضرورت تحقيق در مورد افراد رابيش از پيش نمايان مي‌کند. اما متأسفانه برخي به اين امر مهم، كم‌توجهي مي‌كنند و يا آن را تشريفات مي‌دانند، تحقيقاتشان را به شکل صوري و ظاهري انجام مي‌دهند و دقت لازم را در امر تحقيق ندارند.[1]

روش‌هاي تحقيق
1. بررسي خصوصيات خويشان
برخي از ويژگي‌ها و صفات مانند، شرافت خانوادگي در يک فاميل و خانواده، نزد شخص گسترده و همگاني است‌. اين معيار، راهنما و راه‌گشاي خوبي در امر تحقيق است‌. مي‌توان با بررسي ويژگي‌هاي خويشان‌، به اين نتيجه رسيد که اين صفت در فرد مورد نظر نيز وجود دارد. البته در مواردي نيز استثناء ديده مي‌شود.
2. تحقيق از آشنايان
بستگان شخص‌ از روحيات‌، اخلاق و کردار او باخبرند. مي‌توان دربارة فرد مورد نظر از آنان تحقيق کرد. البته بايد متوجه بود که خويشان‌، مصلحت‌انديشي نکنند.
3. تحقيق از دوستان
دوستان نزديک فرد ـ که مدتي با او در تماس و معاشرت و دوستي بوده‌اند ـ موارد خوبي براي تحقيق‌اند؛ به اين دليل که دوستي محصول همرنگي و تفاهم است. معمولا ًافراد درستكار و صالح با افراد ناشايست، و بي‌بندوبار و ولگرد طرح دوستي نمي‌ريزند. درواقع دوستان هركس تا حدي منعكس‌كنندة روحيات او هستند.
4. تحقيق از محل کار يا تحصيل
اين افراد ممکن است مطالبي دربارة شخص مورد نظر بدانند که حتي خويشان و دوستان نزديک او ندانند. اين روش تحقيق از دو روش پيش بهتر است‌. از اين طريق ما قادر به شناخت فرد در زمينه‌هايي هستيم مانند: نحوة برخورد او با ارباب رجوع، نحوه مراوده با همکاران، همکاري و سازش با ديگران و پايبندي به اعتقادات ديني.
5. تحقيق از همسايگان
با تحقيق در محل کار و تحصيل مي‌توان به شناختي از فرد و روحيات او دست يافت، اما با تحقيق در محل زندگاني او، غالباً امکان شناخت خانوادة وي نيز ميسر مي‌شود. البته مشروط بر آنکه اعضاي خانوادة او نيز در محل سکونت وي باشند وعلاوه بر آن مدتي از زمان سکونت آنها در آن محل گذشته باشد تا همسايگان به شناختي هرچند نسبي از آن خانواده رسيده باشند.
6. فرستادن پيک
با ارسال پيک‌هاي عاقل‌، خيرخواه‌، امين و داراي تجربه‌، تا حدود زيادي مي‌توان از وضع زندگي و حرف‌هايي که مي‌زنند به حالات فرد مورد نظر و خانواده‌اش پي برد.
7. تحقيق از معرف
اگر فردي که دختر و پسر را به هم معرفي مي‌کند، نسبت به فعل خود کاملاً آگاه باشد و آن را با شناخت کافي نسبت به روحيات و اخلاقيات دو طرف انجام دهد، منبع خوبي براي شناخت و تحقيق خواهد بود.
8. صحبت با فرد مورد نظر
پس از پيمودن مراحل پيشين با اجازة خانواده و در حضور آنان مي‌توان در جلسه‌اي از آرمان‌ها، هدف‌ها و خواسته‌هاي همسر آگاه شد و به ايمان و اعتقاد او پي برد.
در تحقيق چهار نكته را بايد در نظر داشت:
1.          از چه زماني و کي تحقيق كنيم؟
2.           با چه شيوه‌اي تحقيق كنيم؟
3.         چه سؤالاتي و از چه موضوعاتي بپرسيم؟
4.         چه كسي بايد تحقيق كند؟[2]

زمان تحقيق
در ازدواج، دو نوع تحقيق وجود دارد:
1.          تحقيق اوليه
2.          تحقيق اصلي
تحقيق اوليه مختصر است و قبل از اجازه‌گرفتن براي خواستگاري از سوي خانواده پسر و پيش از اجازه‌دادن به خواستگار، به‌وسيلة خانواده‌ها انجام مي‌شود.
در تحقيق اوليه، بيشتر مسئلة همتايي خانواده‌ها از جهت ديني و فرهنگي مد نظر است. سؤالات اوليه دربارة سن، تحصيلات، خدمت نظام وظيفه، شهر محل زندگي و... در همان تماس تلفني براي قرار خواستگاري پرسيده مي‌شود.
تحقيق اصلي پس از خواستگاري و جلسات گفتگوي پسر و دختر انجام مي‌شود؛ زيرا اين تحقيق براي رفع ابهامات است و ابهامات به‌طور معمول پس از گفتگو ايجاد مي‌شود. انجام تحقيقات اوليه به‌طور كامل درست نيست؛ زيرا:
1.          احتمال زيادي هست پسر پس از جلسة اول پاسخ منفي دهد.
2.          احتمال بسياري وجود دارد كه دختر پس از ديدن پسر و گفتگوي اوليه با او جواب منفي بدهد.
3.          تحقيقات اوليه از تحقيق‌كننده وقت زيادي مي‌گيرد.
4.         احتمال درخطربودن آبروي دختر يا پسر ـ كه قبل از هرگونه اقدامي درباره‌شان تحقيقات مفصل مي‌شود ـ وجود دارد.[3]
البته نبايد تحقيقات را به آخرين مراحل موکول کرد. برخي از خانواده‌ها بعد از اينكه تمام مراحل خواستگاري تمام شد تازه مي‌گويند: به ما فرصت بدهيد تا تحقيق کنيم.
خانواده‌ها بايد اين امر را در نظر بگيرند که احتمال دارد در مرحلة تحقيق متوجه مشکلي دربارة فرد مورد نظر يا خانواده او شوند و همين دانسته آنها را از اين وصلت منصرف کند. در اين صورت احتمال ضربه‌خوردن دختر و پسر و ناراحت‌شدن خانواده‌ها بسيار زياد است؛ حتي گاه اين مشكل به مراحل بالاتر و شديدتر کشيده مي‌شود.
تحقيق بايد در همة مراحل (قبل از آمدن خواستگارها، پس از اولين جلسه و در همة مراحل بعدي تا تصميم‌گيري نهايي) وجود داشته باشد، ولي همان‌طور که گفته شد، شدت و ضعف دارد؛ يعني در مراحل اوليه کاملاً مختصر و جزئي و در حد آشنايي با برخي از ويژگي‌هاي خانواده‌ها است و در مراحل بالاتر، دامنة آن گسترده‌تر و دقت در آن بيشتر مي‌شود.

شيوة تحقيق
بهترين‌ راهي‌ که‌ مي‌توان‌ پيشنهاد کرد، روش‌ ترکيبي‌ «مشاوره‌» به‌ علاوة «‌ هنجاري‌» است‌. اين‌ روش‌ دوگانه‌ به‌طور سنتي‌ در جامعه‌ ما معمول‌ بوده‌ است‌ و امروزه‌ نيز با گسترش‌ و سازمان‌يافتگي‌ بخش‌ اول‌، بايد آن‌ را تکميل‌ کرد. ازدواج‌ در ايران‌ به‌طور سنتي‌ چنين‌ بوده است‌ که‌ نزديک‌ترين‌ افراد خواستگار، براي‌ يافتن‌ همسر به‌ وي‌ مدد مي‌رساندند‌ و در يافتن‌ شخص‌ و معرفي‌ به‌ وي‌ و بيان‌ خصوصيات‌، او را به او كمك مي‌كردند. اين‌ امر در ازدواج‌هاي فاميلي‌ و منطقه‌اي‌ و در محيط‌هاي‌ کوچکي‌ که‌ فرد مورد نظر براي‌ نزديکان‌ خواستگار شناخته‌‌شده‌ است، روش‌ بسيار خوبي‌ است‌. ولي‌ با توجه‌ به‌ گسترش‌ شهرها، ازدياد جمعيت‌ و گسترش ازدواج‌ با افراد ناآشنا‌ و از شهرهاي ‌ديگر، عوامل‌ فوق‌ نمي‌توانند کارايي‌ لازم‌ را داشته‌ باشند.
مرحلة‌ دوم‌، رابطة‌ کنترل‌شده‌ و هنجاري‌ است اين رابطه همان‌گونه که‌ از ديرزمان‌ در جامعة‌ ما معمول‌ بوده‌است، هم‌‌اکنون ‌نيز مي‌تواند ادامه‌ يابد. يعني‌، پس‌ از بررسي‌هاي‌ لازم‌ و پيش‌ از عقد و طرفين‌ مدتي‌ نامزد مي‌شوند و به‌طور محدود و حساب‌شده‌ و با آگاهي‌ و نظارت‌ خانواده،‌ رفت‌وآمد مي‌کنند. در اين‌ مدت‌ شخص‌ مي‌تواند بررسي‌هاي ‌دقيق‌تري‌ به‌‌عمل‌ آورده و آگاهي‌هاي‌ افزون‌تري‌ کسب‌ كند و خود را براي‌ ازدواج‌ آماده‌ سازد و يا اگر خداي‌ نخواسته‌ طرف‌ مقابل‌ را مناسب‌ نديد‌ ازدواج‌ را منتفي كند.
امروزه استفاده از ترکيب اين دو روش در تحقيق براي ازدواج، کاري عاقلانه و موفق‌تر به‌نظر مي‌رسد.
در روش اول هر خانواده‌اي، فردي امين، زيرک و مورد اطمينان براي انجام تحقيقات انتخاب مي‌كند. محقق بايد به‌نحوي اطمينان منابع را تأمين كند. مثلاً بگويد: سخنان شما مانند رازي در نزد من مي‌ماند و از اينكه گفتار شما به گوش فرد مورد نظر برسد آسوده‌خاطر باشيد از سوي ديگر با تأكيد بر امين‌بودن آن فرد، از او بخواهد در حفظ اسرار و پاسخ‌گويي به سؤالاتي كه از او مي‌شود، دقت نمايد.
از ديگر نكات قابل توجه در اين بخش، تعدد تحقيقات است؛ يعني نبايد به يك يا دو منبع تحقيق اكتفا شود. چه‌بسا اطلاعات غلط و ناقص يك منبع تحقيق باعث تصميم‌گيري غلط ما شود.
تحقيق در اين مكان‌هاي چهارگانه: محل زندگي، محل كار، محل تحصيل و فاميل، موجب تكميل اطلاعات مي‌شود. بنابراين اگر از يك منبع، اطلاعات منفي دريافت كرديد، بايد آن را با اطلاعات منابع ديگر مقايسه كنيد و سپس تصميم بگيريد. به اين طريق متوجه مي‌شويد كه كدام اطلاعات ناقص يا غلط كدام‌ اطلاعات درست و قابل استفاده است.
گاهي اظهار نظرهاي منفي و مثبت غلط از آب درمي‌آيد. بنابراين نبايد تحقيقات ناقص رها شود بلکه بايد کامل و همه‌جانبه صورت پذيرد.
آخرين نكتة مهم، موضوع و سؤالات تحقيق است. محقق بايد سؤالات ويژه‌اي تهيه كند تا از پاسخ آن سؤالات به مقصود خود برسد؛ اگرنه پاسخ منابع تحقيق بيشتر حالت كلي‌گويي مبهم خواهد داشت. به‌طور نمونه مي‌تواند در شروع بپرسد: چند سال است با اين خانواده همسايه هستيد؟ و مثلاً پاسخ بشنود: ده سال. باز سؤال کند: آيا در اين ده سال دربارة موضوع يا مسئله‌اي از آنها رنجيده خاطر شده‌ايد؟ همسايه پاسخ گويد: البته بين هر همسايه‌اي مشكلات و مسائلي پيش مي‌آيد، بله مسائلي داشته‌ايم اما چيز مهمي نبود! باز بپرسيد: مي‌شود بگوئيد آن چيز که مهم نبوده راجع به چه مسئله‌اي بوده است؟ و با معذرت خواهي و نرمش خاص، سؤالات را ادامه دهيد. گاه همان نكتة بي‌اهميت مي‌تواند در زندگي خانوادگي مهم باشد.
مثلاً مي‌گويد: اينها سطل زباله‌شان را از صبح جلوي در خانه مي‌گذاشتند و ما ناراحت مي‌شديم... از همين طريق مي‌توانيد فرهنگ آن خانواده را بررسي كنيد؛ آيا منظم هستند يا بي‌نظمي بر خانوادة آنها حاكم است. به همين ترتيب در مورد هر سؤالي به‌طور مصداقي وارد مباحث جزئي و اصلي شويد.
سؤالات علي‌رغم جزئي‌شدن، بايد به‌گونه‌اي باشد كه جهت‌گيري نداشته باشد؛ يعني پاسخ‌دهنده نظر شما را حدس نزند و بخواهد طبق ميل شما پاسخ بدهد. به‌طور مثال اگر مي‌خواهيد خانوادة مورد تحقيق شما مقيد به حجاب باشند، نبايد سؤال خود را اين‌گونه مطرح كنيد که:
آيا خانواده مقيدي هستيد؟ در پاسخ شما ـ چه در مرحلة خواستگاري و چه در مرحلة تحقيق ـ پاسخ مي‌دهند: بله ما هم آدم‌هاي غيرمقيدي نيستيم. از اين نوع سؤال، آنها منظور شما را به‌صراحت مي‌فهمند و مطابق با نظر شما پاسخ مي‌گويند. سؤال خود را از جنبة مخالف بپرسيد. مثلاً بگوييد: آيا در پوشش و حجابشان خيلي سخت‌گيري دارند؟ با اين سؤال فرد پاسخ‌گو مقصود شما را درك نمي‌كنند و نمي‌داند كه آيا شما علاقه‌منديد حجاب محكمي داشته باشند يا دلتان مي‌خواهد در امر حجاب آزادي بيشتري بدهند.
در مباحث سياسي، عقيدتي، اجتماعي و فرهنگي نيز بايد آنچه براي زندگي آيندة شما مهم است، موضوع تحقيق قرار گيرد. براي مثال كسي كه نسبت به مباحث سياسي جاري كشور حساسيتي خاص دارد و اين امور با اعتقادات او پيوندي محكم برقرار كرده است؛ اگر ديدگاه همسرش نسبت به مسائل سياسي جاري كشور مخالف او باشد از او متنفر خواهد شد و بنيان اين خانواده ـ اگر شكل بگيرد ـ سست و ناپايدار خواهد بود.
در تحقيق پيرامون مباحث اجتماعي، مسائل اساسي و آفات اجتماعي از قبيل اعتياد، رابطة نامشروع با جنس مخالف و... بايد با ظرايف خاصي برخورد شود. در اين عرصه نبايد فقط از يك گروه خاص تحقيق كنيم و از طرفي با ‌نظر يك نفر خط بطلان بر نام او بكشيم و از او چشم بپوشيم. چنانچه پيش از اين گفتيم، تحقيق بايد همه‌جانبه باشد؛ حتي به‌نحوي از خود فرد تحقيق به عمل آوريم.
از رسول گرامي صلي‌اله‌عليه‌وآله فرمودند: «هنگام انتخاب همسر به وضعيت اخلاقي و رفتاري برادر و خواهرانش بنگريد، زيرا زنان همانند برادر و خواهر خويش فرزند مي‌آورند.»
در كشور اسلامي ما، خانواده نقش اساسي و واقعي در ازدواج بر عهده دارد. نمي‌توان گفت: «من كاري به خانوادة او ندارم. پدرش هر‌طوري‌كه مي‌خواهد باشد به من مربوط نيست.» اين برداشت غلطي است. اثر خانواده‌ها در زندگي افراد به‌طور مستقيم و غيرمستقيم زياد خواهد بود. البته تمام اين موارد استثناپذير است. مثلاً دو نفر از شهرستاني به دانشگاه شهر ديگري آمده‌اند و مي‌خواهند پس از تحصيل نيز در همان شهر محل تحصيل زندگي كنند؛ بديهي است در چنين ازدواج‌هايي نقش خانواده كمرنگ‌تر مي‌شود. اما قطعاً اين چشم‌پوشي براي دانشجويان جواني که قصد دارند در همان شهر محل سکونت خانواده‌شان زندگي كنند، کاري نادرست و خطرناک است.
گاه از سر بي‌حالي و سهل‌انگاري دربارة خانواده‌ها تحقيق صورت نمي‌گيرد. مي‌گويند ما به خدا توكل كرديم. اين سخن غلطي است كه انسان كم‌كاري خود را پاي توكل به خدا بگذارد و يا بجاي تحقيق از استخاره ياري بگيرد.[4]

موضوعات قابل طرح در تحقيق
محورها و موضوعات قابل طرح در تحقيق، متفاوت است و سؤالات بيشتر به حساسيت‌هاي شما و ابهامات پيش‌آمده در گفتگوها باز مي‌گردد. به‌طور كلي طرح موضوعات زير براي همه راهگشا است:
خانواده
با توجه به اينكه فرد شاخه‌اي از شاخه‌هاي خانواده و محصول آن است و ويژگي‌هاي اخلاقي و شخصيتي خود را از طريق وراثت و تربيت از آن مي‌گيرد، اگر خانواده خوب باشد، تا حد زيادي مي‌توان به محصول آن اطمينان يافت. بنابراين دربارة جايگاه اخلاقي و اجتماعي خانواده‌اش سؤال كنيد. اين سؤال را مي‌توانيد از همة گروه‌هاي گفته‌شده ـ به‌ويژه عروس‌ها و دامادهاي خانواده ـ بپرسيد. آنها سال‌ها با خانوادة او زندگي كرده و رفتارهاي آنان را ديده‌اند.

رفتار اجتماعي
دربارة رفتار اجتماعي فرد سؤال كنيد. براي كسي كه رفتار اجتماعي مناسبي دارد، آبرو مهم است و از اينكه رفتارهاي ناشايستي در اجتماع داشته باشد، خجالت مي‌كشد. بنابراين هرگز در خيابان داد نمي‌زند و به همسرش بي‌حرمتي نمي‌كند. اين‌گونه افراد به‌دليل مهم‌بودن آبرويشان، كمتر به جدايي از همسر مي‌انديشند. همكاران يا همكلاسي‌هاي خوب مي‌توانند به اين سؤالات پاسخ دهند.
•           رفتار اجتماعي او را چگونه مي‌بينيد؟
•           كدام صفات اخلاقي را در او بيشتر مي‌بينيد؟
•         عصبانيت او را در چه مواقعي ديده‌ايد؟
•           با چه افرادي (چه تيپ شخصيتي) رفت‌وآمد مي‌کند؟
•          معاشرت او با ديگران چگونه است؟ اجتماعي است يا منزوي؟
•           چقدر با دوستان خود ارتباط دارد و بعد از ازدواج چه مقدار از آن باقي مي‌ماند و آيا آن مقدار به زندگي مشترک آسيب مي‌رساند يا خير؟
•            تا چه حد به خانواده و دوستان خود وفادار است؟
•            چقدر به تعهدات خود پايبند است؟
•           تلاش او براي کسب روزي حلال چگونه است؟

دوستان
انسان به‌طور قطع در اعتقاد ، انديشه، منش و شخصيت خود از دوستانش اثر مي‌پذيرد. امام علي‌عليه‌السلام فرمودند: اگر دين کسي براي شما مشخص نبود، بنگريد که با چه کساني رفت‌و‌آمد مي‌کند، دين‌داران يا با بي‌دينان؟
پس دربارة دوستانش از افراد گوناگون تحقيق کنيد تا بفهميد چه کساني هستند و با آنان در چه محافل و مجالسي شرکت مي‌كند.

ارتباط فاميلي
از نزديکانش بپرسيد که واپسين ديدارش با آنها چه وقت بوده است. ضعف ارتباط فاميلي، نشانة بي‌توجهي به صلة ‌رحم است؛ در‌حالي‌که اسلام بر آن تأييد کرده است و نقطه‌اي منفي به‌شمار مي‌رود.

مسئوليت‌پذيري
از دوستانش دربارة مسئوليت‌پذيري او بپرسيد. اينکه آيا در مسافرت‌هاي جمعي و دوستانه، مسئوليت‌ها مي‌پذيرفته يا به‌طور معمول از تن‌دادن به مسئوليت مي‌گريخته است.

عمل به تعهدات
شما بايد بدانيد که نامزدتان تا چه حد به تعهدات خود عمل مي‌کند. و اين را مي‌توان از دوستان، همکاران يا همکلاسي‌هاي او آيا در قرارها به‌موقع حاضر مي‌شود؟ آيا در مسافرت يا تفريحات دوستانه به تعهدات مالي خود عمل مي‌كند؟

رعايت حقوق ديگران
از همسايگان او بپرسيد که آيا حقوق آنان را رعايت مي‌كند يا به شکل‌هاي گوناگون از جمله سروصداي زياد در ساعت‌هاي پاياني شب، باعث آزار و اذيت آنان مي‌شود.

اخلاق خانوادگي
مي‌توان از همسايگان، دوستان، محل تحصيل و همکاران در رابطه با اين موضوع چنين سوال‌هايي پرسيد:
•           صفت بارز اخلاقي او چيست؟
•          چه صفات خوبي در او مي‌بينيد؟
•          صفات بد او چيست؟
•          از چه اخلاقي بدش مي‌آيد؟
•           اخلاق او در منزل و بيرون با خانواده، ‌دوستان، اقوام، مربيان و... چگونه است؟
•           آيا عصباني مي‌شود؟ اين حالت چه عکس‌العملي نشان مي‌دهد؟‌ آيا خونسرد و قابل کنترل است يا تندخو و اهل داد و فرياد؟
•           بيشتر با چه کسي مشورت مي‌کند؟ از نظر او بزرگ خانواده کيست و آيا اين تفکر با تفکر ساير اعضاي خانواده و فاميل هماهنگ است؟ اگر نيست،‌ علت آن چيست؟

وضعيت اقتصادي
از دوستان، همکاران و خانواده مي‌توان پرسيد که:
•          آيا ايشان از درآمد و کار خود راضي است؟
•           پول‌هايش را بيشتر در چه مواردي خرج مي‌کند؟
•          وضعيت مسکن او چگونه است؟
•           آيا اهل تجملات است يا به زندگي ساده معتقد است؟
البته لازم است تعريفي روشن از زندگي ساده ارائه دهد.

اعتقادات مذهبي
از خانواده، دوستان و محل تحصيل همکاران و کسبه، همسايگان و فاميل پرسيده شود که:
•            چقدر به نماز اهميت مي‌دهد؟
•           آيا احكام محرم و نامحرم را در ميهماني‌ها رعايت مي‌کند ؟
•           آيا اهل موسيقي يا فيلم‌هاي حرام هست يا نه؟ يا به قول بعضي تفريحي مي‌بيند و مي‌شنود؟
•          حجاب او را چگونه مي‌بينيد؟

توانمندي‌هاي فرد
از خانواده، دوستان و فاميل مي‌توان راجع به موارد زير سؤال كرد.
•           چه توانمندي‌هايي دارد؟
•           چقدر فرد مورد نظر را براي ادارة زندگي توانمند مي‌دانيد؟
•           آيا او فرد وظيفه‌شناس و مسئوليت‌پذيري است؟
•            الگوي او در زندگي کيست؟
•           توانمندي همسر آينده ماية خوشحالي او مي‌شود يا نه؟[5]

خصوصيات محقق
محقق بايد پخته و زيرک باشد تا بتواند از بين سخنان منابع تحقيق به حقيقت دست يابد. انسان‌ها معمولاً نقاط ضعف و عيوب ديگران را به‌راحتي در اختيار طرف مقابل نمي‌گذارند اين موضوع، تحقيق را با مشکل مواجه مي‌کند. گاه منابع تحقيق بنا به مصلحت‌انديشي يا بيم از اطلاع‌يافتن فرد تحقيق‌شونده (مورد تحقيق) اطلاعات را در اختيار محقق نمي‌گذارند و يا در لفافه و با کنايه سخن مي‌گويند.
گاهي اين خيانت بزرگ در امر ازدواج صورت مي‌گيرد که پس از انجام ازدواج و بروز مشکلات به سراغ منابع تحقيق مي‌روند و با ناراحتي و نفرين آنان را مورد خطاب قرار مي‌دهند که شما حقايق لازم را براي ما مطرح نکرديد و اکنون گرفتار اعتماد به سخنان شما شده‌ايم!
آن وقت پاسخ مي‌دهند: «خجالت کشيديم يا ترسيديم غيبت باشد و يا ترسيديم آنها اطلاع پيدا کنند و از دست ما ناراحت شوند.»
بنابراين محقق بايد با زيرکي خاص از لابه‌لاي سخنان منابع تحقيق ابهاماتي ذهني او را رفع كند و به نتيجه‌گيري برسد.
محقق مي‌تواند از بين اقوام، دوستان يا مشاوران مطمئن باشد حتي مي‌توان از چندين نفر ياري گرفت که هر يک بخشي از تحقيق را بر عهده بگيرند.
تحقيق اوليه به‌خصوص در مورد دختر خانم‌ها بايد قبل از هر اقدامي انجام شود تا نام او برسر زبان‌ها نيفتد. امانت‌داري و رازداري در اين خصوص هم بر محقق و هم بر منبع تحقيق لازم است. بديهي است که در مراحل اوليه ممکن است طرفين اصلاً به توافق نرسند. لذا سزاوار نيست از همان ابتدا، ماجرا چنان پرجنجال در محله به گوش همه برسد تا در صورت عدم توافق، سوء‌ظن، غيبت و تهمت احتمالي گريبان‌گير فرد و خانوادة او شود.
بنابراين، امر تحقيق بايد با ظرافت‌هاي خاص و با زيرکي و رعايت همة جوانب پيگيري شود. رعايت اين ظرايف در تحقيق از محل کار، تحصيل و فاميل نيز صادق است.
در اينجا معلوم مي‌شود كه خصوصيات محقق و زيرکي او مهم است.

در پايان چند نکته را يادآور مي‌شويم:
•           سعي کنيد محقق را از ميان صميمي‌ترين و خيرخواه‌ترين افراد نسبت به خودتان انتخاب کنيد، چون هم نسبت به خصوصيات شما آگاه هستند و هم دلسوزند.
•         اگر به رازگويي و راستگويي محقق اطمينان نداشته باشيد، بايد اين احتمال را بدهيد که هرچه رشته کرده‌ايد پنبه شود.
•         محقق بايد مطالبي را که در طي تحقيق متوجه شده است فقط به فرد و خانواده‌اش بگويد و از بازگوکردن در جاي ديگر خودداري کند. ضمناً نبايد مطالبي را مصلحتاً مخفي نگه چراکه ممکن است پس از اطلاع از آن نظرشان برگردد.
•          محقق بايد قدرت سؤال و جواب کردن داشته باشد؛ خجالتي پرحرف نباشد. اگر خجالتي باشد سؤالي نمي‌پرسد و اگر پرحرف باشد اجازة پاسخ‌گويي نمي‌دهد.
•          محقق بايد فرد را در محل كار يا تحصيل، مدتي مورد مراقبت قرار دهد تا بعضي از برخوردها، رفتارها و حتي ميزان اهتمام او به مذهب را از نزديك ببيند.
•          همين که ديديد فرد نمي‌تواند تحقيق کند يا نمي‌داند چه بپرسد، شخص ديگري را براي اين‌کار برگزينيد.
•            درصورتي‌که محققين چند نفر هستند، بايد بين آنها هماهنگي لازم وجود داشته باشد تا از دوباره‌کاري و يا از قلم افتادن برخي موضوعات تحقيق جلوگيري شود.
•          وظيفة محقق جمع‌آوري اطلاعات است، نه تجسس يا تحميل عقيده.
•           فرد محقق بايد بتواند افراد قابل اعتماد را از کساني که غيرقابل اعتماد هستند، تميز بدهد و به اين امر جز از طريق تجربه نمي‌توان نايل شد.
•            محقق و خانواده بايد توصيفات خود فرد را با توصيف ديگران ـ در رابطه با اخلاق و شخصيتش و يا زمينه‌هاي ديگر مقايسه كنند، تا ببينند ترسيم فرد از خودش چقدر واقعي است.
•           محقق بايد با روحيات فردي که از سوي او و يا خانوادة او براي انجام تحقيق اعزام شده است، آشنا باشد تا بتوانند انطباق و يا عدم انطباق پاسخ‌ها را بر فرد مورد نظر دريابد.[6]

نكات مهم در تحقيق
مهم است كه پسر روزيش را از راه حلال به‌دست مي‌آورد يا نه. در اين زمينه مي‌توانيد از همكارانش سؤال كنيد و علاوه بر اينكه از خصوصيات اخلاقي او مي‌پرسيد، از نحوة كاركردن و دقت او در حلال و حرام سؤال كنيد.
•         وقتي از همسايه‌ها راجع به طرف مقابل تحقيق مي‌كنيد، مواظب باشيد كه جزئيات خواستگاري و ارتباط با آنها را بر ملا نكنيد؛ چون ممكن است همسايه‌ها سوگيري كنند يا بعداً مزاحمت ايجاد كنند.
•        سعي كنيد با همكار و هم‌مغازه‌اي او قرار ملاقاتي بگذاريد و از دوستان او راجع به خصوصيات روحي‌اش سؤال كنيد. از مسافرت‌هايي و جاهايي كه با هم رفته‌اند و از علايق او بپرسيد؛ موقعيت آنها و اينكه به چه اسم و عنواني مشهورند، چقدر با همسايگان ارتباط دارند و اينكه چه چيزهايي بيشتر برايشان مهم است.
•         يك راه كشف، پرسيدن از پدر و مادر اوست (سؤالات اكتشافي) در تمام مراحل تحقيق اين نكته را فراموش نكنيد كه اين خود شما هستيد كه بايستي پيگير مسئله تحقيق باشيد. به موضوع اهميت بيشتري بدهيد.
•         محقق بايد با دوستان فرد گفتگو كند تا هم ظاهر آنها را ببيند، هم با خلقيات آنها آشنا شود و هم اطلاعاتي به‌دست آورد.
•            فرد را از دوستانش بشناسد. فراموش نكنيد كه او كسي را براي دوستي انتخاب كرده است كه از لحاظ شخصيتي و مذهبي تا حدي هم جهت اوست. تحقيقات نبايد به‌گونه‌اي باشد كه اسباب اذيت و يا تجسس بي‌مورد را فراهم كند از محقق بخواهيد سؤالاتي بپرسد كه جواب بله و خير نداشته باشد بلكه شخص مقابل را به توضيح وادارد.
•        قرار نيست نظرتان در تحقيقات هم‌جهت با شخص منبع تحقيق باشد. شما براي كشف حقيقت آمده‌ايد نه براي ايجاد ارتباط و تفاهم هرچند ارتباط مناسب و حسن‌تفاهم. مي‌تواند به طرف مقابل اطمينان دهد و نكات مهمي بيان كند.
•         تغيير و تحول در زندگي فرد خود نشانه‌هايي از حالات و روحيات اوست. در تحقيق به اين مسئله توجه كنيد.
•         از همسايگان در مورد اخلاق در خانه، سابقة دعوا و يا رفتار بد در محله پرس‌وجو كنيد
•        كسي كه براي تحقيق مي‌رود، مي‌تواند با موضوع ديگري غير از ازدواج سؤالاتي بپرسد. سپس موضوعات را به‌طور مستقيم بيان كند.
•          از كسي كه بيشتر با او به مسافرت رفته است راجع به عادات، اخلاقيات و روحيات او پرس‌وجو كنيد و بپرسيد آيا باز هم دوست دارد با او به مسافرت برود يا خير.
•        موضوعاتي كه برايتان اهميت بيشتري دارد به محقق تأكيد كنيد و از او بخواهيد اهميت موضوع را بروز ندهد.
•       در كنار تحقيق از فرد، در مورد خانواده‌اش نيز پرس‌وجو كنيد تا او را در ارتباط با جمع و خانواده‌اش بشناسيد.
•        اگر هنگام گفتگو با افراد مختلف به تناقضي رسيديد، تحقيق در آن زمينه را با دقت بيشتر و به‌دور از حساسيت ادامه دهيد.
•        بعد از اينكه محقق تحقيقات خود را انجام داد، زماني را تعيين كنيد و از او بخواهيد تا يافته‌هايش را برايتان تعريف كند. آن را ارزيابي كنيد تا نواقص كارش براي تحقيق بعدي مشخص شود. با بيشتر حرف زدن با محقق معلوم مي‌شود كه محقق دربارة همان چيزهايي كه ما مي‌خواهيم تحقيق كرده است يا نه. بهتر است بعد از آخرين تحقيقات درصورتي‌كه با مشكلي روبه‌رو شديد ـ براي رفع ابهامات جلسه‌اي ترتيب دهيد.
•         براي دستيابي به اطلاعات كامل و دقيق، بايستي از وضعيت فعلي و سابق فرد در زمينه‌هاي گوناگون تحقيق كنيد. بعضي سؤالات مشترك‌اند؛ براي اطمينان و اعتماد مي‌توانيد آن را از همه بپرسيد. ولي سؤالاتي هستند كه فقط عدة خاصي جوابگو هستند. افعال و حالات مشخص را در محيط‌هاي مختلف بررسي و آن را با گفته‌هايش در جلسات خواستگاري مقايسه كنيد. وجود بيماري خاص يا اعتياد داشتن او با مراجعه به پروندة پزشكي او روشن مي‌شود. اگر يكي از دوستان، همكاران و يا فردي از خانواده يا فاميل او معتاد بودند زنگ خطري است براي اينكه او نيز معتاد باشد. پس بايد از عدم آن اطمينان حاصل كرد.
منابع
1.        بانکي‌پور فرد، اميرحسين؛ مطلع مهر؛ کمالي‌نژاد؛ 1387.
2.       دهنوي، حسين؛ گلبرگ زندگي؛ خادم‌الرضا؛ 1388.
3.        سادات، محمدعلي؛ راهنماي همسران جوان؛ بوستان کتاب؛ 1387.
4.       ايماني، محسن؛ شيوه‌هاي شناخت و گزينش همسر؛ آرين 1386.
5.         پايگاه اطلاع‌رساني جوان شيعه.

________________________________________
[1] مطلع مهر، امیرحسین بانکی‌پورفرد، صفحه191-189.
[2] مطلع مهر، امیرحسین بانکی‌پور فرد، صفحه 189.
[3] گلبرگ زندگی، حسین دهنوی، صفحه 200.
[4] مطلع مهر، امیرحسین بانکی‌پور فرد، صفحه 195.
[5] ر.ک. گلبرگ زندگی، حسین دهنوی، صفحه202
[6] ر. ک. مطلع مهر، امیرحسین بانکی‌پور فرد، صفحه193.