آيا آزادي در جامعه ‏مطلق و نامحدوده؟

پرسش:

آيا آزادي در  جامعه ‏ مطلق و نامحدوده؟
پاسخ:

با سلام و عرض ادب

1-آزادي در هيچ جامعه‏ اي مطلق و نامحدود نيست و مي‏توان آزادي مطلق را دشمن آزادي شمرد و نتيجه آن تعدي به حريم ديگران و محدودي سازي آزادي آنان است! انسان چون به يك زندگي جمعي تن مي‏دهد، ناچار آزادي را بايد در چهارچوب قوانين و مقررات قرار دهد. زيرا اگر همگان آزاد باشند و هيچكس به قوانين و مقررات پايبند نباشد، تجاوز به حريم ديگران امري عادي گشته و در نتيجه شيرازه زندگي اجتماعي از هم گسسته مي‏شود. امروزه حتي تمدن غرب - كه اساس را بر استفاده از لذت‏هاي مادي گذارده و همگان را از قيد مقررات ديني و اصول اخلاقي رها كرده است - آزادي را به رعايت مقررات وضع شده در جامعه و رعايت نظم عمومي و عدم تخلف از آن مشروط نموده است. آيزايا برلين در كتاب خود از اتفاق نظر فلاسفه غرب در محدود بودن آزادي ياد كرده و مي‏نويسد:
 «قلمرو آزادي، با توجه به طبيعت امر، نمي‏تواند غير محدود باشد چه در اين صورت وضعي پيش مي‏آيد كه هر كس تا هر كجا دستش برسد در زندگي ديگران مداخله بكند و اين گونه آزادي طبيعي به هرج و مرج اجتماعي مي‏انجامد، به طوري كه تامين حداقل نيازهاي بشري را نامقدور مي‏سازد و آزادي ضعفا به وسيله اقويا پايمال مي‏گردد.»{1}
 3. انسان با پذيرش و پيروي از هر مكتبي، بر بايدها و حدود تعريف شده آن مكتب پاي مي‏فشرد چرا كه سعادت را در پيروي از فرامين آن مي‏داند، از اين رو پاسداشت حدود تعريف شده پيرامون آزادي امري شايسته و لازم است.
 4. اسلام آزادي مطلق را به رسميت نمي‏شناسد زيرا بر توحيد و رعايت فضيلت‏هاي اخلاقي و رهايي از بندگي غير خدا تاكيد دارد. دين اسلام مصالح انسان را به مصالح مادي اين دنيايي منحصر نمي‏داند بلكه مصالح بسيار مهمتر معنوي و ديني و اخروي را براي او در نظر دارد. در حقيقت فلسفه تكليف در اسلام همين است كه مي‏خواهد با موظف كردن انسان، كرامت ذاتي او را حفظ نموده و مصالح عمومي را تامين كند،{2} از اين رو هرچه با مصالح معنوي و مادي و سلامتي انسان ضرر رساند يا با آنان ناسازگار باشد، ممنوع ساخته است.{3}
 5. انسان قدرت سلطه بر مخلوقات دارد و هم پاي آن، مسؤوليت مراقبت از مخلوقات را نيز عهده‏دار است.{4} بنابراين اسلام با تاكيد بر بندگي خالصانه انسان در برابر خداوند، مقرراتي را بر تبيين يك آزادي معتدل فراهم آورده است تا انسان از تمام نعمت‏هاي الاهي و مزاياي زندگي به صورت معتدل بهره ببرد.{5}
 بنابراين حدود تعريف شده براي آزادي در دين اسلام نه تنها مخالف آزادي نيست، بلكه مي‏توان آن را پاسداشت از اين گوهر زيبا دانست تا در پرتو آن، انسان به رشد و تعالي رسد/
 «انسان هرگز خود را مالك آزادي نمي‏داند، بلكه امانت دار آزادي است. آزادي كه از زيباترين چهره‏هاي حقوقي است، ملك انسان نيست، بلكه وديعه و امانت الاهي است كه به او سپرده شده است.»{6}
 
 [1].چهار مقاله درباره آزادي، آيزايا برلين، ترجمه محمد علي موحد، ص 239/
 [2].منشور عقايد اماميه، ص 33/
 [3].پاسخ استاد به جوانان پرسشگر، ص 59.
 [4].ر.ك: جوان مسلمان و دنياي متجدد، سيد حسين نصر، ص 66/
 [5].بررسيهاي اسلامي، علامه طباطبايي، ص 51/
 [6].ولايت فقيه، جوادي آملي، ص 25/

Comments (0)

There are no comments posted here yet

Leave your comments

  1. Posting comment as a guest. Sign up or login to your account.
Attachments (0 / 3)
Share Your Location

آپ کے سوالات

حمایت از سایت

برای حمایت از سایت لوگوی زیر را در سایت خود درج نمایید.

آخرین ارسال سایت