فتنه چیست؟و اقسام آن در آیات و روایات را ذکر نمایید؟

پرسش:

فتنه چیست؟و اقسام آن در آیات و روایات را ذکر نمایید؟

پاسخ:

با سلام خدمت شما

 از امام هادى (ع) روايت شده كه روزى اميرالمؤمنين (ع) شنيد که شخصی مى گفت:

 «اَللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْفِتْنَةِ» حضرت فرمود: مى بينم دارى از مال و فرزندانت به خدا پناه مى برى؟! چراكه خداوند مى فرمايد: إِنَّما أَمْوالُكُمْ وَ أَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ؛(۱) بلکه بگو:
«اللَّهُمَّ إنّي أَعوذُ بِكَ مِن مُضِلَّاتِ الفِتَنِ»(۲) خداوندا به تو پناه مى برم از فتنه هاى گمراه كننده.

از آن حضرت سؤال شد: فتنه چيست؟ فرمود: فتنه چيزى است كه چون روى آورد ايجاد شبهه كند و چون پايان پذيرد شناخته شود.

امام صادق (ع) فرمود: اعْلَمْ أَنَ كُلَ فِتْنَةٍ بَذْرُهَا حُبُّ الدُّنْيَا؛ بدان كه بذر هر فتنه محبت دنيا است. (۳)

اقسام فتنه در آیات و روایات:

 در آیات و روایات از دو نوع فتنه سخن به ميان آمده است:

1 به معناي امتحان الهي يا کيفري که خداوند به گنهکاران مي دهد،
2 به معني آشوب و طغيان و ايجاد اختلال در نظم و ثبات جامعه که به وسيله قدرت طلبان و آشوبگران به وجود مي آيد.
 فتنه به معناي اول کار خداوند است و آثار تربيتي دارد و افراد را به تلاش و کوشش و اصلاح حال خود وادار مي سازد و اين معنا در موارد متعددي از قرآن کريم آمده است مانند:

أحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ. عنکبوت/1.
 آيا مردم گمان مي کنند که به صرف اينکه بگويند ايمان آورده ايم، به حال خود رها مي شوند و مورد امتحان قرار نمي گيرند؟

 فتنه به معناي دوم در قرآن کريم به عنوان چيزي که بدتر و شديدتر از آدمکشي است آمده است و جامعه اسلامي به جنگ با عاملان فتنه فراخوانده شده است؛
 والْفِتْنَةُ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ. بقره/191

فتنه سخت تر از کشتار است. و در مقابله با فتنه گران می فرماید:
 و قاتِلُوهُمْ حَتَّى لا تَكُونَ فِتْنَةٌ. بقره،/ 193 با آنان بجنگيد تا فتنه اي باقي نماند.


(۱) الانفال/ 28.
(۲)أمالي الطوسي 2: 193.
(۳) بحارالانوار، ج13، ص354.