حضرت آدم(ع) خلیفه و جانشین چه کسی بود؟

پرسش:

حضرت آدم (ع)خليفه و جانشين چه كسي بود؟ اگر منظور خليفه خدا است چه سنخيتي ميان انسان و خدا وجود دارد؟ به بيان ديگر: آدم خليفه خدا در چه اموري بود؟

پاسخ:

با سلام و احترام

در آيه 30سوره بقره , خليفه به صورت نكره آمده و(مستخلف عنه ) يعني كسي كه آدم در جايگاه اوقرار گرفته و خليفه او شده , به صراحت بيان نشده است . از طرفي متعلق خلافت و به اصطلاح(ممستخلف فيه ) كه آدم در چه كاري و در چه اموري خليفه شده , تصريح نگشته است . به همين جهت محققان و مفسران احتمالات ونظريات متفاوتي بيان داشته اند. گرچه برخي از آن ها خلاف ظاهر است و نمي توان آن را پذيرفت , ولي جهت اطلاع از آراي مختلف بيان مي گردد و در پايان رأي مشهور و مقبول را متذكر خواهيم شد:

1- برخي احتمال داده اند كه قبلاً فرشتگاني در زمين زندگي مي كردند. اراده خدا بر اين تعلّق گرفت كه زمين را ازفرشتگان تخليه كند و انسان را جانشين آنان سازد. بنابراين آدم و انسان خليفه فرشتگان شد.

2 -پيش از حضرت آدم (ع)موجوداتي شبيه انسان كه در برخي روايات به (نسناس)تعبير شده , در زمين زندگي مي كردند. خداوند نسل آن ها را منقرض ساخت و انسان فعلي را جانشين آن ها نمود.

3- برخي ديگر احتمال داده اند: زمين پيش تر محل زندگي (جنيان )بوده , خداوند انسان را جانشين آن ها نموده است .

4 -برخي از واژه خليفه و نيز از مفهوم كلمه جَعَلي كه به معني گرداندن از وضعي به وضع ديگر است , استفاده كرده اند كه قبل از انسان هاي فعلي , انسان هاي ديگري در زمين زيست مي كردند, اما از لحاظ كمال و خرد و عقل ,نسبت به انسان هاي فعلي , بهره كم تري داشتند. خداوند اراده فرمود يك نوع تغيير و تحوّل خاصي در آن ها ايجاد وشروع كند و زمينه رشد و تكامل ويژه اي را در آنان ايجاد نمايد و اين انسان مجعول و نسل او را خليفهء پيشينيان نمايد.(1) يا نسل آن ها را منقرض سازد و آدم و حوا و فرزندان آن دو را جانشين آنان سازد.

5 -بسياري از محققان با توجه به ذيل آيه مذكور و آياتي كه در مورد آفرينش انسان و مخصوصاً خلقت حضرت آدم (ع)هست , استدلال كرده اند كه منظور (خلافت الهى و نمايندگى خدا)در زمين است . آنان وجوهي را در تأييدخليفة اللّه بودن انسان بيان نموده اند:

الف ) اين كه خداوند به فرشتگان مي گويد:«انّى جاعلى ٌ; من خليفه قرار خواهم داد» ظهور دارد كه خلافت وجانشيني خدا است , چنان كه اگر حاكمي اعلام كند: من جانشين تعيين خواهم كرد, آن چه ابتدا در ذهن انسان تبادرو خطور مي كند, اين است كه به جاي خود خليفه تعيين مي نمايد.

ب ) خداوند در صدد بيان مطالبي براي فرشتگان شد تا آنان رابراي سجده بر آدم آماده سازد و بيان كند كه اين موجود (آدم ) چه امتيازاتي دارد و چرا بايد فرشتگان بر او سجده كنند. بنابراين مناسب است بگويد: «من موجودى خلق خواهم كرد كه خليفه من باشد و سجده بر او در واقع سجده بر من است». اگر موجودي باشد كه صرفاً جاي ديگران را مي گيرد, جايي براي درخواست ملائكه با بيان «نحن فسبّح بحمدك و نقدس لك » باقي نمي ماند, زيراصرف قرار گرفتن جاي جن يا انسان يا موجودي شبيه انسان , امتياز و افتخاري ندارد تا ملائكه زبان اعتراض ياسؤال داشته باشند به بيان ديگر: موقعي كه خدامي فرمايد: فرشتگان براي آن كه اين مقام ارجمند (خلافت الهي ) را از آنِ خويش سازند, درخواست مؤدبانه اي دارند ومي گويند:«آيا كسى را خليفه قرار مى دهى كه فساد و خونريزى خواهد كرد, در حالى كه ما تو را تسبيح و تقديس مى كنيم ؟» ; يعني به جاي انسان ما را خليفه خويش قرار بده .

بنابراين جا ندارد كه فرشتگان خلافت و جانشيني خودشان يا جنّ و يا انسان هاي كمال نيافته پيش از آدم را ازخداوند طلب كنند.

اما در مورد مستخلف فيه يعني آدم خليفه و جانشين خدا در چه اموري شده و چه سنخيتي وجود دارد, بايدگفت كه آدم در تمام شئونات الهي و ربوبي قطعاً خليفه خدا نبوده , مثلاً در خالقيت و رازقيت و تكوين و تشريع خلافتي نداشته , بلكه آن چه از ظاهر آيه مي توان استنباط نمود, اين است كه آدم در تعليم علوم الهي (علَّم الاسماء)خليفه خدا است . به ديگر بيان : معلمي از شئونات ربوبي است , چنان كه آيهء «علّم الانسانَ مالم يعلم »(2) و كريمه «علّمه البيان» (3) بيانگر اين نكته است . آدم (ع)وقتي علم الاسماء را از افاضه ذات باري تعالي دريافت نمود, به تعليم علم الاسماء به ملائكه و سپس به فرزندان خويش مأمور گشت . پس بني آدم , از طريق تعليم معارف الهي و تربيت وتزكيه نفوس انساني و رسيدن به كمال معرفت و مقام قرب ربوبي , هم مقام عبوديت خويش را محقق مي سازند و هم شأن خلافت الهي را دريافت مي كنند و كسي كه در مقام تعليم (نظري يا عملي ) نيست , نمي تواند خليفةاللّه باشد.

 

پي نوشت ها:

1.اين نظريه را مي توان با نظريه ترانسفورميسم يا تكامل تدريجي منطبق يا مشابه دانست .

2.علق (96)آيه 5.

3.الرحمن (55)آيه 4.

 

Comments (1)

This comment was minimized by the moderator on the site

..در اینکه قبل از آدم انسان هایی بودن که تو قرآن هم امده وقتی به ملائکه می گه سجده کنند می گن خدا این انسان خونریزی و فساد می کنه روی زمین و یه جایی به گمان امام صادق که آنها رو نسناس خطاب می کنه ..اما چه ربطی به حضرت آدم دارن. کیفیت آفرینشش از...

..در اینکه قبل از آدم انسان هایی بودن که تو قرآن هم امده وقتی به ملائکه می گه سجده کنند می گن خدا این انسان خونریزی و فساد می کنه روی زمین و یه جایی به گمان امام صادق که آنها رو نسناس خطاب می کنه ..اما چه ربطی به حضرت آدم دارن. کیفیت آفرینشش از خاک دمیدن روح الهی در بدنش و اجبار ملائک به سجده در مقابلش اینکه تو بهشت بوده مسکنش بعد در اثر عمل نکردن به نهی الهی تبعید شد روی زمین.دلیل اصلی خلیفه شدن باید قرار داده شدن خاتم الانبیا و اهل بیت باشه در نسل آدم

Read More
There are no comments posted here yet

Leave your comments

  1. Posting comment as a guest. Sign up or login to your account.
Attachments (0 / 3)
Share Your Location

آپ کے سوالات

حمایت از سایت

برای حمایت از سایت لوگوی زیر را در سایت خود درج نمایید.

آخرین ارسال سایت