پرسش:
آیا آتش جهنم واقعا آتش است یا مثالی است برای درکی بهتر؟
پاسخ :
با سلام و عرض ادب و احترام
الف) سوختن در آتش و ديگر عذابهاى ذكر شده در نصوص دينى واقعى است، نه صرف تشبيه ومثال. البته عذاب آتش آخرت با اين عالم تفاوتهاى بسيارى دارد؛ و ميزان سوزش آن با آنچه در دنيا رخ مىدهد قابل قياس نيست.
بين سوزش عذاب آخرت و دنيا از چند جهت تفاوت هست:
(1) از آتش دنيا فقط بدن مىسوزد؛ ولى آتش آخرت روح و دل را هم مىسوزاند و اين فوق العاده عظيم و فوق تصور است التى تطّلع على الافئدة؛
(2) آتش دنيا خالص نيست و تا با اكسيژن تركيب نشود نمىسوزد؛ ولى آتش آخرت خالص است و سوزش فوقالعاده دارد؛
(3) در اين دنيا ادراكات ضعيف است، ولى در آخرت همه چيز به كمال نهايى خود رسيده و ادراك آدمى قوى است و از همين رو سوزش افزونترى احساس مىكند؛
(4) در اين دنيا پس از رسيدن سوزش به استخوان احساس سوزش كم مىشود، ولى در جهنم خداوند مجددا گوشت تازه مىروياند و از تخفيف عذاب جلوگيرى مىكند
البته بايد توجه داشته باشيد كه نظام، سنن و قوانين حاكم بر عالم قيامت غير از قوانين و سنن حاكم بر دنياى مادى است؛ ازاينرو، نمىتوان حقيقت مسائل آن عالم را با ابزار درك دنيوى، درك و دريافت نمود. مثلاً بر اساس آيات و روايات انسان در بهشت هيچگاه پير نمىشود،مريض نمىگردد؛ مشيت و خواستن در بهشت عين شدن و تحقق است و اصلاً مسائل به صورت تدريجى رخ نمىدهد چنان كه در اين عالم چنين است، يا مثلاً انسان در جهنم مىسوزد ولى خاكستر نمىشود، يعنى بدن آنجا به گونهاى است كه مىسوزد ولى خاكستر نمىشود؛ به خلافبدن دنيوى. از اين رو، نمىتوان با ابزار ادراكى دنيوى بهشت و جهنم را ترسيم نمود؛ آيات و روايات نيز كه گاهى بهشت و جهنم را به اوصافى اين سوئى وصف كردهاند تنها براى تقريب مسأله به ذهن دنيوى من و شما بوده است ولى حقيقت برتر از آن است كه حتى بتوان آن را اينچنين وصف نمود.