چرا خدا پيامبران را فقط وسيله توسل قرار داده است؟

سؤال:

اگر پيامبران و ائمه اطهار وسيلة ارتباط انسان با خدا هستند و از اين رو مورد توسل قرار مي گيرند، چرا خدا آنان را وسيله قرار داده است؟

جواب:

سلام

وسيله به معني تقرب جستن و يا چيزي كه باعث نزديكي به ديگري از روي علاقه و رغبت مي شود است . (1) خداوند به مقتضاي لطف و رحمت بي  انتهاي خويش، اسباب هدايت مردم را فراهم كرده است كه يكي از آن ها فرستادن پيامبران و نزول كتب آسماني و راهنمايي رهبران ديني است. هر چند خداوند مي تواند بدون واسطه، فيض خود را به موجودات برساند، ولي سنت الهي بر اين تعلق گرفته كه جهان هستي را بر اساس نظام اسباب و عوامل قرار دهد و فيض خود را تنها از راه علل و اسباب اعطا كند. در روايتي امام صادق(ع) مي فرمايد: «ابي الله أن يجري الاشياء الا بالأسباب؛ (2) خداوند امور و اشيا را از طريق علل و سببش جاري مي سازد».
بر اين اساس انسان در همه كارهاي زندگي به اسباب و وسايل توسل مي جويد.
خداوند براي اعطاي فيض خويش ، راه ها و اسبابي را مشخص كرده است، مانند نماز ، روزه ، نيكي به يتيم ، خدمت به مردم و غيره.
از جمله اسباب و عوامل، نزول فيض و رحمت الهي ، وجود انسان هاي به حق رسيده (امامان و پيامبران) هستند.
امام علي (ع) در روايتي وسائلي ذكر كرده كه براي نزديك شدن انسان به خدا مي توان از آنها بهره جست، مانند ايمان به خدا و پيامبر و جهاد در راه خدا و كلمه اخلاص (لا اله الا الله) و نماز و زكات و روزه و حج و عمره و صله رحم و انفاق و كارهاي نيك.(3) همان طوري كه امور برشمرده ، وسيله نزديكي به خداوند هستند، استمداد از ارواح مطهر پيامبران و اولياي الهي نيز وسيله تقرب به خداوند است كه در قرآن و روايات بدان اشاره شده است. قرآن مجيد مي فرمايد:«وابتغوا اليه الوسيله؛ به سوي او وسيله به دست آوريد». (4) پيامبر اكرم (ص) در مورد شيوه توسل فرمود: «اللهم انّي أسألك و أتوجه اليك بنبيك نبي الرحمة».(5)
بنابراين توسل ، لازمة زندگي انسان در جهان هستي است كه بر آن قانون اسباب و عوامل حكمفرما است.
در اين ميان ، پيامبران و امامان به جهت نزديكي و قرب به خداوند، نيز به خاطر اين كه صفات الهي در آنان به گونة كامل تر از ديگر موجودات تجلي يافته است ، مورد توسل قرار مي گيرند. اينان تجلي گاه صفات خداوندند، يعني همان گونه كه خداوند رحمان و رحيم و جبار و سميع و عليم است، در حد نازل تر، صفات و اسماي الهي در اين انسان هاي به خدا پيوسته و تجلي يافته است. پس شايسته ترين افراد براي توسل و شفاعت و رسيدن به خداوند اين انسان ها هستند.
انسان با توسل به پيامبران و امامان، به مرتبه نازل وجود الهي تمسك و توسل يافته است. البته در اين زمينه بحث عرفاني خاصي وجود دارد كه مفصل است و فرصتي ديگر مي طلبد.

1 – تفسير نمونه، ج4، ص 464.
2 – كافي،  چ1، ص 183.
3 – نهج البلاغه ، خطبه 109 ، فيض الاسلام.
4 – مائده (5) آيه 35.
5 – سنن ابن ماجه، ج1، ص 441.