پرسش:
سلام استاد
ببخشید مشکل بزرگ من اینه که به آینده امید ندارم، چگونه درس بخوانم؟
پاسخ کوتاه:
با سلام و ادب
دوست عزیز برای رسیدن به رشد وترقی در زندگی فردی واجتماعی ، موتور محرک قوی انگیزه و امید لازم است . کسی می تواند امیدوار و پر انگیزه باشد که برای آ یندة خود برنامه ای کاملی داشته و برای زندگی خود هدف مشخصی را دنبال کند
با مراجعه به بررسی هايی که بین تمام افراد دچارافسردگی شدید، پوچ انگار ونا امید شده است یکی ازمهمترین عوامل مشترک بین تمام آنان بحران مقصد وهدف است.
بی شک زندگی افرادی که نمی دانند برای چه زندگی می کنند همراه با دل سردی وناامیدی خواهد بود . از این رو در قران کریم و روایات اهلبیت مهمترین عبادت ها تفکّر وتدبّر در سه سوال اساسی «من این الی این في این» دانسته شده است.
نیازمندی انسان به امید ونشاط
حضرت عیسی ع در جايي نشسته بود و پير مردي را مشاهده كرد كه با كمك بيل و كلنگ به شكافتن زمين مشغول است. حضرت مسيح(ع) به پيشگاه خدا عرضه داشت: خدايا! اميد آرزو را از او بگير. ناگهان پيرمرد بيل را به كناري انداخت و روي زمين دراز كشيد وخوابيد. كمي بعد حضرت مسيح(ع) عرضه داشت: بار الها! اميد و آرزو را به او برگردان! مشاهده كرد پيرمرد برخاست و دوباره مشغول فعاليت و كار شد. حضرت مسيح(ع) از او سؤال كرد: من دو حال مختلف از تو ديدم. يك بار بيل را به كنار افكندي و روي زمين خوابيدي، اما در مرحله دوم برخاستي و مشغول به كار شدي! پيرمرد در جواب گفت: در مرتبه اوّل فكر كردم پير و ناتوان شده ام، چرا اين همه به خود زحمت دهم و تلاش كنم؟ بيل را به كنار انداختم و بر زمين خوابيدم، ولي چيزي نگذشت كه اين فكر به خاطرم خطور كرد از كجا معلوم كه سالهاي زيادي زنده نمانم؟ انسان تا زنده است، بايد براي خود و خانواده اش تلاش كند، از اين رو برخاستم و بيل را گرفتم و مشغول كار شدم.) پيامبر اكرم(ص) ميفرمايد: اميد و آرزو، براي امت من رحمت است. اگر اميد نبود، هيچ مادري فرزندش را شير نميداد و هيچ باغباني نهالي نميكاشت". (1) البته لازم است به چند نکته مهم توجه شود.
1)اميد بايد به اندازه اي باشد كه به آرزوهاي دراز منجر نشود. اميرمؤمنان(ع) فرمود: "از آرزوهاي دراز بپرهيزيد كه زيبايي نعمتهاي الهي را از نظر شما ميبرد و آنها را نزد شما كوچك ميكند و به كمي شكر فرا ميخواند".(2)
2)اميد همراه با حركت و عمل ثمره ميدهد. هرگز نبايد به بهانه اميد، انجام امور را به آينده موكول نماييم و زمان حال را رها كنيم، يعني نبايد حال موجود را فداي آينده نيامده كنيم. نگاه اميدوارانه با تلاش و فعاليّت توأم است، در حالي كه كارها را به آينده واگذار كردن، رخوت و سستي به دنبال دارد.
3- گاهی افراط در اميد، موجب احساس ايمني از مكر الهي ميگردد. انبيا و اوليا و اوليا الهي در عين حال كه اميد داشتند، از عذاب خدا نيز بيمناك بودند و خود را بين خوف و رجاء نگه ميداشتند. پس اميدي مطلوب است كه واقع بينانه و صادق و توأم با عمل و همراه باخوف باشد.
راهکار امیدواری
1- تفکر و مطالعه دقیق در چیستی جهان وخود
2-عمل به همه وظائف با یک برنامه تدریجی و پیوسته با این رفتار آرام آرام احساس موفقیت خواهید کرد .
3- تواناييها،استعدادها،قابليت هاي بالقوه و بالفعل و موفقيت هاي گذشته خود در زمينه هاي مختلف را روي كاغذيادداشت نموده، هر روز آن را براي خويش تكرار نماييد.
4. هر روز چنين جملاتي را به خود تلقين كنيد: من موفقم، من در كارهايم توانا مي باشم، من مي توانم بر مشكلاتم فائق آيم.
5.حدّالمقدور هفته اي يك بار با دوستان خود به ورزش كوه نوردي بپردازيد و از مناظر زيباي طبيعت لذت ببريد.
6. روزانه ورزش كنيد؛ به ويژه ورزش هاي دسته جمعي (فوتبال، واليبال و...).
7. سعي كنيد در جاي خلوت و تنها نباشيد و براي مطالعه نيز به كتابخانه برويد.
8. ارتباطهاي اجتماعي، خانوادگي و دوستانه را توسعه دهيد.
9. براي كارهاي شبانه روزي خود برنامه ريزي كنيد و در اوقات فراغت نيز برنامه هاي متنوع و شاد داشته باشيد.
10. نيايش و ارتباط با خداوند و طلب ياري از او را هيچ گاه فراموش نكنيد. بدانيد كه خداوند مونس هر تنها و يار و ياور تمام انسان ها است. نيازمندي هاي تمام انسان ها را همان خالقي كه آفريده، فراهم مي كند. خداوند را سر لوحه تمام افكار و اعمال خود قرار دهيد و هرگز از رحمت و لطف او نااميد نشويد، چه يأس و نااميدي از رحمت خدا، گناهي بزرگ است. هر چه از او بخواهيد به شما عطا مي كند موارد فوق از برخی روایات گرفته شده بود که به روایتی اشاره می شود پیامبر اعظم می فرمایند علي العاقِلِ ما لَم يَكُن مَغلوبا علي عَقلِهِ أن يكونَ لَهُ ساعاتٌ : ساعَةٌ يُناجِي فيها رَبَّهُ عز و جل ، وساعَةٌ يُحاسِبُ نَفسَهُ ، وساعَةٌ يَتَفَكَّرُ فيما صَنَعَ اللّه ُ عز و جل إلَيهِ ، وساعَةٌ يَخلُو فيها بِحَظِّ نفسِهِ مِنَ الحَلالِ ؛ فإنّ هذهِ الساعَةَ عَونٌ لِتلكَ الساعاتِ واستِجمامٌ للقُلوبِ وتَوزِيعٌ لها.(3)
خردمند ، مادام كه خردش از او گرفته نشده ، بايد ساعاتي را براي خود در نظر گيرد : زماني براي مناجات با پروردگارش عز و جل و زماني براي حساب كشيدن از خويش و زماني براي انديشيدن در نعمتهايي كه خداوند عز و جل به وي ارزاني داشته است و زماني براي بهره مند ساختن نفس خود از حلال ؛ زيرا اين زمان كمكي است به آن سه زمان ديگر و مايه آسودگي و رفع خستگي دلها.
1. بحارالانوار، ج 14، ص 329
2. همان، ج 74، ص 173.3. غررالحكم، ج 5، ص 438.
3. الخصال : 525 / 13 ، معاني الأخبار : 334 وفيه «وتفريغ لها» بدل «وتوزيع لها