دلیل برتری انسان بر سایر مخلوقات چیست؟

پرسش:

چرا انسان بالاترين خلقت خداوند است؟

پاسخ:

با سلام و آرزوی کسب توفیقات روزافزون برای شما دوست عزیز

اشرف مخلوقات بودن انسان و برتري او بر تمام مخلوقات الهي، امري مسلّم و قطعي در آيات نيست، در عين حال، برخي از مفسّران بر آنند كه انسان اشرف بر تمام مخلوقات الهي است.

قرآن مجيد از كرامت و ارجمندي انسان و برتري او بر بسياري از موجودات ديگر سخن به ميان آورده(1) و فرموده است: "ما انسان را در بهترين شكل آفريده‏ايم".(2)

كرامت انسان از دو ناحيه قابل برّرسي است:

1- كرامت ذاتي، يعني انسان از نظر ساختار وجودي و امكانات، برتري دارد، كه نشانه عنايت ويژه خداوند به نوع انسان است. انسان بر خلاف حيوان و فرشته از شهوت و عقل برخوردار است.

2- كرامت اكتسابي، يعني انسان در پرتو ايمان و عمل صالح، كمالاتي را به دست مي آورد و از جهت همين كمال اختياري است كه مي تواند به مراتب بالاي هستي دست يابد و از فرشتگان نيز برتر شود. مقام والاي انساني نيز از طريق دست يافتن به كمال اختياري تحقق مي يابد.

انسان تنها موجودي است كه از نيروهاي مختلف، مادي و معنوي تشكيل شده و در لابلاي تضادها مي‏تواند پرورش پيدا كند و استعداد تكامل و پيشروي نامحدود دارد. امام علي(ع) در اين باره مي فرمايد: "خداوند خلق عالم را بر سه گونه آفريد: فرشتگان و حيوانات و انسان.

فرشتگان عقل دارند، بدون شهوت و غضب. حيوانات مجموعه‏اي شهوت و غضب اند و عقل ندارند اما انسان مجموعه‏اي است از هر دو تا كدامين غالب آيد.

اگر عقل او بر شهوتش غالب شود، از فرشتگان برتر است و اگر شهوتش بر عقلش چيره گردد، از حيوانات پست‏تر".(3)

پي نوشت‏ها:

1. اسراء (17) آيه 70.
2. تين (95) آيه 4.
3. تفسير نمونه، ج 12، ص 200.