پرسش:
در قرآنهاي رايج چاپ مدينه، آيه 245 سوره بقره اينطور آمده که «والله يقبض و يبصط» و روي صاد سين نوشته شده. و آيه 69 سوره اعراف هم اينطور آمده «و زادکم في الخلق بصطة» و باز روي صاد سين نوشته شده. و آيه 37 طور هم اينطور آمده «ام هم المصيطرون» و اينبار زير صاد سين نوشته شده. و در انتها نوشته که در مورد اخير قرائت با صاد مشهورتر است. و مرحوم علاّمه طباطبائي در الميزان در مورد 2 آيه اوّل نوشتهاند که قانون صرف است که به خاطر وجود طاء، سين به صورت صاد نوشته ميشود، امّا از نظر معني همان سين است. ولي سؤال من: الف. چرا اين قضيه فقط در قرآن وجود دارد و در خارج قرآن فعل «بسط» را که صرف ميکنند با همان سين مينويسند؟ آيا ممکن است که در قرآن اشتباه املائي از کتّاب بوده باشد؟ ب. قرائت اين آيات با سين است يا صاد؟ و اگر 2 آيه اوّل با سين است و آيه سوم با صاد (چنانچه اينطور به نظر ميرسد) چرا تفاوت هست؟ ج. آيه 22 سوره غاشية هم هست «لست عليهم بمصيطر» و در اين مورد اصلاً سين زير آن نوشته نشده و قرائتش با صاد است، در حاليکه در تفاسير و ترجمه به همان معني سيطره گرفته شده.
پاسخ:
با سلام و تشکر از حسن اعتماد شما
اگردرتفسيرمرحوم علامه طباطبايي تامل بيشتري شود ، تصريح داردکه کلمه(بصط)درآيه245سوره بقره همان(با-سين-ط) است که به معناي دادن و از خود دورکردن است.نيزدرآيه69سوره اعراف کلمه "بصطة"دراصل همان "بسطه"با سين است .
کلمه"بمصيطر"نيزدرآيه23سوره غاشيه دراصل"مسيطره"است همچنان که کلمه" صراط"اصلش"سراط"با سين است واين يک قاعده در زبان عربي است که درقرآن وغير آن اجرامي شود .هرگاه حرف"سين"درکنارحرف"طا"قرار بگيرد با صاد نوشته مي شود .خوشبختانه درهرسه موردآيه ، علا مه اين قاعده رايادآوري کرده است.
ازاين روقرائت اين کلمات هم با سين صحيح است وهم با صاد و هردولفظ نيز به يک معنا است .
اگردربعضي قرآ ن ها حرف سين دربالا ياپائين کلمات مزبورنوشته شده به همين دليل ا ست.
اولا: اشتباهي درعبارت املايي قرآن نبوده .
دوم: قرائت اين کلمات هم باسين صحيح است هم باصاد.
سوم :معناي آن با هر دوحرف يکي است.
لطفا جهت اطلاع به تفسيرالميزان، ذيل آيات فوق ج2ص432وج8ص224وج19ص30و20ص460 مراجعه نمائيد. موفق باشيد.