اثرات اعمال انسانی بر روی نظام طبیعت چیست؟

پرسش:

آیا افکار و اعمال ما باعث تغییر در نظام طبیعت می گردد. منظور از طبیعت : وضعیت فیزیکی زمین ، وضعیت فیزیکی موجودات و در کل وضعیت احوالات هستی منظور از نظام : نظم وجودی مشخصات فوق الذکر اما منظور از اعمال و افکار : اعمال و افکار قبح و حسن می باشد. همچنین اندازه و کیفیت آن نیز چقدر تاثیر گذار است؟

پاسخ:
با سلام و ادب
آیات فراوانی دلالت دارد اعمال و رفتار خوب یا بد جامعة انسانی در نظام خلقت به سود یا زیان جامعه است، یعنی ایمان و تقوای جمعی باعث نزول برکات و امنیت و آرامش و رفاه عمومی می‌شود اما کفر و ظلم همگانی باعث نزول بلاها و مصیبت‌های عمومی می‌گردد:
«اگر اهل کتاب، (تورات و انجیل و آنچه را از جانب پروردگارشان بر آنان نازل شده، به پا دارند، از فارز سر و زیر پایشان روزی بخورند»(1).
«اگر مردم قریه‌ها ایمان آورده و پرهیزکاری پیشه کرده بودند، برکات آسمان و زمین را به سوی ایشان می‌گشودیم»(2).
«مردم سبا را در محل سکونتشان، نشانه و آیتی بود. دو بوستان داشتند: یکی از جانب راست و یکی از جانب چپ. از آنچه پروردگارتان به شما روزی داده است، بخورید و شکر او را به جا آورید. شهری خوش و پاکیزه و پروردگاری آمرزنده. سرپیچی کردند و ما نیز سیل ویرانگر را بر آنها فرستادیم و دو بوستانشان را به دو بوستان بدل کردیم با میوه‌‌ای تلخ و شوره‌گز و اندکی سدر. آنها را که ناسپاس بودند، این گونه جزا دادیم»(3).
«به سبب اعمال مردم، فساد در خشکی و دریا آشکار شد تا به آنان جزای بعضی از کارهایشان را بچشاند. باشد که بازگردند»(4).
نیز: «وما اصابکم من مصیبة فبما کسبتْ ایدیکم و یعفوا عن کثیر(5)؛ مصیبت‌هایی که به شما می‌رسد، رهاورد اعمال خودتان است و خداوند از بسیاری چشم می‌پوشد».
«وأنْ لو اسْتقاموا على الطریقة لاسقیناهم ماءً غدقا(6)؛ اگر بر راه ایمان استقامت می‌ورزیدند، باران به موقع سیرابشان می‌کردیم».
این آیات بیانگر آن است که ایمان و تقوای عمومی سبب نزول برکات اما کفر و ظلم و فساد عمومی سبب نزول بلایا می‌شود. به بیان علامه طباطبایی:
ایمان نوع بشر و عمل صالح عموم، بر نظام عالم از جهت ارتباطش با زندگی خود او تأثیر دارد. به عبارت دیگر: کفر او و عمل زشتش، در فساد عالم از جهت ارتباطش با نوع بشر مؤثر است و اگر انسان به صلاح و سداد گراید، نظام دنیا هم از جهت ایفای به لوازم سعادت زندگی بشری و هم از جهت دفع بلا از او و هم توفیر [و زیادی] نعمت برای او صالح خواهد شد.(7)
در سنّت «استدراج» هم خداوند نسبت به کافرانی که آگاه نمی‌شوند و استغفار و توبه نمی‌کنند، نعمت می‌دهد اما نه از باب پاداش، بلکه برای فرو رفتن در فساد و رسیدن به اوج غرور تا به یکباره آنان را به کیفر انتقام بگیرد(8):
«چون همة اندرزهایی را که به آنها داده شد، فراموش کردند،‌ همة درها را به رویشان گشودیم تا از آنچه یافته بودند، شادمان گشتند، پس به ناگاه فروگرفتمیشان و همگان نومید گردیدند».(9)
خلاصه این که ایمان و تقوای عمومی در نزول برکات وا کفر و ظلم عمومی در نزول بلا تأثیر دارد. این تأثیر قطعی است و از عوامل معنوی می‌باشد.

1ـ مائده (5)، آیه 66.
2ـ اعراف (7) آیه 96.
3ـ سبأ (34) آیه 15 ـ 17.
4ـ روم (30) آیه 41.
5ـ شورى (42) آیه 30.
6ـ جن (72) آیه 16.
7ـ ترجمه المیزان، ج 6، ص 53؛ تفسیر موضوعی قرآن، جوادی آملی، ج 10، ص 106.
8ـ همان، ج 7، ص 129.
9ـ انعام (6) آیه 44.