امام رضا (ع) در خصوص ماه رمضان فرموده اند:
« خوبی ها در ماه رمضان پذیرفته شده و بدی ها بخشیده می شود هر کس یک آیه از قرآن در ماه رمضان تلاوت کند مثل آن است که تمام قرآن را در ماههای دیگر تلاوت کند و هر کس به چهره برادر مومن خود لبخند بزند در قیامت وی نیز بر چهره او لبخند می زند و او را بشارت به بهشت می دهد و هر کس در این ماه مومنی را کمک کند خداوند او را هنگام عبور از صراط هنگامی که قدمها می لرزد کمک خواهد کرد و هر کس در این ماه غضب خود را باز دارد خداوند غضب خود را از او باز می دارد و هر کس گرفتاری را کمک کند خداوند روز قیامت که روز فزع اکبر است کمک خواهد کرد و هر کس در این ماه رمضان مظلومی را کمک کند خداوند او را در دنیا و قیامت کمک می کند.ماه رمضان ماه برکت و ماه رحمت و ماه مغفرت و توبه و بازگشت است و هر کس در ماه رمضان بخشیده نشود در چه ماهی آمرزیده خواهد شد؟پس خداوند را بخوانید و از او بخواهید که روزهایتان را قبول کند و عمرتان را طولانی قرار دهد و شما را موفق به طاعت ودوری از معصیت گرداند که او بهترین مسئول است.»
روزه و رمضان از منظر حضرت رضا علیه السلام
امام رضا(علیه السلام) در فلسفه و دلائل وجوب روزه مىفرماید: « انما امروا بالصوم لکى یعرفوا الم الجوع و العطش، فیستدلوا على فقر الآخرة، و لیکون الصائم خاشعا ذلیلا مستکینا ماجورا و محتسبا عارفا، صابرا على ما اصابه من الجوع و العطش، فیستوجب الثواب مع ما فیه من الامساک عن الشهوات و یکون ذلک واعظا لهم فى العاجل و رائضا لهم على اداء ما کلفهم و دلیلا لهم فى الآجل و لیعرفوا شدة مبلغ ذلک على اهل الفقر و المسکنة فى الدنیا فیؤدوا الیهم ما افترض الله لهم فى اموالهم » ( وسائل الشیعه، ج 7، ص 4 )
وقتى از حضرت درباره فلسفه روزه مىپرسند، مىفرماید: همانا (مردم) مامور به روزه شدند تا بشناسند درد و ناگواریهاى گرسنگى و تشنگى را، و آنگاه استدلال کنند بر سختیهاى گرسنگى و تشنگى و فقر آخرت، (که پیامبر صلى الله علیه و آله در خطبه شعبانیه مىفرمود: و اذکروا بجوعکم و عطشکم جوع یوم القیمة و عطشة، یاد آورید از گرسنگى و تشنگى روزه داریتان گرسنگیها و تشنگیهاى روز قیامت را، که این یادآورى انسان را به فکر تدارک قیامت مىاندازد که تا سعى کند، جد و جهد بیشترى در کسب رضاى خداوند و کمک به مخلوق ضعیفش بنماید و آنان را از امکانات مادى و غیر مادى خویش بهرهمند سازد).
آنگاه امام علیه السلام خصوصیات صائم را این چنین توصیف مىفرماید :
و هر آینه روزه دار باید (به پیشگاه خداوند) بندهاى خاشع و ذلیل و داراى استکانت و وقار باشد، (و خود و عمل خویش را) ماجور و مثاب دانسته، (و بداند که اعمال و زحماتش) به حساب مىآید، (و نادیده گرفته نمىشود) و در همه حال به آنچه که انجام مىدهد از عبادات عارف باشد، و بر آنچه که از گرسنگى و تشنگى به او مىرسد صبر کند، و در آن هنگام با امساک از شهوات (و پیروى نکردن از نفس اماره بسوء) مستوجب ثواب فراوانى مىشود، (و خداوند اجر و ثواب عبادت روزهداریش را به او مرحمتخواهد فرمود) و این اوصاف حمیده (که براى صائم ذکر شد) واعظ خوبى براى روزهداران در دنیا خواهد شد، (که اثرات وضعى این اوصاف کاملا در چهره و اعمال و رفتار آنان مشهود خواهد گشت) و رائض و راغب استبر روزهداران بر اداء آنچه که مکلف به آنند و راهنماى خوبى براى آنان است در عالم عقبى، و آنان باید بشناسند شدت و اهمیت مشکلات فقرا و بیچارگان را که تا رحمت آورند بر فقراء و مساکین در دنیا، سپس اداء نمایند حقوق آنان را که خداوند در اموالشان مقرر فرموده است. (یعنى اینطور نباشد که خود خوب بخورند و بپوشند و دیگران گرسنه باشند).
شاعر عرب «حاتم بن عبد الله طائى» مىگوید:
و حسبک داء ان تبیتببطنة و حولک اکباد تحن الى القد! ( حاتم به عبد الله طائى )
یعنى: این درد براى تو بس است که شب با شکم پر بخوابى و در گردت جگرها باشد که قدح پوستى را آرزو کنند (و براى آنان فراهم نشود چه جاى آنکه طعام داشته باشند)
توصيه هاي امام رضا (ع) براي آمادگي ورود به ماه مبارک رمضان
پس بايد زياد دعا و طلب مغفرت کني و قرآن بخواني و از گناهانت به درگاه خدا توبه کني تا اين که هنگام فرا رسيدن ماه مبارک، تو خالص و پاک باشي،
جام دینی؛
اباصلت هروي مي گويد: در آخرين جمعه ماه شعبان به محضر حضرت امام رضا عليه السلام مشرف شدم.
حضرت فرمودند: اي اباصلت! بيشتر روزهاي شعبان گذشت و اينک آخرين جمعه آن است. پس در اين چند روز باقي مانده، کوتاهي و تقصيرت را نسبت به گذشته جبران کن! بر تو باد که روي آوري به آن چه براي تو فايده دارد،
پس بايد زياد دعا و طلب مغفرت کني و قرآن بخواني و از گناهانت به درگاه خدا توبه کني تا اين که هنگام فرا رسيدن ماه مبارک، تو خالص و پاک باشي،
مبادا امانتي بر دوش تو باشد، مگر آن که آن را مسترد کني و يا در دل تو کينه اي نسبت به يک مومن باشد، مگر آن که برطرفش کني و مبادا گناهي باشد که انجام مي دادي و هنوز دل از آن نکنده باشي.
از خدا بترس و در تمام کارهاي پنهان و آشکارت به خدا توکل کن! زيرا هر کس به خداوند توکل کند، خداوند براي او کافي است.
اي اباصلت! اين چند روز باقي مانده از ماه شعبان زياد بگو: خدايا! اگر تاکنون گناهان مرا نبخشيده اي، پس در باقي مانده آن مرا ببخش به درستي که خداي تعالي در اين ماه، به احترام ماه رمضان، افراد زيادي را از آتش جهنم آزاد مي کند. همانا خداوند متعال ماه مبارک را بهانه اي قرار داده است تا بندگانش را مورد لطف و رحمت و مغفرت قرار دهد. (بحارالانوار، ج۹۷، ص۷۳)