عوامل پیروزی مسلمانان در جنگ بدر از دیدگاه قرآن چست؟

پرسش:

علت موفقیت مسلمانان در جنگ بدر از دیدگاه قرآن که در سوره ی انفال بیان شده چیست؟

پاسخ:

با سلام و ادب

علّت موفّقیت مسلمانان در اولین جنگ مسلحانه بین آنان و کافران (که به نام جنگ بدر معروف است) در بیان سوره انفاقل از چند جهت می‌باشد:
أ) اراده و وعده الهی
خداوند در این باره می‌فرماید: «به (یاد آورید) هنگامی را که خداوند به شما وعده داد که یکی از دو گروه (کارون تجاری قریش یا لشکر آنها) برای شما خواهد بود اما شما دوست می‌داشتید که کاروان برای شما باشد (و بر آن پیروز شوید) ولی خداوند می‌خواهد حق را با کلمات خود تقویت و ریشه کافران را قطع کند»(1).
ب) استجابت یاری خواهی و دعای مسلمانان
خداوند در قرآن می‌فرماید: «إذ تستغیثون ربّکم فاستجاب لکم(2)؛ به (خاطر بیاورید) زمانی را (که از شدت ناراحتی در میدان بدر) از پروردگارتان تقاضای کمک می‌کردید و او تقاضای شما را پذیرفت»(2).
ج) قرار دادن آرامش در دل مؤمنان
در قرآن آمده است: «إذ یغشیکم النعاس أمنةً منه(3)؛ به (خاطر بیاورید) هنگامی را که خواب سبکی (که مایه آرامش از ناحیه خدا بود) شما را فرا گرفت».
توضیح: وقتی مسلمانان جمعیت و تعداد زیاد لشکر کفر را نسبت به جمعیت خود دیدند، ترسی بر دل آنها نشست و پیامبر می‌ترسید فردا که می‌خواهند با دشمن بجنگد، افراد خسته و دلمرده باشند. خداوند با قرار دادن آرامش در دل مسلمانان باعث شد که آنها شب خوبی را پشت سر گذاشتند.
د) باریدن باران در شب جنگ
در قرآن آمده است: «و(به خاطر بیاورید که) آبی از آسمان برای شما فرو فرستاد تا با آن شما را پاک کند و پلیدی شیطان را از شما دور سازد و دل‌های شما را محکم گام‌ها را با آن ثابت دارد»(4).
زمین بدر، از شن‌های نرم که پا در آن فرو می‌رفت، پوشیده بود و این برای مسلمانان سخت بود، از این رو خداوند با فرستادن آب، زمین را سفت کرد و آنها با آن آب توانستند وضو بگیرند و خود را شستشو دهند.
هـ) یاری فرشتگان
یکی دیگر از سبب موفقیّت مسلمانان، ارسال فرشتگان به کمک لشکر اسلام بود که قرآن بیان می‌دارد «... إنَی ممدکم بألف من الملئکه مردفین؛(5) (خداوند فرمود) من شما را با یک هزار از فرشتگان که پشت سر هم فرود می‌آیند، یاری می‌کنم». البته فرشتگان همراه مسلمانان شمشیر نمی‌زدند، بلکه تنها احساس حضور آنها، قوّت قلب برای مسلمان و مقاومت و استحکام در برابر دشمن بود.
و) انداختن ترس و وحشت در دل دشمن
خداوند همان طور که آرامش را در دل مؤمنان قرار داد، ترسی و وحشتی بر دل دشمن انداخت که هراس عجیبی در جنگ کردن با مسلمانان پیدا کردند.
قرآن این گونه بیان می‌دارد: «سالقی فی قلوب الذین کفروا الرعب...(6)؛ به زودی در دل‌های کافران، ترس و وحشت می‌افکنم، ضربه‌ها را به بالاتر از گردن (بر سر دشمنان) فرود آرید و دست و پای آنها را از کار بیاندازید».
ز) استوار کردن ایمان در دل مؤمنان
خدا در حالی که ترس و وحشت را در دل کافران قرار داد، با ارسال ملائکه و با دستور دادن اینان به که ایمان را در قلب مؤمنان استوار کنید تا آنها آرام و ثابت قدم باشند، در میدان جنگ مسلمانان را یاری نمود:
«اذ یوحی ربک الی الملائکة انی معکم فثبتوا الذین امنوا(7)؛ وقتی که پروردگارت به فرشتگان وحی کرد: من با شما هستم، کسانی را که ایمان آورده‌اند، ثابت قدم بدارید».

1ـ انفال (8) آیه 8.
2ـ همان، آیه 9.
3. همان، آیه 11.
4ـ همان.
5ـ همان، آیه 9.
6ـ همان، آیه 12.
7ـ همان.