آیا پیامبران و ائمه (ع) فشار قبر داشته اند؟

پرسش:
آیا پیامبران و ائمه (ع) فشار قبر داشته اند؟ آیا از آن ها هنگام حسابرسی سووال می شود؟ آیا حضرت صاحب العصر به شهادت می رسد؟
پاسخ :
با سلام و عرض ادب و احترام
پاسخ سوال شما در چند محور ارائه می شود:
آیا پیامبران و ائمه (ع) فشار قبر داشته اند؟
الف) برابر با آيات و روايات و بر پايه باورهاي اسلامي، كيفر قبر به اشخاصی روي مي كند كه در پاسخ درست به پرسش هاي فرشتگان وارد بر خود درمانده باشند  (1).
درماندگي مزبور نيز به دليل نارسايي موجود در ايمان واعتقادات شخص مي باشد.
ب)افزون بر ناتواني در پاسخگويي، كيفر ياد شده باقي مانده كفاره گناهاني از شخص مي باشد كه وي بخشي از آن را با گرفتار آمدن به اندوه و درد و رنج دنيايي، بيماري و سختي جان كندن، پرداخته است  (2).
ج) با رويكرد به جايگاه معصومين(ع) و پيامبر(ص)، به اين نتيجه روشن دست مي يابيم كه چنين مجازاتي، درباره آنان فرض ناشدني است. اين امر، از آن روست كه پيامبر(ص) و ائمه(ع) از ويژگي عصمت بهره مند بوده و دست كم بخشي از صفت مزبور را نيز عصمت و بي آلايشي از گناه، تشكيل مي دهد. بدين حقيقت در روايات بسياري اشاره شده كه نمونه هايي چند از آنها را يادآور مي شويم:
1) امام صادق(ع) در سخني طولاني، به هنگام برشمردن ويژگي هاي ائمه، در بخشي از آن مي فرمايند: «فالامام هو المنتجب المرتضي.... انتجبه لطهره... محجوبا عن الافات معصوما من الزلات مصونا عن الفواحش؛ پس امام، همان برگزيده پسنديده... [است كه] او را براي پاك بودنش برگزيده.... از آفت ها پنها ناست، از لغزش ها نگهداري شده و از همه كارهاي زشت در امان مي باشد» (3).
2 ) امام محمد باقر(ع) در تفسير آيه شريف «يا ايها الذين آمنوا اطيعو الله و اطيعوا الرسول و اولي الامر منكم» (نساء، آيه 59).  مي فرمايند: «وهم المعصومون المطهرون الذين لايذنبون ولا يعصون...؛ مراد از «اولي الامر» معصومين مي باشند، كساني كه پاك بوده و هيچ گونه گناه و نافرماني از آنان سر نمي زند» (4).
3) دليل ويژه پاكي پيامبر(ص) از گناه، پشتوانه بودن اين ويژگي در درستي ادعاي دريافت وحي الهي و علت مشترك پيامبر(ص) و ائمه(ع) در پاكي از گناه نيز از آن روست كه آنان رهبران هدايت آدميان اند؛ وانگهي ناگفته پيداست كه تحقق اين منظور، وامدار وجود چنان ويژگي و زمينه اي بوده و بدون آن هدف ياد شده دست يافتني نخواهد بود.
در قرآن كريم پيامبر اكرم(ص) به ستاره هدايت و ائمه(ع) به نشانه هاي هدايت، شناسانده شده اند: «وعلامات و بالنجم هم يهتدون؛ و نشانه هايي گذاشت و به وسيله ستاره هدايت مي شوند»  (5).
امام صادق(ع) در تفسير آن فرمود: «مراد از ستاره، رسول خدا(ص) و علامات، ائمه(ع) مي باشند» (6).
ینا یر این خلاصه پاسخ از بخش اول این شد که فشار قبر کیفر گناه است وچون پیامبران وامامان معصوم  از هرگونه گناهی منزه هستند از فشار قبر نیز در امان هستند.
2) آیا از آن ها هنگام حسابرسی سووال می شود؟
قرآن در پاسخ به این پرسش می فرماید :
فَلَنَسْأَلَنَّ الَّذِينَ أُرْسِلَ إِلَيْهِمْ وَلَنَسْأَلَنَّ الْمُرْسَلِينَ یعنی « پس قطعا از كسانى كه [پيامبران] به سوى آنان فرستاده شده‏اند خواهيم پرسيد و قطعا از [خود] فرستادگان [نيز] خواهيم پرسيد».
بر اساس این آیه مبارکه برخی از اندیشمندان بر این باورند که سوال و حساب از همه مردم انجام می شود و شامل انبیا و امامان نیز می شود ولی با این تفاوت که خداوند خود عهده دار حسابرسی از امور انبیا و ائمه است و هر پیامبری مسئول حسابرسی از اوصیای خوو اوصیا مسئول حسابرسی امت ها هستند.
چون بر اساس آموزه های وحیانی (7)خداوند شاهد بر انبیاو آن ها هم شاهد بر امت هایشان هستند و ائمه شاهد بر همه مردم هستند.(8)
3) آیا حضرت صاحب العصر به شهادت می رسد؟
درباره اين كه آيا امام زمان(ع) كشته مي شود يا به مرگ طبيعي از دنيا مي‌رود و اگر كشته مي شود، آيا كشنده او مرد است يا زن؟ مسلمان است يا غير مسلمان؟
اگر چه سخناني گفته شده و چه بسا رواياتي نقل شده باشد، اما دليل معتبري در دست نيست. از حديث معروف "ما منّا إلاّ مقتول أو مسموم؛(9) تمامي ما  امامان با شمشير كشته مي شويم يا با زهر" استفاده مي شود كه امام زمان نيز مانند بقيه ائمه، كشته يا مسموم مي شود.
  اما اصل مسئله اين كه آيا همه آن بزرگواران به شهادت رسيده يا برخي به مرگ طبيعي از دنيا رفته اند، بين علماي شيعي اختلاف است.
شيخ صدوق(ره) بر اين باور است كه همه معصومين(ع) به اجل غير طبيعي از دنيا رفته اند.
شيخ مفيد(ره) فرموده تمامي آنان با قتل يا با سم از دنيا نرفته اند، بلكه شهادت برخي از آنان مشكوك است. شهادت اميرالمؤمنين و امام حسن و امام حسين(ع) قطعي و حتمي است. پس از ايشان مسموميت و شهادت امام موسي بن جعفر(ع) نيز قطعي و مسلّم است.
درباره امام رضا(ع) نيز قول قوي به مسموميّت ايشان است. امّا در ديگر امامان دليل قطعي براي اثبات اين كه آنان به وسيله سمّ كشته شده باشند، جاي ترديد است.(10)
  بنابراين دليلي بر كيفيت مردن يا شهادت امام زمان(ع) نداريم، امّا تذكّر اين نكته ضروري است كه پيامبر و امامان به مقام شهادت كه مقامي بس بالا و والا است رسيده اند و رسيدن به اين مقام اسبابي دارد. ممكن است فردي با مرگ طبيعي از دنيا برود، ولي در اثر اين كه داراي تقوا و عمل صالح است، به مقام شهادت برسد. البته يكي از مهم ترين اسباب رسيدن به اين مقام، كشته شدن در راه خدا است.
  براي اطلاع بيشتر به كتاب هاي مهدي موعود ترجمه علي دواني، در انتظار خورشيد از عبدالرحمن انصاري، امام در عينيت جامعه نويسنده محمد رضا حكيمي، دادگستر جهان نوشته‌ابراهيم اميني و منتهي الآمال نوشته حاج شيخ عباس قمي مراجعه شود.
پی نوشت ها:
1) شيخ مفيد، تصحيح الاعتقاد بصواب الانتقاد، ص 79، الرضي و محمد حسن فيض كاشاني، علم اليقين، ج 2، ص 874، بيدار
2) محمد حسن كاشاني، همان
3) ترجمه اصول كافي، ج 1، ص 292 – 291
4) بحارالانوار، ج 23، ص 19، بيروت
5) نحل، آيه 16
6) ترجمه اصول كافي، ج 1، ص 296
7) سوره بقره(2) آیه 143
8) رک مصنفات شیخ مفید(الاعتقادات) ص73.
9. مجله حوزه، شماره 70 - 71، ص 590، به نقل از بحارالانوار، ج 27، ص 213 و 216 و 217.
10. همان، ص 60، به نقل از اعتقادات شيخ صدوق، ج 5، ص 99، چاپ كنگره شيخ مفيد.