مقصود حقیقی از اولی الامر در قرآن چه کسانی هستند؟

پرسش:

مقصود از اولیالامر در آيه قرآن چه كساني هستند؟

پاسخ:

با سلام و اهدای امید به شما دوست گرامی

در آيات 59 و 83 سوره نساء سخن از اولي الامر آمده است و خداوند متعال در آيه (اطيعواللَّه و اطيعوا الرسول واولي الامر منكم) صريحاً اطاعت از اولي الامر را در رديف اطاعت خداوند و رسول گرامي قرار داده است.

در معناي اولي الامر مفسران سه قول شاخص ارائه كرده ‏اند:

1. سلاطين و حاكمان؛

2. علماء و دانشمندان؛

3. امامان شيعه و ائمه اهل بيت(عليهم السلام).

با توجه به استدلالي كه در مورد قول سوم كه با نظر حضرت باقر و صادق(ع) منطبق است ارائه مي‏شود بطلان دو قول اول روشن و واضح مي‏گردد:

اول: چون كه اطاعت از اولوالامر در رديف اطاعت از خدا و رسول(ص) قرار گرفته بايد آنان معصوم باشند و اين فقط ائمه اهل بيت(عليهم السلام) هستند نه علما و دانشمندان و سلاطين.

دوم: اگر مقصود از اولي الامر، علماء و سلاطين باشند لازم مي‏آيد كه خداوند متعال ما را به پيروي از افرادي كه آراء مختلفي دارند و هر كدام يك راهي را نشان مي‏دهند، مكلف كند و اين تكليف ما لايطاق است و خداوند متعال كه حكيم است هيچ گاه به كار محال امر نمي‏كند. اما امامان دوازده‏گانه شيعه يك ذرّه اختلافي با هم نداشتند و همه يكدل و يك سخن حكم الهي را از منبع وحي گرفته و به مسلمانان منتقل مي‏نمايند.

سوم: اگر خداوند متعال اولي الامر را مشخص نكرده باشد و ما را دستور بدهد كه از وي اطاعت كنيم در آن صورت شناخت اولي الامر از قدرت و وسع بندگان خارج خواهد بود و خداوند در قرآن فرموده است كه براي هيچ كس بيش از طاقت وي تكليف و وظيفه معين نمي‏كند بايد با نص صريح و دلايل روشن و واضح اولي الامر را معين بفرمايد و بعد دستور اطاعت از آنرا صادر كند و اين از نظر عقلي و نقلي بهترين راه است و امامان معصوم(ع) كه هم شناخته شده و هم با نص صريح در كلام پيامبر اكرم(ص) بيان شده است،{1} دقيقاً مصداق بارز اولوالامر مي‏باشند. همچنان كه بخاري و مسلم در صحيح خود به ائمه دوازده‏گانه كه همگي هم از قريش هستند تصريح نموده است.{2}

چهارم از آيه شريفه استفاده مي‏شود كه اولي الامر بايد واجد جميع صفات رسول اللَّه باشد مگر رسالت و وحي كه با دليل خاصي مشخص شده است. براي همين هم در آيه شريفه «اطيعوا» را دوبار آورده است يكبار براي خداوند متعال كه ذات اقدس او واجب الوجود است و بار ديگر براي رسول اللَّه(ص) و اولي‏الامر كه ممكن الوجود و عبد صالح الهي و داراي تمام صفات حميده و اخلاق پسنديده است. كه اولي‏الامر را با واو عطف آورده است، مي‏خواهد بفهماند كه اطاعت از اولي الامر مانندخود او از سنخ اطاعت از رسول اللَّه(ص) بوده همانطوري كه خودشان نيز جانشين پيامبر اكرم(ص) مي‏باشند.{3} و اولي الامر بايد صفاتي را داشته باشد كه رسول اللَّه(ص) دارد كه از جمله آنها عصمت است.

پاورقی:

[1].ينابيع الموده، ج 1، ص 73.

[2].صحيح بخاري، ج 8؛ صحيح مسلم، ج 3.

[3].با استفاده از تفسير روض الجنان و روح الجنان، ج 5، ص 408؛ به بعد و شب‏هاي پيشاور، ص 979.