هر کاری میکنم نمی توانم توبه کنم؟

پرسش:

كسي كه مرتكب گناهي مي شود و مي خواهد در انديشه جبران بر آيد ولي هر كاري مي كند نمي تواند چه بايد كرد؟
پاسخ:

با سلام و ادب

عامل اصلي بدبختي آدمي گناه است و اگر انسان بخواهد از گناه دوري كند و از اين سمّ مهلك نجات يابد، رعايت نكات زير ضروري است:

أ‌) تصميم جدي و قاطع بر گناه نكردن؛ تا انسان عزم راسخ بر ترك گناه نداشته باشد، چندان توفيقي در عدم ارتكاب گناه به دست نمي آورد. بايد انسان ارداه خود را قوي كند و با خود بگويد كه در اين كار مي توانم موفق شوم و به كمك الهي نيز اميدوار باشد . اگر از ابتدا با خود بگويم كه نمي توانم ، يا در فكر او باشد كه نمي تواند ، مطمئنا يأس و ناميدي او را از موفقيت باز خواهد داشت ، اما اگر با خود بگويد كه حتما مي توانم و اين سخن را با خود تكرار كند و اين مسئله براي او كاملا پذيرفته شود كه مي تواند  ، در چنين صورتي  قدم بزرگي را براي موفقيت برداشته است. زيرا مطمئنا  خداوند او را ياري خواهد كرد ؛ زيرا فرموده است كه  هر كس در راه ما قدم بردارد ، ما او را به راه خود هدايت و راهنمايي خواهيم كرد ،

ب‌) توجه كامل به اين كه خداوند در همه حالات آگاه و ناظر بر اعمال ما است و حتي بر خطورات قلبي ما (در دل مي گذرد) احاطه دارد و از آن ها هم با خبر است. اگر انسان چنين يقيني داشته باشد، خجالت مي كشد گناه كند و از دستورهاي خالقش سرپيچي نمايد. براي اين كه انسان به چنين توجهي موفق شود، هميشه به ياد خدا بودن بسيار سودمند است. اين كه گفته مي شود انسان بايد هميشه به ياد خدا باشد، بدين خاطر است كه با ياد خدا انسان از مهلكات دور مي شود و به عوامل سعادت نزديك مي گردد. علي(ع) فرمود: «خدا را در همه جا ياد كنيد، زيرا در همه جا با شما است». (1) حضرت در حديث ديگر فرمود: «ذكر دو گونه است: ياد خدا به هنگام مصيبت و بهتر از آن ياد خدا در رويارويي با حرام است كه اين ياد خدا مانع از ارتكاب حرام مي شود».(2) قرآن فرمود: «آيا (او كه اهل گناه و شرك است) ندانست كه خدا مي بيند».(3)

ج) تفكر در عواقب زيان بار گناه. اگر انسان توجه كامل داشته باشد كه معصيت افزون بر آثار سوء دنيوي، چه عذاب هاي غير قابل تحمل اُخروي به دنبال دارد، مطمئناً از گناه دوري مي جويد.
قرآن مي فرمايد: « هر كس به خداي خود با حالت گناه وارد شود، جزاي او جهنمي است كه در آن جا نه مي ميرد و نه زنده مي ماند».(4) در آية ديگر فرمود: «(در روز قيامت) گناهكار دوست دارد كه فرزندان، زن، برادر، همة خويشان و همة اهل زمين را فدا مي كرد تا از عذاب نجات مي يافت، (ولي) چنين نيست، (بلكه) آن آتش شعله كش است و ...».(5) در جاي ديگر فرمود: «در روز قيامت كافر گويد: اي كاش خاك بودم».(6)

د) مقايسه بين بهشت و جهنم. اگر انسان يك مطالعه اجمالي در آيات و روايات اهل بيت(ع) در مورد نعمت هاي بهشتي و عذاب هاي جهنمي داشته باشد، مطمئناً به بهشت شوق پيدا مي كند و از جهنم مي ترسد در نتيجه مرتكب گناه نمي شود. در اين زمينه مطالعه جلد شش كتاب پيام قرآن اثر آيت الله مكارم شيرازي بسيار مفيد است. قرآن در مقايسه بين ثواب و عذاب اخروي مي فرمايد: «وصف بهشتي كه به پرهيزكاران وعده داده شده (چنين است) كه در آن، جوي هايي از آب گوارا، و جوي هايي از شيري كه مزه اش تغيير ناپذير است، و جوي هايي از شراب لذت بخش براي آشامندگان، و جوي هايي از عسل پاكيزه (وجود دارد) و براي شان در آن جا همه گونه ميوه هست، نيز آمرزشي از جانب پروردگارشان. (آيا چنين كسي) همانند كسي است كه جاودانه در آتش است و به آنان آبي جوشان نوشانده مي شود كه دل و روده هاي شان را پاره پاره مي كند؟!».(7)
اميرمؤمنان(ع) فرمود: «مغبون كسي است كه بهشت عالي را به گناه پست بفروشد».(8)

هـ) باور كردن اين كه شيطان و نفس امّاره، دشمن انسانند؛ وقتي انسان يقين پيدا كرد كه اينان دشمن اويند، به حرف آنان گوش نداده و گناه نمي كند. قرآن مي فرمايد: «اي بني آدم، آيا با شما پيمان نبسته بودم كه شيطان را نپرستيد كه او دشمن آشكار شما است؟!».(9)
در آية ديگر فرمود: «نفس امّاره بسيار وادار كننده به بدي است».(10)

و) عمر انسان زودگذر است و در آينده بسيار نزديك به نتايج اعمالش خواهد رسيد؛ اگر انسان به اين مسئله عنايت داشته باشد و فكر نكند كه فعلاً خبري از سراي آخرت نيست، در عدم ارتكاب گناه مؤثر است، چرا كه خيلي از افراد به خيال اين كه عواقب وخيم معصيت دير به سراغ انسان مي آيد، مرتكب معصيت مي گردند. قرآن فرموده: «آن ها (كافران) آن (روز عذاب را) دور مي بينند، و ما آن را نزديك مي بينيم».(11)
ز) زياد سبحان الله گفتن، كه باعث مي شود شيطان از انسان دور شود. وقتي شيطان از انسان دور شود، ديگر گناه نمي كند.
امام صادق(ع) فرمود: «شيطان گفته است: پنج كس مرا بيچاره ساخته و راه به آن ها ندارم و بقيه مردم در اختيار منند:
1ـ كسي كه با نيّت صادق به خدا چنگ بزند و در تمام كارها به او توكّل كند.
2ـ كسي كه در شبانه روز زياد تسبيح گويد.
3ـ كسي كه هر چه براي خود مي پسندد، براي برادر مؤمن خود نيز بپسندد.
4ـ كسي در وقت رويارويي با مصيبت ناله و فرياد نزند.
5ـ كسي كه به آن چه خدا قسمتش كرده است راضي باشد».(12)
در پايان حديثي را كه امام حسين(ع) درباره رهايي از معصيت فرموده مي آوريم:
مردي به خدمت حضرت حسين(ع) رسيده و عرض كرد: من مردي گناهكارم و صبر بر معصيت (استقامت در برابر آن) ندارم، مرا موعظه فرما. حضرت فرمود: «پنج عمل انجام ده، آن گاه هر گونه كه خواستي گناه كن: 1ـ روزي خدا را نخور و هر چه مي خواهي گناه كن.
2ـ از ولايت خدا بيرون رو و هر چه خواستي گناه كن.
3ـ در جايي گناه كن كه خدا تو را نبيند.
4ـ به هنگام مرگ نگذار حضرت عزرائيل جانت را بگيرد و هر چه خواستي گناه كن.
5ـ وقتي مالك دوزخ تو را به آتش مي اندازد، داخل آتش نرو، آن وقت هر گناهي خواستي انجام ده».(13)
در اين حديث حضرت مي خواهد بگويد: تو كه بر هيچ يك از اين پنج چيز قادر نيستي، پس چگونه گناه انجام مي دهي و خود را بدبخت مي كني؟!

پي نوشت ها:
1. صادق احسان بخش، آثار الصادقين، ج 6، ص 295، شمارة 8567.
2. همان، ص 294، شمارة 8562.
3. علق (95) آية 14.
4. طه (20) آية 74.
5. معارج (70) آية 11 ـ 15.
6. نبأ (78) آية 40.
7. محمد (47) آية 15.
8. غررالحكم، ج 1، ص 356.
9. يس (36) آية 60.
10. يوسف (12) آية 14.
11. معارج (70) آية 6.
12. آثار الصادقين، ج 6، ص 290، شمارة 8543.
13. همان، ص 349، شمارة 8789