اگر شيطان از درگاه خدا رانده شده و همه جا درگاه خدا است، پس چگونه مى‏ گويند شيطان همه جا است؟

پرسش:

 اگر شيطان از درگاه خدا رانده شده و همه جا درگاه خدا است، پس چگونه مى‏ گويند شيطان همه جا است؟
پاسخ :

با سلام و عرض ادب و احترام 

رانده شدن شيطان از درگاه الهى به معناى اين است كه از مقام قرب الهى رانده شده، يعنى مقام معنوى خود را از دست داده و راهى براى ورود به اين موقعيت ندارد. پس رانده شدن شيطان به معناى رانده شدن مكانى نيست تا با حضور او در مكان‏ها منافات داشته باشد، بلكه بدين معنا است كه از مقام قرب الهى و رحمت پروردگار رانده شده است.(1)
اما اين كه چرا شيطان در همه جا حضور دارد، نياز به شناخت ماهيت شيطان دارد.
مفسران درباره جن يا فرشته بودن شيطان دو نظريه را ارائه داده‏اند:
آن چه به عنوان رأى اماميه و شيعه شهرت يافته، جن بودن او است.
نظر ديگر فرشته بودن شيطان است كه بسيار بعيد است.
اگر شيطان جن باشد، چون جن موجود مادى لطيف مانند هوا است، امكان حضور آن در همه جا وجود دارد. اگر از فرشتگان باشد، به لحاظ مجرد بودن آن از ماده، امكان حضورش در همه جا وجود دارد؛ زيرا مجردات محدود به مكان خاصى نيستند.
براى توضيح بيشتر به كتاب معارف قرآن استاد مصباح ص 295 مراجعه شود.
پى نوشت‏ها:
1. ص (38) آيه 77 و 78.