آیا براستی امام حسین(ع), به عرب بودن خود افتخار می کردند؟

پرسش:

اخیرا سوالی می شود که امام حسین فرموده ما عربیم و بدترین دشمنان ما عجم ها (ایرانی ها) هستند.

پاسخ:

با سلام و عرض ادب و احترام

باید دقت کرد که این روایت این گونه است: بحار الأنوار، المجلسي    ج‏64    176     باب 9 أصناف الناس في الإيمان ..... ص : 166
مع، معاني الأخبار بِالْإِسْنَادِ الْمُتَقَدِّمِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ يُوسُفَ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ جَبَلَةَ عَنْ ضُرَيْسِ بْنِ عَبْدِ الْمَلِكِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ‏ نَحْنُ قُرَيْشٌ وَ شِيعَتُنَا الْعَرَبُ وَ عَدُوُّنَا الْعَجَمُ‏ «2».

بيان: و شيعتنا العرب أي العرب الممدوح من كان شيعتنا و إن كان عجما و العجم المذموم من كان عدونا و إن كان عربا.
مع، معاني الأخبار بِالْإِسْنَادِ الْمُتَقَدِّمِ عَنْ سَلَمَةَ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِيدِ بْنِ خُثَيْمٍ عَنْ أَخِيهِ مَعْمَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ ع قَالَ: نَحْنُ‏ الْعَرَبُ‏ وَ شِيعَتُنَا مِنَّا سَائِرُ النَّاسِ هَمَجٌ أَوْ هَبَجٌ قَالَ قُلْتُ وَ مَا الْهَمَجُ قَالَ الذُّبَابُ فَقُلْتُ وَ مَا الْهَبَجُ قَالَ الْبَقُ‏ «3»

با آنکه علامه مجلسی چین بیانی دارد اما به نظر می رسد که این حدیث از اساس مشکل دارد و مربوط به درگیرهای شعوبی است. در ادامه این حدیث امام صادق مردم غیر شیعه را به مگس و ... تشبیه می کند که این گونه سخن گفتن از ائمه به دور است.

طرفه آنکه روایتی دیگر در نقص این مطلب در بحار این گونه به چشم می خورد: بحار الأنوار، المجلسي    ج‏64    181     باب 9 أصناف الناس في الإيمان ..... ص : 166
كِتَابُ الْإِسْتِدْرَاكِ، بِإِسْنَادِهِ عَنِ ابْنِ عُقْدَةَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ يَحْيَى بْنِ زَكَرِيَّا بْنِ شَيْبَانَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ‏ نَحْنُ‏ الْعَرَبُ‏ وَ شِيعَتُنَا الْمَوَالِي وَ سَائِرُ النَّاسِ هَمَجٌ.

در این روایت ایرانی ها (موالی) به صراحت شیعه های ائمه قلمداد شده اند در حالی که در دو متن پیشین عربها شیعه های اهل بیت بودند. از سوی دیگر باید دقت کرد که منظور از ابی عبدالله در اینجا امام صادق است نه امام حسین(ع).

در پایان به نظر می رسد با توجه به متن حدیث که امام مردم را مگس و ... تشبیه می کند و به عرب بودن خود افتخار می کند، می توان گفت این حدیث از ساخته های دعواهای عرب و عجم باشد. بویژه اینکه در این دوران تنور درگیرهای شعوبی داغ داغ است.