ریاضتی که امیرالمومنین(ع) به نفس خود داشت، از چه نوعی بود؟

پرسش:

1- حضرت علی (ع) می‌فرمایند: چنان نفس خود را به ریاضت کشیدن وادارم که به یک قرص نان هرگاه بیابم شاد شود. این به معنای ریاضت دادن به نفس نیست؟
 سهمی که در مال انسان به صورت شرعی جدا می‌شود، در احکام خمس و زکات و .. آمده است. از طرف دیگر حضرت علی (ع) می‌فرمایند: همانا خدای سبحان روزی فقرا را در اموال سرمایه داران قرار داده است ... (الخ) این سهم فقرا از روزی سرمایه‌داران چقدر است؟ منظور همان خمس و زکات است یا شامل بر انفاق هم می‌شود. با توجه به اینکه آیات و سفارشاتی که در قرآن در مورد انفاق داریم، در حدود دو برابر زکات است.
2-  آیا پرداخت سهم شرعی مال می‌تواند دلیلی باشد که انسان می‌تواند به هر نوعی که بخواهد از مالش (بدون اسراف و با رعایت موازین شرعی) لذت ببرد. اگر بله؟ پس چرا علی (ع) این کار را نکرد؟

3- قصد شروع یک زندگی مشترک را داریم، پیشنهاد شما برای سطح رفاه اقتصادی چیست؟ در صورتیکه می‌توانیم درآمد بسیار بالایی داشته باشیم! (منظور من این نیست که فعالیت کمتری بکنیم تا پول کمتری بدست آوریم، یعنی از آن درآمد بالایی که بدست می‌آوریم، تا چه میزانی از آن را خرج کنیم تا بتوانیم هدف رسیدن به خدا را بپیماییم)
 با تشکر از حوصله‌ی شما.

پاسخ:

با سلام و ادب

1-روایت فوق در مورد ریاضت مشروع یعنی زهد و ساده زیستی است.البته رهبران و زمامداران وظیفه ای سنگین تر از دیگران دارند و آن چه از انان انتظار می رود مانند انتظار از عموم مردم نیست.

منظور از حقی که فقرا دارند  غیر از خمس و زکات است زیرا آنها در اموال همه مردم است اما قران در مورد پرهیزگاران می فرماید در اموالشان حقی برای سائل و محروم است(.ذاریات آیه  19) یعنی علاوه بر واجبات آنها برخود لازم می دانند که انفاق کنند.امام صادق می فر ماید:حق معلوم غیر از زکات است.
این انفاق حد و اندازه ندارد.

2 با پرداخت حقوق شرعی و واجبات مالی مشکلی در استفاده از مال نیست و لذت مشروع مانعی ندارد

البته ساده زیستی و ترک  برخی از لذت ها برای خدا یک اصل مهم ارزشی است که اولیاء الهی ملتزم به آن هستند.

3-  تلاش و كوشش، براي تأمين زندگي خود و اهل خانواده، عملي بسيار مطلوب و ستودني است وحتی ه عنوان جهاد در راه خدا دانسته شده است . بهره وري از مواهب زندگي، اگر به تضييع حقوق ديگران منجر نشود، هيچ گونه ايرادي ندارد..
خداي متعال در قرآن مجيد مي فرمايد: "قُل مَن حَرَّمَ زينَةَ اللّهِ الَّتِي اَخرَجَ لِعِبادِهِ والطَّيِّبـَتِ مِنَ الرزق (اعراف،32) بگو چه كسي زينتهاي الهي را كه براي بندگان خود آفريده و روزيهاي پاكيزه را حرام كرده است؟"

رهبانيت و ترك زندگي و لذات مشروع آن، در اسلام نيست و ائمه هم چنين كاري نكرده اند..

آية شريفه، با لحن تندي در پاسخ كساني كه گمان ميكنند، تحريم زينتها و پرهيز از غذاها و روزيهاي پاك و حلال، نشانة زهد و پارسايي و ماية قرب به پروردگار است می پردازد، چرا كه اگر اين امور، بد بود، خدا نمي آفريد."(تفسير نمونه، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 6، ص 149، دارالكتب الاسلاميه)
در آیه دیگر می فرماید : در آنچه خداوند به تو ، سعادت و خوشبختی در جهان آخرت را جستجو و بهره و نصیب خود را از دنیا فراموش نکن.
در این آیه ضمن یادآوری برخورداری از نعمت های دنیا ، متذکر می شود که آنها را هدف نداند و هدف اساسی را رسیدن به سعادت اخروی قرار دهد و حتی از اموال و دارایی های دنیا نیز در این جهت بهره گیرد.

در دعاهای وارداز معصومین نیز امده است که خدایا دنیا را نهایت هدف ما قرا نده..

بنابراین ،آن چه قرآن دستور ميدهد، پرهيز از اسراف و تجمل گرايي و تبذير و تضييع حقوق و تعلقات دنیایی است، نه پرهيز از استفاده از مواهب زندگي. كلمه اسراف، كلمه بسيار جامعي است كه هر گونه زياده روي در كميت و كيفيت و بيهوده گرايي را شامل ميشود و اين روش قرآن است كه به هنگام تشويق به استفاده كردن از نعمتها، جلوي سوء استفاده را گرفته و به اعتدال توصيه ميكند.(همان.

لذا تلاش براي تأمين رفاه و معيشت خود و خانواده، از راه حلال، تا آن جا كه انسان را به رفاه زدگي و غفلت گرفتار نسازد مطلوب است و حتی گاهی واجب می شود ، اما آنچه مهم است ترک تعلق به دنیا است