با توجه به آیه 97 سوره مائده، چگونه پی به علیم بودن خدا ببریم؟

پرسش:

در قرآن مي خوانيم« جعل ا.. الکعبه البيت الحرام...سوره مائده آيه 97» خداوند کعبه، آن بيت با حرمت و نيز ماه هاي حرام و قرباني هاي نشان دار و بي نشان را، مايه قوام کار مردم قرار داده است؛ اين بدان سبب است که بدانيم که خداوند هرچه که در زمين و آسمان است مي داند و خدا به همه چيز واقف است، چگونه بايد به عليم بودن خداوند پي ببريم و ارتباط بين صغري و کبراي اين آيه چيست؟

پاسخ:

با سلام و اهدای امید

ابتدا بايد معنا و تفسير آيه را دانست و سپس ارتباط بين صدر و ذيل (اول و آخر)آيه را فهميد .
تفسير آيه چنين آغاز مي شود :اين خانه مقدس (کعبه)رمز وحدت و مرکزي براي اجتماع دل ها و کنگره عظيم براي استحکام دل ها و کنگره عظيم براي استحکام پيوندهاي گوناگون مي باشد ....... با توجه به وسعت معني "قياما للناس" مسلمانان مي توانند در پناه اين خانه و دستور سازنده حج همه کارخود را سامان بخشند ...... از آن جا که اين مراسم بايد در محيطي امن (بدون جنگ و خون ريزي)صورت گيرد ،اشاره به اثر ماه هاي حرام (ماه هايي که جنگ مطلقا در آن ممنوع است ) کرده مي فرمايد :(والشهر الحرام)
 نيز نظر به اين که وجود قرباني هاي نشان دار که تغذيه مردم را در ايامي که اشتغال به مراسم حج و عمره دارند تامين کرده ... هم چنين داد و ستد ميان مردم و آشنايي انسان ها با يكديگر و احوال هم و... موجب پيوند ملت ها مي شود و از آن جا که مجموع اين برنامه ها و قوانين و مقررات حساب شده ،در باره صيد و نيز حرم مکه و ماه حرام و غير اين ها حکايت از عمق تدبير و وسعت علم چنين قانون گذاري مي کند، در پايان آيه مي گويد "خدا اين برنامه هاي منظم را به خاطر اين قرار داد تا بدانيد علم او به اندازه اي وسيع است که آن چه در آسمان ها و زمين است مي داند و از همه چيز مخصوصا نيازمندي هاي روحي و جسمي بندگانش با خبر است.
 اما ارتباط بين ابتدا و انتهاي آيه چنين است : با توجه به آن چه در بالا گفتيم، پيوند آغاز و انجام آيه روشن مي­شود ،زيرا اين دستورهاي عميق تشريعي را کسي مي­تواند تنظيم کند که از عمق قوانين تکويني آگاه و با خبر باشد.
 تا کسي از تمام جزئيات زمين و آسمان و آن چه به حکم آفرينش در روح و جسم انسان قرار دارد آگاه نباشد، نمي تواند چنين احکامي را پيش بيني کند ،زيرا قانوني صحيح و سازنده است که هماهنگ با قانون خلقت و فطرت باشد.(1)
 اما چگونه علم خدا را تفسير کنيم ؟
 علم يکي از اوصاف ذاتي خدا و عين ذات اوست. تفسير معناي علم خدا اين است، چون جهان آفرينش با اين همه وسعت، ذره اي کوچک از نماد خلقت اوست، پس او بهتر از هر کس ديگر به احوال مخلوق خود آگاه است.
 گذشته و حال و آينده تمام مخلوقات، بالفعل نزد حضرت حق حاضر بوده ، آن چه به مصلحت موجودات است، با او رفتار خواهد کرد . به همين دليل وضع قوانين از طرف خدا براي تمام عالم وجود از جمله براي انسان ها که مخاطبان واقعي قوانين تشريعي هستند، در قالب و شکل احسن پي ريزي مي شود.

1. تفسير نمونه ،ج 5 ،ص90-91.