"وحدت" در جامعه ی اسلامی به چه معناست؟

پرسش:

شيعيان مدعي وحدت هستند و دولت ايران شيعي مذهب است پس چرا اجازه نشر كتابهاي منحرف و بي‏ارزش را مي‏دهد؟

جواب:

با سلام و تشکر از ارتباط جنابعالی

براي روشن شدن مفهوم وحدت و ضرورت آن توضيحاتي چند لازم است. وحدت در لغت به معني يكي بودن - يگانه بودن و يگانه شدن است كه اين كلمه در علوم مختلف كاربرد مختلفي دارد، مثلا در فلسفه كلمه وحدت به همان معني يكي بودن حقيقي است. وحدت در عرصه سياسي وحدت مسلمين و وحدت امت اسلامي است كه كاربرد خاصي مي‏يابد. وحدت ملي يعني اشتراك همه افراد يك ملت در آمال و مقاصد چنانكه به منزله مجموعه‏اي واحد به شمار آيند. همانطور كه رهبر معظم انقلاب اسلامي در حلول سال شمسي 1379 فرمودند: وحدت ملي يكي از شعارها و اهداف نظام اسلامي در آن سال مي‏بود يعني همه افراد و مردمي كه ساكن كشور ايران هستند با هر نوع دين و مذهب و گرايش فكري و مذهبي براي بدست آوردن يك هدف خاص و يا اهداف متعددي با هم همكاري داشته تا به آن مقصود برسند. بعضي از اين اهداف كه از اهداف تشكيل حكومت اسلامي را نيز تشكيل در قرآن كريم آمده در آيه 157 سوره اعراف آمده است: «الذين يتبعون الرسول الامي الذي يجدونه مكتوبا عندهم في التوراة و الانجيل يامرهم بالمعروف و ينههم عن المنكر و يحل لهم الطيبات و يحرم عليهم الخبئث و يضع عنهم اصرهم و الاغلال التي كانت عليهم فالذين امنوا به و عزروه و نصروه و اتبعوا النور الذي انزل مع اولئك هم المفلحون». همانا كه از فرستاده خدا كه پيامبر امي است پيروي مي‏كنند. پيامبري كه صفاتش را در تورات و انجيل كه نزد آنهاست مي‏يابند. آنها را به معروف دستور مي‏دهد و از منكر باز مي‏دارد، اشياي پاكيزه را براي آنها حلال مي‏شمارد و ناپاكيها را تحريم مي‏كند و بارهاي سنگين و زنجيرهايي را كه بر آنها بود برمي دارد. پس كساني كه به او ايمان آوردند و حمايت و ياريش كردند و از نوري كه با او نازل شده پيروي نمودند. آنان رستگاراند.

از اين آيه شريفه مي‏توان نتيجه گرفت كه بخشي از هدف رسالت و به تبع آن حكومت اسلامي امر به معروف و هدايت است به كارهاي نيك و آنچه خواسته خداوند تبارك و تعالي است و نهي بندگان از منكر و اعمال خلاف شرع و جلوگيري از ظلم و ستم و در يك جمله مي‏توان اهداف داخلي يك نظام اسلامي را پيروي از قرآن و پياده كردن احكام و حدود الهي در جامعه اسلامي دانست.

امام علي(ع) در خطبه 192 نهج‏البلاغه مي‏فرمايند: «آن اموري كه موجب عزت و شوكت امتهاي گذشته شد دوري گزيدن از تفرقه و پراكندگي و همت گماشتن و توصيه و ترغيب يكديگر بر رعايت اتحاد و همبستگي بوده است آنها از هر امري كه ستون فقراتشان را مي‏شكست و قدرتشان را سست مي‏كرد اجتناب مي‏ورزيدند؛ اموري مانند كينه توزي، بخل، حسادت، ناهم فكري، پشت كردن و دوري گزيدن از يكديگر. بنگريد چه حالي داشتند هنگامي كه با هم مجتمع بودند و هدف و آرمانشان يك چيز بود - دلهايشان هماهنگ و موافق - دستها و شمشيرهايشان در يك مسير بود، بصيرتي كافي داشتند و تصميمها در يك جهت بود، آيا وقتي چنين بودند فرمانرواي اقطار جهان و مالك رقاب عالميان نبودند؟».

منظور از وحدت امت اسلامي وحدت معقول و وحدت اضافيه است. وحدت اضافي به وحدتي گفته مي‏شود كه دو چيز از يك جنس كه متصل به يكديگر هستند و داراي يك حكم نيز مي‏باشند با هم وحدت پيدا كنند مثل دو آب رودخانه كه يكي شوند كه هر دو باقي هستند و قدرت و توانشان افزون گردد. اين وحدت خواسته تمامي دلسوزان، علما و انديشمندان از قرون اوليه اسلامي تاكنون بوده و هست.

و اما در مورد اين بخش از سوال كه چرا اجازه نشر كتابهاي منحرف و بي ارزش داده مي‏شود؟

با توجه به بخش اول پرسش شما و پيش شرط طرح سؤال كه بحث وحدت مي‏باشد به نظر مي‏رسد منظورتان چاپ كتابهاي تاريخي و اعتقادي است كه انتقاداتي در مورد حكومتها و خلافتهاي اوليه اسلام و يا بعضي اعمال و رفتار مردمان و دوران حكومت امام علي(ع) دارند.

در پاسخ بايد گفت هر كتابي كه نوشته مي‏شود نويسنده‏اي ضرورت نوشتن و پرداختن به آن موضوع را از ديدگاه خود تشخيص داده و اقدام به نگارش آن كرده است و بي‏ارزش بودن يك كتاب را بايستي صاحبان آرا و آگاهان در آن موضوع تشخيص دهند و نمي‏توان به عباراتي چند زحمات چندين ساله شخصي را ناديده گرفت.

بي‏شك اين كتابها داراي استدلالها، برهانها و ادله‏اي از قرآن، روايات و يا كتب تاريخي معتبر هستند كه مي‏توان با مطالعه دقيق آنها و تحقيق در مورد قسمت ادعاهايشان در مورد آنها قضاوت نمود. در كشور اسلامي ما كه حوزه‏هاي علميه متعددي وجود دارد و كتب و نشريات مختلف مذهبي به چاپ مي‏رسد و پيروان هر يك از مذاهب آزادانه به تربيت عالمان و مبلغان مذهبي خود مي‏پردازند، نشر كتاب جاي تأمل ندارد هر چند خوشايند كسي و يا مذهبي نباشد البته اگر كتاب منتشر شده به اصول اعتقادي پيروان مذاهب ديگر توهين كرده باشد جلوي نشر و خريد و فروش آن گرفته خواهد شد و نويسندگان آنها مورد مجازات قانوني قرار مي‏گيرند.

و در آخر به اين آيه شريفه اشاره نماييم كه «الذين يستمعون القول فابتعون احسنه»{1}

مؤسسه آموزشي پژوهشي مذاهب اسلامي