پرسش و پاسخ خواندنی از امام رضا علیه السلام

چگونه است که هر چقدر آیات قرآن را که تلاوت می کنیم، باز هم تازه و جذاب است و انسان از خواندن آن خسته نمی شود؟

شخصی از امام رضا علیه السلام پرسید چگونه است که هر چقدر آیات قرآن را که تلاوت می کنیم، باز هم تازه و جذاب است و انسان از خواندن آن خسته نمی شود؟ حضرت رضا (ع) در پاسخ فرمودند: زیرا قرآن برای زمانی محدود و معین و اهل زبانی مخصوص نازل نگشته و خداوند احکام و دستورات قرآن را برای مردم یک دورۀ خاص از روزگار قرار نداده، بلکه قرآن را برهان و حجت هر انسانی در هر دوره ای قرار داده است و قرآن هرگز به هوای نفس مردمان باطل نمی شود. 

تفسیر جامع جلد 1 صفحه 77


به چه علت دیدگان و چشمان انسان نمی تواند خدا را ببیند؟

شخص بی دینی از امام رضا علیه السلام سؤال کرد؛ به چه علت دیدگان و چشمان انسان نمی تواند خدا را ببیند؟ حضرت فرمودند: برای اینکه بین خداوند و مخلوقات تفاوت وجود دارد. این مخلوقات هستند که با چشم سَر دیده می شوند ولی خدای عظیم الشأن بالاتر از آن ااست که صفات مخلوق را بگیرد و مانند مخلوقات دیده شود. 

علل الشرایع جلد 1 صفحه 413

در نزد ما روایات و احادیثی از کتب مخالفین  هست که در آن به فضائل امیرالمومنین و فضائل شما اهل بیت (ع) اشاره شده و ما مانند این روایات را از خود شما ائمه نشنیده ایم. آیا این احادیث را از کتب آنها ها استخراج نموده و بیان کنیم یا نه؟

ابراهیم بن ابی محمود گوید به امام رضا علیه السلام عرض کردم یابن رسول الله (ص) در نزد ما روایات و احادیثی از کتب مخالفین  هست که در آن به فضائل امیرالمومنین و فضائل شما اهل بیت (ع) اشاره شده و ما مانند این روایات را از خود شما ائمه نشنیده ایم. آیا این احادیث را از کتب آنها ها استخراج نموده و بیان کنیم یا نه؟ امام (ع) فرمودند: ای پسر ابی محمود بدان هر کس گوش فرا داد به سخن گوینده ای یعنی روایت او را قبول کند، او را عبادت کرده است. پس اگر آن گوینده از قول خدای متعال روایت نماید، کسی که قول او را قبول کرده و گوش داده اطاعت و بندگی خدا را نموده و اگر از هوای نفس خود و شیطان روایت کند، شخص شنونده عبادت شیطان را نموده پس بدان ای پسر ابی محمود مخالفان ما خاندان احادیث زیادی در فضائل ما جعل کرده اند و سه هدف را از این کار خود دنبال می کردند و این روایات آنها بر سه پایه استوار است: 1- دسته اول اخباری است که آنها جعل کرده اند و در حق ما غلو نموده اند و در حق ما زیاد از اندازه رفته اند. 2- دسته دوم اخباری است که ما را کم و عادی جلوه داده اند تا برای مردم همچون یک شخص عادی همچون خلفای آنها جلوه گر باشیم. 3- و دسته سوم آن است که در آن اعمال دشمنان ما را و صفات و افعال آنها را به ما نسبت داده اند تا کار خود را صحیح جلوه کنند. پس مردم چون اخباری که آنها در حق ما غلو نموده اند را بشنوند، شیعیان ما را کافر قلمداد کنند و کوته اندیشان ما را به جای خدا بگیرند، و چون مردم اخباری که در آن ما را همچون مردم عادی جلوه داده اند را بخوانند صفت و افعال و کارهای افراد عادی را بر ما بندند. و چون مردم اخباری که در آن افعال دشمنان ما را به ما می بندند را بخوانند، مخالفان کارها و معایب خلفاء خود را با آن بپوشانند. پس ای پسر ابی محمود از مخالفان ما روایتی را بیان نکن. پیوسته ملازم سخنی باش که از ما خاندان خارج می گردد، زیرا هر کس که از ما دست بردارد و به مخالفان ما متمسک شود، ما نیز از او ببریم. ای پسر ابی محمود حفظ کن آنچه برایت حدیث کردم، زیرا جمع کردم برایت در این حدیث خیر دنیا و آخرت را.

عیون اخبار الرضا جلد 1 صفحه 229

چرا خداوند موسى (ع) را با عصا و در اختیار داشتن اسباب سحر مبعوث فرمود و عیسى (ع) را طبّ داد و معجزه حضرت محمّد (ص) و آله را قرآن و كلام و خطبه‏ هاى فصیح و بلیغ قرار داد؟

جعفر بن محمّد بن مسرور رحمة اللَّه علیه مى‏گوید: حسین بن محمّد بن على از ابو عبد اللَّه سیّارى، از ابو یعقوب بغدادى، وى مى‏گوید: ابن سكّیت محضر ابى الحسن الرّضا علیه السّلام عرضه داشت: چرا خداوند عزّ و جلّ موسى بن عمران را با در دست داشتن عصا و معجزه ید بیضاء و در اختیار داشتن آلت و اسباب سحر مبعوث فرمود و عیسى علیه السّلام را طبّ داد و معجزه حضرت محمّد صلّى اللَّه علیه و آله را كلام و خطبه‏هاى فصیح و بلیغ قرار داد؟

حضرت فرمودند: خداوند تبارك و تعالى وقتى موسى علیه السّلام را مبعوث فرمود، زمانى بود كه اغلب مردم در آن عصر ساحر بودند. لذا جناب موسى از جانب حقّ جلّ و علا سحرى آورد كه در وسع و طاقت مردم نبوده و علاوه بر آن به واسطه آن سحر ساحرین را باطل مى‏كرد و بدین وسیله حجّت را بر آنها تمام نمود.

و هنگامى كه جناب عیسى علیه السّلام را به سوى مردم فرستاد، عصرى بود كه بیمارى زمین‏گیرى، در بین مردم شیوع داشته، لا جرم به طب نیازمند بودند. لذا حضرتش از جانب حقّ عزّ و جلّ با داشتن طبّى كه نظیرش در بین مردم نبود، مبعوث شد. آن جناب مرده را زنده مى‏كرد، كور مادر زاد و مبتلایان به پیسى را با اذن خدا شفا مى‏داد و بدین وسیله خداوند حجّت را بر مردم آن عصر تمام فرمود.

و در زمانى كه وجود مبارك خاتم الأنبیاء صلّى اللَّه علیه و آله را به پیغمبرى فرستاد، بازار سخنورى و خطبه‏خوانى و فصاحت و بلاغت رایج بود. لذا پیامبر اكرم صلّى اللَّه علیه و آله از جانب خدا قرآن را كه مشتمل بر مواعظ و احكام شرع با كلامى در نهایت‏ فصاحت و بلاغت است آورد و بدین ترتیب اقوال و سخنان آنها را باطل نمود و حجّت حقّ عزّ و جلّ را بر مردم اثبات فرمود.

ابن سكیت عرض كرد: به خدا قسم در این زمان مثل و مانند شما كسى را ندیدم، پس حجّت خدا بر خلائق امروز چیست؟

حضرت فرمودند: حجّت عقل است كه با آن صادق على اللَّه (امام معصوم هر زمان) را مى‏توان شناخت و تصدیقش نمود و كاذب على اللَّه را دانست و تكذیبش كرد.

ابن سكّیت عرض كرد: جواب تام و كامل و صحیح به خدا قسم همین است.

علل الشرائع، ترجمه ذهنى تهرانى، ج‏1، ص 421

درباره این حدیث امام صادق (ع) چه می فرمائید که ایشان فرموده اند : گاهی که قائم آل محمد (ص) قیام نماید نوادگان و فرزندان قاتلان امام حسین (ع) را به خاطر زشتی اعمال پدرانشان از پای در می آورد؟

ابو صلت هروی گوید به امام رضا علیه السلام عرض کردم یابن رسول الله (ص) درباره این حدیث امام صادق (ع) چه می فرمائید که ایشان فرموده اند : گاهی که قائم آل محمد (ص) قیام نماید نوادگان و فرزندان قاتلان امام حسین (ع) را به خاطر زشتی اعمال پدرانشان از پای در می آورد؟ فرمود: آری حدیث صحیحی است به عرض رسانیدم. عرض کردم  اگر چنین باشد، پس منظور از این آیه چیست؟ سورة فاطر آیة 18: «و برندار بار گناه کسی را دیگری»؟ فرمود: این سخن حق تعالی صحیح است، اما کشتن فرزندان قاتلان ابی عبد الله (ع) به آن جهت است که ایشان به اعمال زشت پدران خود خوشحال بودند و به آن می بالیدند. پس شکی نیست کسی که از چیزی اظهار رضایتمندی می کند، چنان است که خود مرتکب آن عمل گشته، و خدای متعال در آیه 155 سوره نساء خطاب به یهودیان زمان پیغمبر می فرماید: «پس به سبب شکستن عهد و پیمانشان نسبت به قبول محمد (ص) به آن عنوان پیغمبر خاتم و به سبب کفرشان به این مساله و کشتن پیامبرانی که برایشان فرستادیم بر دلهای آن مهر نفهمی زدیم» و حق تعالی در این آیه نسبت قتل پیامبران بنی اسرائیل را به یهودیان زمان پیغمبر داده در حالی که فاصله زمان پیامبر (ص) تا زمان موسی (ع) هزار و دویست سال بود و این یهودیان نوادگان همان کسانی بودند که پیامبران دیگر را کشته بودند، ولی چون همچون پدرانشان رفتار کردند، خدای متعال نسبت قتل انبیاء سابق را به آنها داده است . وسائل الشیعه جلد 16 باب 5، عیون اخبار الرضا (ع)،

ترجمه غفارى و مستفید ج‏1، ص 558  

اندازه‏ ى حُسن خلق چقدر است؟ اندازه‏ ى توكل چقدر است؟ شما مرا چقدر دوست دارید؟ عقل و هوشیارى چگونه است؟

مردى به حضرت رضا علیه السّلام عرض كرد كه اندازه‏ ى حُسن خلق چقدر است؟ فرمود: همان را كه براى خودت از مردم انتظار دارى همان را براى مردم بگویى ، سپس عرض كرد: پس اندازه‏ ى توكل چقدر است؟ فرمود: به جز از خدا از هیچ كس نترسى، عرض كرد من دوست دارم بدانم كه شما مرا چقدر دوست دارید؟ فرمود: مراجعه ‏اى به دلت كن به بین تو مرا چقدر دوست دارى، من هم همان اندازه تو را دوست دارم.  

ارشاد القلوب جلد 1  صفحه 325

عقل و هوشیارى چگونه است؟

از امام رضا علیه السلام سؤ ال شد كه عقل و هوشیارى چگونه است؟
حضرت در جواب فرمود: تحمّل مشكلات و ناملایمات، زیرك بودن و حركات دشمن را زیر نظر داشتن، مدارا كردن با دوستان مى باشد )كه اختلاف نظرها سبب فتنه و آشوب نشود)  

امالى شیخ صدوق، ص 233، ح 17.

درباره آیه 3 سوره طلاق و توضیح دهید.

شخصى از امام رضا علیه السلام راجع به این آیه پرسید: سوره طلاق، آیه 3 : « وَ مَنْ یَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ» « و هر که بر خدا توکل کند، خدا او را کفایت خواهد کرد». ایشان فرمودند: توكل درجاتى دارد از آن جمله این است كه در تمام كارهایت اعتماد به خدا كنى. در كارهایى كه نسبت به تو انجام داده، هر چه كرده راضى باشى و بدانى كه در مورد تو كوتاهى و كم‏ لطفى ننموده است  و بدانى كه همواره حق با اوست. از جمله مسائلی که به خدا توکل می کنی و آن را تفویض می نماییی، ایمان به غیت است. مسائلى را كه تو از آن اطلاع ندارى، علم آن را به خدا و اولیاء و امناى خدا مى‏سپارى و به آنچه آنها می گویند اعتماد می كنى. 

ترجمه جلد هفدهم بحار، ص 289

درباره آیه 58 سور یونس توضیح دهید.

محمد بن فضیل گوید از امام رضا علیه السلام درباره آیه 58 سورة یونس: «بگو به فضل و رحمت خدا باید شادمان باشید که از آنچه مخالفان شما جمع می کنند برایتان بهتر است» پرسیدم. فرمودند: این آیه خطاب به شما شیعیان است. یعنی به ولایت محمد و آل محمد (ص) که فضل و رحمت خدا بر شماست، خوشحال باشید که بر شما عرضه شده و شما به آن معرفت پیدا کرده اید و شکرگذار این نعمت باشید که این امر از آنچه که مخالفان شما از ثروتهای انبوه دنیا جمع می کنند، بالاتر است .

تفسیر برهان جلد 2 صفحه 188


پیامبران اولو العزم را چرا اولو العزم نامیده‏اند؟

محمّد بن ابراهیم بن اسحاق طالقانى رضى اللَّه عنه مى‏گوید: احمد بن محمّد بن سعید همدانى از على بن حسن بن فضّال از پدرش، از حضرت ابى الحسن الرّضا علیه السّلام نقل كرده كه آن جناب فرمودند:

پیامبران اولو العزم را به این جهت اولو العزم نامیده‏اند كه صاحبان عزائم و شرایع هستند و شرح و توضیح آن این است كه:

تمام پیامبرانى كه بعد از نوح علیه السّلام مبعوث شدند، به شریعت آن حضرت عمل كرده و تابع كتاب او بودند و این روال ادامه داشت تا زمان ابراهیم خلیل علیه السّلام و آنچه از پیامبران در عصر ابراهیم علیه السّلام و بعد از آن حضرت بودند، جملگى به شریعت او عمل كرده و تابع كتاب حضرتش بودند. تا زمان حضرت موسى علیه السّلام و پیامبرانى كه معاصر و بعد از آن حضرت بودند، به شریعت وى عمل كردند و تابع كتابش بودند تا زمان حضرت عیسى علیه السّلام و انبیاء زمان عیسى علیه السّلام و بعد از آن حضرت به شریعت او عمل كرده و تابع كتاب حضرتش بودند، تا زمان ظهور موفور السّرور و پیامبر گرامى ما حضرت محمّد صلّى اللَّه علیه و آله. پس این پنج تن انبیاء اولو العزم بوده كه افضل انبیاء و اشراف رسولان هستند و شریعت پیامبر ما صلّى اللَّه علیه و آله تا روز قیامت نسخ نشده و بعد از آن حضرت دیگر پیامبرى نخواهد بود. لذا هر كس بعد از آن جناب ادّعاى پیامبرى كرده یا پس از قرآن كتابى به عنوان كتاب آسمان ارائه دهد خونش مباح بوده و هر كس این ادّعا را از او بشنود، مى‏تواند او را بكشد.  

علل الشرائع، ترجمه ذهنى تهرانى، ج‏1، ص 423