چرا همه مراجع حکم به حرمت استعمال مواد مخدر نمی دهند؟

دانشور شناخت فلسفه احکام
پرسش:

چرا تمامي مجتهدين با توجه به ضرر داشتن مواد مخدر براي بدن و حتي سيگار همگي فتوا به حرام بودن آنها نمي دهند مانند آيت الله مكارم شيرازي؟

پاسخ:

با سلام و ادب سلامتي، سعادت و موفقيت شما را از درگاه ايزد منان خواستاريم

اختلاف نظر بين متخصصان و كارشناسان هر فني امري طبيعي و رايج است مثلا چند پزشك متخصص و ماهر در مورد يك بيماري مشخص با علايم و آثار معين نظرهاي متعدد و مختلفي ابراز مي‏كنند. اجتهاد و استنباط در احكام شرعي نيز از اين قاعده مستثني نيست و خبرگان و كارشناسان امر ديني (مجتهدان جامع الشرايط) بعد از رجوع به مدارك احكام يعني قرآن سنت (قول و روش پيامبر (ص) و ائمه معصومين (ع)) اجماع و عقل در بعضي از مسائل استنباط ها و برداشت‏هاي مختلفي پيدا مي‏كنند و فتاواي گوناگوني مي‏دهند و بدين سبب لازم است كه تقليد هميشه از فرد باشد كه اعلم است و فتواي او از نظر شرعي براي ما حجت باشد.
دانشِ فقه و مبادي آن، از جمله علوم نظري است و بر يك سري اصول فكري مبتني است. مجتهد نيز بايستي در تمامي موارد آن، به نقطه نظر اجتهادي رسيده باشد. طبيعي است كه در صدها مسأله اصولي، نمي‏توان انتظار داشت كه بين دو يا چند نفر، وحدت نظر كاملي وجود داشته باشد. موضوع ياد شده، حتي در علوم تجربي نيز به همين صورت است مثلاً با وجود آن كه "پزشكي" رشته‏اي تجربي و مبتني بر حس و آزمايش است، كمتر در بين پزشكان نظر واحدي در يك موضوع ارائه مي‏شود. اين طبيعت نظر و اجتهاد است و در تمامي علوم انساني از جمله فقه، اين مسأله وجود دارد. البته اگر نموداري از مشتركات و مفترقات فقها ترسيم گردد، خواهيم ديد كه درصد موارد اختلاف بسيار نادر است زيرا در اصل واجبات و محرمات و تكاليف وضعي، اختلافي وجود ندارد و تفاوت نظر، تنها در برخي از مسائل فرعي عملي است.
البته به جز عامل ذكر شده، عوامل ديگري نيز در اين پديده دخيل هستند مثلاً ممكن است مجتهدي به دليلي دست يابد كه ديگران به آن دست نيافته‏اند. هم ‏چنين ممكن است در موضوعات مختلف، تفاوت ديدگاه وجود داشته باشد مثلاً شطرنج را يكي وسيله قمار بداند و ديگري آن را وسيله ورزش و ...
بهرحال آنچه توجه به آن بسيار مهم است اين است كه مجتهد طبق اصولي مشخص و محكم احكام را استنباط مي كند و ما كه مقلد هستيم موظف به عمل كردن بر طبق فتواي مرجع تقليد خويش هستيم و در مسائل شرعي حق تعيين تكليف براي مراجع را نداريم.
البته موضوع سيگار معضل مهمي در جامعه ماست كه مي شود از جهات فرهنگي و اجتماعي به آن توجه نمود و اميد است كه مسئولين در جهت كاهش و كنترل مصرف سيگار مخصوصاً در بين نوجوانان و جوانان تدابير لازم را انجام دهند.

چرا خوردن گوشت حيواني كه ذبح شرعی نشده باشد، حرام مي‏باشد؟

دانشور شناخت فلسفه احکام
پرسش:

با توجه به اينكه از آية سوم و پنجم سورة «مائده» لزوم تسميّه، استفاده نمي‏شود چرا خوردن گوشت حيواني كه هنگام ذبح آن «بسم الله » نگفته باشند، حرام مي‏باشد؟

پاسخ:

با سلام و ادب سلامتي، سعادت و موفقيت شما را از درگاه ايزد منان خواستاريم

بايد اين مطلب را در نظر داشته باشيد ك مدرك فهم و استنباط احكام، قرآن مجيد و سنّت پيغمبر و ائمّه (ع) است.
پيغمبر اكرم و ائمّه (ص) با افعال و اقوال خودشان، هم بسياري از احكام اسلام را به مردم آموخته وهم آيات قرآن مجيد را ـ كه شرح و تفسير لازم داشته ـ تفسير نموده‏ند. مسلمانان نيز به وسيلة قرآن كريم و همچنين با عنايت به رفتار و گفتار آن بزرگواران، تكاليف خود را از همان صدر اسلام اخذ نموده‏اند. پس ممكن است شما فقط با مراجعه به قرآن مجيد، از مدرك حكم مورد نظر، مطّلع نشويد؛ در حالي كه با مراجعه به اقوال و افعال پيشوايان دين ـ كه عمل و قول آنها براي ما دليل و حجت است ـ به مستند آن واقف گرديد.
راجع به دو آية شريفه بر حسب آية اولي «حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ…» مائده/3 حيواني كه تذكيه شده باشد حلال است، بايد گفت: چنان كه شرايط تذكيه و حيواني كه تذكيه بر آن واقع مي‏شود توسّط پيغمبر اكرم(ص) و ائمة طاهرين(ع) بيان شده، از جلمة آن شروط اين است كه بايد در موقع ذبح، نام خدا برده شود.
اما آية دوّم: «اَلْيَوْمَ اُحِلَّ لَكُمُ الطَّيِّباتُ وَ طَعامُ الَّذينَ…» مائده/5 بر حسب روايات وارده از ائمّه اطهار(ع) مراد از طعام، حبوب است، و شامل لحوم نيست. اين معني، با لغت هم موافق است و بر حسب لغت از اين كه مراد از طعام، لحوم باشد، صحيحتر است.
علاوه بر اين در قرآن مجيد آية ديگري است كه بر حرمت اكل ذبيحه‏اي كه در موقع ذبح آن، اسم خدا برده نشده باشد، دلالت دارد. در سورة انعام آية 121 مي‏فرمايد:
«وَلَا تَأْكُلُوا مِمَّا لَمْ يَذْكَرِ اسْمُ اللهَ عَلَيهِ وَ إَنّهُ لَفِسْقٌ…» انعام/121

چرا اشعار خارجی حرام است؟

دانشور شناخت فلسفه احکام
پرسش:

چرا ترانه هاي خارجي حرام است ولي سرودهاي داخلي كه همه خواننده هايش زنها هستند حرام نيست و محرك نيست؟

پاسخ:

با سلام و ادب سلامتي، سعادت و موفقيت شما را از درگاه ايزد منان خواستاريم

شرع مقدس اسلام داراي احكام و حلال و حرام‏هايي است. اگر بنا باشد كه هيچ حساسيتي روي حرام نباشد، پس فلسفه حرمت چيست؟ مي‏توان چنين پيشنهاد كرد كه اصلاً مرز حلال و حرام برداشته شود تا حساسيتي به وجودنيايد؟ چنين فلسفه‏اي بيشتر شبيه سيستم‏هاي ليبراليستي غربي است تا آنچه كه مقتضاي شريعت است.
البته مسلما شما تنها در محدوده موسيقي چنين نظري داريد؛ ولي برادر عزيز! اگر موسيقي لهوي و آنچه كه تنهامروّج فساد و حيوانيت است حرام مي‏باشد، معنايش اين است كه نبايستي ترويج گردد و محدوديت‏هاي قانوني بايدسد راه آن باشد. تصوّر اين كه اگر آزاد باشد، خود به خود چنين و چنان خواهد شد، ساده‏انديشي است، چرا كه ميلآدمي به انحراف و غفلت بسيار است و لذا به آساني فحشا و گناه شيوع مي‏يابد ولي كارهاي سازنده با سختي و زحمتبه پيش مي‏رود.
معصوم(ع) فرمود: بهشت به مكاره و سختي‏ها پوشانده شده و دوزخ به لذتها و شهوات نفساني
 در هر صورت معيار در حرمت موسيقي مناسب بودن آن با مجالس لهو و داشتن مضامين فسادانگيز و اغواكننده است.

چرا ایستاده آب خوردن در شب مکروه است؟

دانشور شناخت فلسفه احکام
پرسش:

خوردن آب در شب هنگام نشسته و در روز ايستاده مستحب است و بر عكس آن مكروه چرا؟

پاسخ:

با سلام و ادب سلامتي، سعادت و موفقيت شما را از درگاه ايزد منان خواستاريم

بايد دانست همان طور كه روز و شب بر جذر و مد سطح آب درياها تأثير متفاوت مي گذارد. بر جذب و انفعالات آب در بدن نيز تأثير متفاوت مي گذارد، لذا اختلاف آب خوردن در حالت ايستاده و نشسته در روز شب قابل توجيه علمي است. اما آگاهي كامل به آثار و جزئيات نياز به تحقيق و نمونه گيري دارد.
احاديث بسيار وارد شده است كه ايستاده آب خوردن خوب است و آب را به يك نفس خوردن خوب است و ليكن بهتر است به سه نفس خورده شود و در روز ايستاده بخورد و در شب نشسته.»
آنگاه ايشان چهار روايت را نقل مي كند. مفاد يكي از روايات نقل شده از امام صادق عليه السلام اين است كه آب ايستاده خوردن باعث غلبه زرداب و صفرا مي شود. و در حديث ديگر آن حضرت فرمود كه ايستاده آب خوردن بيشتر باعث قوت و صحت بدن مي شود.
اما دو روايت مخالف اين مطلب نيز نقل مي كند. يكي از علي عليه السلام كه از آن حضرت نقل شده كه فرمود: در حالت ايستاده آب مخوريد زيرا باعث دردي مي شود كه دوا نداشته باشد مگر آن كه خدا عافيت دهد. و در حديث صحيح ديگر از امام صادق عليه السلام نقل شده است كه آن حضرت فرمود: در حالت ايستاده آب مخوريد و بر دور هيچ قبر گردش نكنيد و دور مزن و در آب ايستاده بول مكن، پس هر كه چنين كند و بلائي به او برسد ملامت نكند مگر خود را.
همان طور كه ملاحظه مي كنيد دو دسته روايات داريم كه دلالت آنها با هم متفاوت است. از نظر كارشناسان ديني و فن استنباط و اجتهاد در صورت صحت سند همه اين روايات بهترين راه و عاقلانه ترين راه كه مورد تأييد عقل و عقلا است جمع بين مفاد اين روايات در حد امكان است. لذا در اصول فقه كه علم رصد استنباط و اجتهاد است، اين قاعده معروف است كه «الجمع مهما امكن اولي». نتيجه جمع اين روايات همان طور كه علامه مجلسي از فقيه عالي مقام مرحوم شيخ صدوق كه از اركان فقه شيعه است نقل كردند «ابن بابويه (مرحوم صدوق) عليه الرحمه گفته است كه مراد از اين احاديث ( كه ايستاده آب خوردن را نهي مي كند) آب خوردن شب است.»
گرچه ممكن است به طرق ديگر نيز بتوان بين از روايات جمع كرد و ليكن چون مرحوم صدوق در نقل روايات و احاديث اهل بيت از بزرگان اين فن بوده و كتب روائي او منابع اصلي تلقي مي شود، احتمالا به قرينه ساير روايات كه در دسترس داشته و ملاحظه فرمودند، اين گونه بين مفاد روايات جمع نموده و چنين استنباطي نمودند.
براي آگاهي بيشتر ر.ك: جواهر الكلام، تهران، دارالكتب الاسلاميه، ج 36، ص 506 (دليل آب نوشيدن در شب و روز در پاورقي روايات آن را آدرس داده است.
براي آگاهي بيشتر ر.ك: جواهر الكلام، تهران، دارالكتب الاسلاميه، ج 36، ص 506.

چگونه اسلام اجازه داده تا حیوانات را ذبح کنیم؟

دانشور شناخت فلسفه احکام
پرسش:

اسلام كه دين رحمت و مهربانى است چگونه اجازه مى دهد كه برخى حيوانات را ذبح كنيم و براى استفاده خود آنها را از بين ببريم . در حاليكه همانگونه كه ما زندگى رادوست داريم و از درد بيزاريم حيوانات نيز زندگى را دوست دارند و از مرگ و دردگريزان هستند .

پاسخ:

با سلام و ادب

تشريع احكام تنها مبتنى بر مصالح حقيقى است نه عواطف خيالى و وهمى . بـه بـيـان ديـگـر در عـالـم طـبـيـعـت همه موجودات به يكديگر وابسته اند برخى از برخى ديگر بهره مى گيرند . گـيـاهـان هوا , آب , و خاك را مورد استفاده قرار مى دهند , حيوانات گياهان و حيوانات ديگر را مـورد اسـتفاده قرار مى دهند و انسان نيز از آن رو كه دراين عالم طبيعت موجودى است در كنار ساير موجودات , به حكم طبيعت و فطرت بايد ازگياهان و حيوانات استفاده كند و اساسا خداوند نظام خلقت را چنين قرار داده است . اما رحمت و مهربانى انسانى نيز مطلق نيست . زيـرا اگر چنين بود نبايد هيچ مجرم ظالمى را مجازات مى كرد و هيچ تعدى و زورگويى را پاسخ دهد . الـبته اسلام در موردذبح حيوانات احكامى دارد كه دلالت بر شفقت و مهربانى نسبت به آنها دارد مثل اينكه قبل از ذبح به آنها آب داده شود يا در پيش حيوانات و در منظر آنها ,حيوانى ذبح نشود .

Publish modules to the "offcanvas" position.