آيات 94 و 95 سوره توبه، درباره چه كسانى نازل شده است؟

پرسش:
 آيات 94 و 95 سوره توبه، درباره چه كسانى نازل شده است؟
پاسخ:
با سلام و عرض ادب و احترام
 بعضى از مفسّران مى گويند: اين آيات درباره گروهى از منافقان كه تعدادشان در حدود هشتاد نفر بود، نازل گرديده است. اينان كسانى بودند كه از فريضه جهاد سر باز زدند. هنگامى كه پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم)از تبوك باز گشت، دستور داد هيچ كس با آنان همنشينى نكند و سخن نگويد. آن ها كه خود را در فشار شديد اجتماعى ديدند، به عذرخواهى پرداختند. در اين هنگام آيات فوق نازل شد و شيوه برخورد صحيح با منافقان را روشن ساخت:
(يَعْتَذِرُونَ اِلَيكُم اِذا رَجَعْتُم اِلَيهِم قُل لا تَعتَذِروا لَن نُؤمِنَ لَكُم قَد نَبَّاَنَا اللّهُ مِن اَخْبارِكُم وَ سَيَرَى اللّهُ عَمَلَكُم وَ رَسولُهُ ثُمَّ تُرَدُّونَ اِلى عالِمِ الْغَيبِ وَ الشَّهادَةِ فَيُنَبِّئُكُم بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ * سَيَحْلِفُونَ بِاللّهِ لَكُمْ اِذَا انقَلَبتُم اِلَيهِم لِتُعرِضُوا عَنهُم فَاَعرِضوا عَنهُم اِنَّهُم رِجسٌ وَ مَأْوهُم جَهَنَّمُ جَزاءً بِما كانُوا يَكْسِبُونَ؛ هنگامى كه به سوى آن ها (كه از جهاد سرباز زده بودند) باز گرديد، از شما عذرخواهى مى كنند؛ بگو: عذرخواهى نكنيد ما هرگز (سخن) شما را باور نخواهيم كرد! چرا كه خدا ما را از اخبارتان آگاه ساخته؛ و خدا و رسولش، اعمال شما را مى بينند؛ سپس به سوى كسى كه داناى پنهان و آشكار است بازگشت داده مى شويد؛ و او شما را به آنچه انجام مى داديد، آگاه مى كند. (اى مؤمنان!) هنگامى كه به سوى آنان باز گرديد، براى شما به خدا سوگند ياد مى كنند، تا از گناه آنها
صرف نظر كنيد؛ از آن ها روى بگردانيد؛ چرا كه پليدند و جايگاهشان دوزخ است؛ به كيفر اعمالى كه انجام مى دادند.)
قرآن كريم، در اين دو آيه از نيّت هاى شوم منافقان پرده بر مى دارد و مسلمانان را از ماهيت عذرخواهى آنان آگاه مى سازد كه اين عذرخواهى و تقاضاى عفو و گذشت، تنها براى رهايى از مشكل انزوا و به قصد نفوذ در دل هاى مؤمنان بود.
پيام اصلى اين دو آيه آن است كه در هر عصر و زمانى، مسلمانان بايد مراقب نقشه هاى شيطانى و شناخته شده منافقان باشند تا مبادا اين گروه، با استفاده از همان نيرنگ ها و دام هاى گذشته، نيّت هاى شوم خود را به نتيجه برسانند.[1]

[1]. ر.ك: تفسير نمونه، آية الله مكارم شيرازى و ديگران، ج 8، ص 88 ـ 91، دارالكتب الاسلامية.