میلی نسبت به خواندن نماز ندارم. هر چه سعی می کنم نمی شود!

پرسش:

من نوجوانی ۱۴ ساله هستم. مشکلم این است که میلی نسبت به خواندن نماز ندارم. هر چه سعی می کنم این کار را در وجودم نهادینه کنم نمی شود.

پاسخ:
سلام و ادب خدمت شما

هر عمل ارادی که ما انجام می دهیم چون به طور معمول نیازمند تلاش و صرف انرژی است، مقداری دارای سختی می باشد مگر آن عمل، برای ما لذت بخش باشد؛ چه لذت جسمانی مثل غذا خوردن و چه لذت عاطفی مثل غذا دادن و رسیدگی مادر به فرزند دلبندش و چه لذت روانی و تخیلی مثل اشتغالات هنری و چه لذت معنوی مثل کسی که نعمتی را از خدا دریافت کرده و به سپاس و شکر آن نعمت، دو رکعت نماز می خواند یا به نظافت مسجد و خانۀ خدا می پردازد.

نماز چون یک عمل ارادی است انسان وقتی به آن تمایل خواهد داشت که لذتی از آن ببرد و در واقع با روح نماز ارتباط برقرار کند و آن را احساس کند. اکثر نمازهایی که ما می خوانیم، فاقد حس معنوی و لذت روحی است و حتی درست نمی دانیم چه می گوییم و معنای کلمات و نیز حالاتی مثل رکوع و سجده و تشهد را نمی دانیم؛ خوب طبیعی است که نماز برایمان لذت بخش نباشد.

ایجاد شدن حالت معنوی خاص در نماز و غیر آن، معمولا در آغاز حاصل نمی شود و باید زمان قابل توجهی از آن بگذرد و اقداماتی نیز صورت بگیرد تا چنین حالاتی برای انسان پیش بیاید که در ذیل به برخی از آنها اشاره می شود:

اول آن که پاکی و طهارت نسبی در انسان ایجاد شده باشد و انسان با گناه و ظلم به دیگران و تضییع حقوق آنان خصوصا ارحام و نزدیکان و علی الخصوص والدین و فرزندان و همسر، زمینهء روح خود را آلوده نکرده باشد و لذا اولین اقدام در این رابطه آن است که انسان بررسی کند و اگر مشکلی هست اصلاح و جبران نماید.
گلاب بهجت و سرور الهی و لذت مناجات با خدا، پس از پاک شدن ظرف وجود ما در آن ریخته می شود.

 دوم آن است که عبادات در بستر آرامش تاثیر قوی دارند و حالات خوش معنوی ایجاد می کنند و لذا افرادی که در ذهن و روان خود تشویش و به هم ریختگی و نگرانی هایی دارند نمی توانند استفادهء قوی از عبادات داشته باشند؛ پس باید از طریق تدبیر و عقلانیت و توکل بر خدای بزرگ و مهربان ، آرامش درونی را تقویت نمود و البته در شرایط عصر ما که اکثرا دچار تشویش و استرس و.. .  هستیم، استفاده از مشاوره یا مطالعهء کتاب هایی که مهارت های درونی ما را برای ایجاد آرامش زیاد می کنند مناسبند؛ در هر حال، تا لوح دل ما از نقش های پراکنده و تشویش های بی مورد پاک نشود، لذت عبادت چنان که حافظ عارف می فرماید:

خاطرت کی رقم فیض پذیرد هیهات   مگر از نقش پراکنده ورق ساده کنی

آیا هیچ استادی را دیده اید که مطالب ارزشمند خود را بر روی تخته ای پر از نوشته های آشفته بنویسد؟ رقم فیض الهی نیز نیازمند ورق ساده و آماده روح و روان ماست.

سوم آن است که ما نماز را با تانی و به دور از عجله بخوانیم و خود را در محضر خدا احساس کنیم و بنای گفت و گو و راز نیاز با خدای مهربان را داشته باشیم( نه ادای تکلیف صرف) و به معنای آنچه می گوییم یا حرکات و وضعیت های نماز مثل قیام و رکوع و سجود توجه داشته باشیم.

چهارم : خداوند ما را به گونه ای آفریده که جذب امور مهم و پر فائده می شویم و لذا به هر میزان که فوائد و اثرات یک عمل عبادی را بیشتر بدانیم، میل ما به انجام آن و نیز با کیفیت انجام دادن آن بیشتر شده و کمتر خسته می شویم. مطالعۀ دقیق آیات و روایاتی که در زمینهء اثرات دنیوی و اخروی نماز خصوصا نماز مقبول درگاه الهی آمده و تفکر کردن در این زمینه، اشتیاق ما را به عمیق نمودن نماز خود زیاد می نماید.

پنجم: ارتباط و همنشینی با افرادی که حس نمازشان قوی است و از نماز لذت می برند، سبب می شود که آهسته آهسته عطر وجود آنها به ما هم منتقل شود.       

   گلی خوش بوی در حمام روزی      رسید از دست محبوبی به دستم
         به او گفتم که مشکی یا عبیری       که از بوی دلاویز تو  مستم
         بگفتا من گلی ناچیز  بودم         و لیکن مدتی با گل نشستم
         کمال همنشین در من اثر کرد       وگرنه من همان خاکم که هستم

حضور در برخی مساجد که حس معنوی قوی تری می دهند و نیز نماز خواندن پشت سر امام جماعتی که حال معنوی بهتری دارد، تاثیرگذار است.

ششم : حضور در مسجد پیش از اذان و چند دقیقه ای خلوت کردن و به استقبال نماز رفتن، علاوه بر آن که تشویش ها و پراکندگی های ذهنی را از بین برده و آرامش به ما می دهد، انس و علاقهء ما را نسبت به خداوند و راز ونیاز عمیق با او افزایش می دهد.

 به همین مقدار بسنده کرده و آرزوی توفیق هر چه بیشتر برای شما داریم. البته گاهی بی میلی نسبت به نماز ، دلایلی مثل فشار بیش از حد والدین یا فشار روانی همسالان دارد.