چرا در اسلام لعن وجود دارد؟

پرسش:

عده ای از فرق اسلامی لعن رانمی پذیرند و میگویند شاید فرد مورد لعن توبه کرده باشد وخداوند توبه اورا پذیرفته باشد. پس چرا کسی که خداوند اورا بخشیده لعن کنیم ؟

پاسخ:

با سلام و آرزوی دریافت توفیقات الهی

در فرهنگ اسلامی، انسان محترم شمرده شده و از لعن و نفرین بر وی منع شده است. حضرت باقر(ع) فرمود: «چون لعنت از زبان کسی درباره دیگری بیرون آید، لعن میان لعنت کننده و لعنت شده، تردد و نَوَسان کند، اگر مجوزی در لعنت شده دید، بر او وارد می‌شود و گر نه بر خود لعنت کننده باز می‌گردد(1)». رسول خدا(ص) فرمود: «لعن مؤمن مانند کشتن او است».(2)
اما گاهی انسان کاری می‌کند که حرمت خود را می‌شکند و مستحق لعن و نفرین می‌گردد، تا جایی که خدای مهربان بر او لعنت می‌فرستد.(1)
گروه‌هایی در قرآن و حدیث با صراحت مورد لعن قرار گرفته‌اند. با توجه به این که لعن بر کسانی که مستحق آن هستند، در قرآن و سیره رسول خدا(ص) انجام گرفته است،‌ مسلمان (اعم از شیعه و سنی) لعنت بر مستحقان لعن را پذیرفته و مجاز شمرده‌اند.
قرآن می‌فرماید: «ألا لعنة الله علی الظالمین؛ لعن خدا بر ستمگران باد»(3). «إنّ الله لعن الکافرین؛ خدا کافران را لعنت کرده است»(4)؛ «إنّ الذین یؤذون الله ورسوله لعنهم الله فی الدنیا و الآخره؛ بی گمان، کسانی که خدا و پیامبر او را آزار می‌رسانند، خدا آنان را در دنیا و آخرت لعنت کرده است»(5).
در قرآن بر شیطان، منافقان، مفسدان و قاطعان رحم لعن شده است. در قرآن از شجره (درخت) ملعونه یاد شده است.(6)
عده‌ای از مفسران شیعه و سنی، مانند قرطبی(7) و فخر رازی از رسول الله خدا(ص) نقل کرده‌اند که مراد از شجره ملعونه، بنی امیه هستند.
فخر رازی (که از مفسران بزرگ اهل سنت است) بر این قول تأکید می‌کند و می‌گوید: عایشه رو به مروان کرد و گفت: خدا پدر تو را لعنت کرد، در حالی که در صلب او بودی، بنابر این بخشی از کسی هستی که خدا لعن کرده است.(8)
رسول خدا عده‌ای را لعن کرده است و محدّثان اهل سنت در کتاب‌های معتبر خود این لعن‌ها را نقل کرده‌اند. حضرت فرمود: «هفت گروه را لعنت کردم و هر پیامبر مستجاب الدعوه نیز آنها را لعنت کرده‌اند: «1. کسانی که بر کتاب خدا (قرآن) از پیش خود بیفزایند،
2. کسانی که قضا و قدر الهی را تکذیب نمایند،
3. کسانی که حرام‌های الهی را حلال بدانند،
4. کسانی که نسبت به عترت من حرمت شکنی کنند،
5. کسانی که سنّت مرا ترک کنند،
6. کسانی که غنیمت جنگی را به خود اختصاص دهند،
7. کسانی که با تیکه بر قدرت خود بخواهند کسی را که خدا ذلیل کرد، عزیزش کنند، و یا کسی را که خدا عزیز کرد، ذلیلش نمایند»(9). نیز حضرت فرمود: «بنده درهم و دینار (پول‌پرست) ملعون است».(10)
از آن جایی که قرآن و رسول خدا(ص) بر مستحقان لعن، لعنت کرد‌ه‌اند، معلوم می‌شود لعن بر ستمگران و طاغیان و افرادی که مرتکب گناه بسیار بزرگ شده (با کردار خود، جامعه و نظام و کیان اسلامی را به خطر انداخته، مسیر هدایت را عوض کرده، و ظلم فاحشی را مرتکب شده باشند) نه تنها اشکال ندارد، بلکه پیروی کردن از خدا و رسول او است.
در جایی که شک داشته باشیم، مثلاً فلان ستمگر توبه کرده است یا نه، لعن کردن وی به طور مشروط اشکال ندارد، یعنی مثلاً بگوییم: اگر فلانی توبه نکرده، باشد، لعنت خدا بر او باد! حضرت رضا(ع) از بعضی یاران خود شنید که می‌گفتند: خدا لعنت کند کسی را که با علی(ع) جنگید! حضرت فرمود: «بگو مگر کسی که توبه کرده و حال خود را اصلاح نموده باشد».

1ـ مصطفی حسین دشتی، معارف و معاریف، واژه لعن.
2ـ محمد محمدی ری‌شهری، میزان الحکمه، واژه لعن، شماره 18233.
3ـ هود (11) آیه 18.
4ـ احزاب (33) آیه 64.
5ـ همان، آیه 57.
6ـ اسراء (17) آیه 60.
7ـ قرطبی، تفسیر الجامع لاحکام القرآن، ج 10، ص 286.
8ـ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ج 20، ص 189.
9ـ متقی، کنز العمال، حدیث شماره 44038.
10ـ سنن ترمذی، حدیث شماره 2375.