ديدگاه قرآن كريم درباره عقل زنان چيست؟

پرسش:
ديدگاه قرآن كريم درباره عقل زنان چيست؟
پاسخ:
با سلام و ادب
خدمت شما عرض کنم از ديدگاه قرآن كريم، زن يك انسان است و «عقل» يكى از ويژگى هاى انسان است؛ از اين رو همه انسان ها را از مرد و زن به تعقل، تدبر، تفكر و مانند آن ـ كه ناشى از قوه عقل است ـ فرا مى خواند و ازهيچ يك از آنها برنمى آيد كه مرد و زن در داشتن عقل يا ميزان به كارگيرى آن متفاوت باشند.
«كَذلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآياتِ لَعَلَّكُمْ تَتَفَكَّرُونَ»؛(1)اين چنين خداوند آيات را براى شما روشن مى سازد، شايد انديشه كنيد.
«أَ وَ لَمْ يَتَفَكَّرُوا فِى أَنْفُسِهِمْ»؛(2)آيا آنان با خود نينديشيدند؟
از اين آيه ها و آيات بسيار ديگر برمى آيد كه زن و مرد در داشتن قوه عقل با هم مساوى هستند و هيچ يك بر ديگرى برترى ندارد.
تنها مسئله اى كه باقى مى ماند، چگونگى خطاب به تعقل و تفكر در قرآن كريم است كه با صيغه هاى مذكر آمده و شايد اين شبهه را در ذهن برخى پديد آورد كه اين خطاب، اشاره اى به نقص عقل در زنان باشد كه در پاسخ آن بايد گفت: درست است كه خطاب هاى قرآن با صيغه هاى مذكر آمده، ولى اين مسئله، به جهت قاعده ادبى است كه در زبان عربى وجود دارد؛ زيرا در مواردى كه جمع مورد نظر باشد، صيغه مذكر به كار مى رود كه هم شامل زن ها مى شود و هم مردها؛ از اين رو تاكنون هيچ مفسر يا آشنا به زبان و ادبيات نگفته است كه مجموعه خطاب هاى قرآن به مردها اختصاص دارد؛ از اين رو خطاب هاى عام قرآنى، مخصوص زن يا مرد نيست؛ بلكه نسبت به زن و مرد، يكسان است.

مانند سوره غافر، آيه 40؛ سوره نمل، آيه 97؛ سوره آل عمران، آيه 95؛ سوره فتح، آيه 5؛ سوره حديد، آيه 12؛ سوره توبه، آيه 71 و 72؛ سوره نور، آيه 12 و 31؛ سوره احزاب، آيه 36 و 58؛ سوره بقره، آيه 233 و 282؛ سوره نساء، آيه 12، 15، 32، 34، 98 و ... .
بنابراين، از ديدگاه قرآن، زن و مرد، هر دو در گوهرشريف انسانيت، همتا و داراى مراتب كمالى واحدى هستند و هر دو در داشتن عقل، يكسانند.(3)

1 . سوره بقره، آيه 219.
2 . سوره روم، آيه 8.
3 . جوادى آملى، زن در آيينه جلال و جمال، ص 249.