عزاداري صحيح در مجالس چگونه باید باشد؟

پرسش:

با سلام و ادب

مي خواستم بپرسم عزاداري صحيح در مجالس عزاداري مثلا در ماه محرم بايستي چگونه باشد وعزا داري به طور كامل با جزئيات در زمان ائمه چگونه بوده است ؟با توجه به اينكه من مقلد آيت الله بهجت هستم. خداحافظ.

پاسخ:

با سلام و ادب

مسأله گريه و عزاداري بر حضرت سيدالشهدا (ع)از افضل قربات است و فلسفه‏ هاي سازنده و تربيتي متعددي دارد از جمله:

1- توجه به هدف قيام امام حسين كه همانا احياي ارزش‏هاي ديني و جلوگيري از انحراف بود.
2- زنده داشتن ياد و تاريخ پرشكوه نهضت حسيني،
3- الهام بخش روح انقلابي و ستم ستيزي،
4- پيوند عميق عاطفي بين امت و الگوهاي راستين،
5- اقامه مجالس ديني در سطح وسيع و آشنا شدن توده‏ها با معارف ديني،
6- پالايش روح و تزكيه نفس،
7- اعلام وفاداري نسبت به مظلوم و مخالفت با ظالم و ... .

 اما اصل عزاداري و سوگواري از خود اهل بيت(ع) است ولي چگونگي آن تا حدود زيادي با شيوه‏هاي قومي و ملي عجين شده است و اين آميزش تا زماني كه مشتمل بر خلاف شرع نباشد اشكالي ندارد.

داستان گريه و عزاداري پس از شهادت حضرت امام حسين(ع) از سوي امامان(ع) داستان دامنه ‏داري است. به مواردي اشاره مي‏شود:

1- امام چهارم(ع) كه خود در كربلا شاهد مصائب دردناك حسين(ع) و ياران فداكار او بود و 23 سال داشت، پس از آن واقعه سوزناك تا زماني كه در قيد حيات بودند يعني مدت 34 سال طبق برخي روايات براي پدر و عزيزان خويش گريه و سوگواري مي‏كرد ، (بحارالانوار، ج 46، ص 108 و 109).

 گريه‏ هاي امام سجاد(ع) در سخت‏ترين شرايط علاوه بر جنبه عاطفي، يكي ازراه‏هاي مهم مبارزه و افشاگري بود.
2- امام صادق(ع) به ابوهارون مكفوف دستور مي‏دهد مرثيه بسرايد و آنگاه كه وي مرثيه خود را مي‏خواند مشاهده مي‏نمايد امام(ع) سخت گريه مي‏كند متوجه مي‏شود از صداي گريه امام صادق(ع) زناني كه پشت پرده حضور داشته‏اند صداي خود را به گريه و شيون بلند كردند ، (كامل‏الزيارات، ابن قولويه، نقل از ره توشه راهيان نور، ويژه محرم 1376).
3- امام رضا(ع) دعبل خزايي شاعر را در ايام سوگواري حضرت حسين(ع) به حضور مي‏پذيرد به او عنوان ياري دهنده اهل‏بيت، خوش‏آمد مي‏گويد و از وي مي‏خواهد در روزهاي غم و اندوه اهل‏بيت؛ يعني عاشورا در مورد مصايب جد خويش اباعبدالله(ع) مرثيه بسرايد ، (بحارالانوار، ج 45، ص 257).

 در مورد سينه زني نيز برخي از منابع تاريخي نشان مي‏دهد كه وقتي بني ‏هاشم براي اولين از مدينه به كربلا آمده و با كاروان اسراء در آن مكان برخورد نمودند به رسم عزاداري زنانشان دست به سينه مي‏زدند.

براي آگاهي بيشتر ر . ك :
1- فلسفه شهادت و عزاداري امام حسين، سيد عبدالحسين شرف‏الدين، مترجم: علي صحت، انتشارات مرتضوي
2- حماسه حسيني، شهيد مطهري، انتشارات صدرا
3- پيام‏هاي عاشورا، جواد محدثي، انتشارات پيك جلال
4- عبرت‏هاي عاشورا، سيد احمد خاتمي، انتشارات دفتر تبليغات اسلامي قم
5- فرهنگ عاشورا، جواد محدثي، نشر معروف

اصل وجود تعزيه و عزاداري براي امام حسين (ع ) و ائمه اطهار(ع ) داراي پشتوانه محكمي از احاديث و روايات معتبر و سيره ائمه اطهار(ع ) مي باشد كه اصلا" قابل خدشه نيست . مراسم سوگواري عاشورا, (عزاداري , تعزيه خواني , مراسم روضه خواني و...) از پيش از صفويه در ايران به ويژه خراسان عصر تيموري رواج داشته و كتاب روضه الشهدا از ملا حسين كاشفي (م 910) براي محافل روضه خواني خراسان تأليف شده بوده است آن هم در روزگاري كه هنوز پاي شاه اسماعيل به خراسان نرسيده و قزلباشان شيعه در آنجا حضور و نفوذي نداشتند. در عصر حضور ائمه معصومين (ع ) و پيامبر اكرم (ص ) نيز برگزاري تعزيه براي شهداء و مرحومين امري رايج بوده است كه مي توان به : برگزاري مراسم عزاداري براي حمزه سيدالشهداء توسط زنان مدينه , برگزاري مراسم عزاداري براي امام حسين (ع ) توسط كاروان اسرا به مدت سه روز در شام و بعد از برگشتن از شام بر سر قبر مطهر امام حسين (ع ) در كربلا, و سپس در مدينه اشاره نمود و حتي امامان معصوم (ع ) نيز براي عزاداري جدشان هر ساله تشكيل مراسم عزاداري مي دادند, (ر.ك : رسول جعفريان , صفويه از ظهور تا زوال , ص 237) اما سبك عزاداري به فرهنگ هر قومي بر مي گردد. به عبارت ديگر تعزيه از مقوله هنر است كه ممكن است در آن از موارد مشابه حتي از كشورها و آئين هاي ديگر تقليد شود, و اين تا جايي كه با ارزشها و معارف اسلامي مغايرت نداشته باشد مشكلي ندارد. در عين حال برخي از منابع تاريخي برآنند كه نخستين بار زنان بني هاشم هنگام ورود به كربلا به رسم عزاداري به سينه خود مي زدند.