اگر خدا حمايت كننده مظلومان است،‌ چرا بلاهاي طبيعي و انساني براي آنان است؟

پرسش:

 اگر خدا حمايت كننده مظلومان است،‌ چرا بلاهاي طبيعي و انساني براي آنان است؟

پاسخ:

با سلام و ادب 

بلاها انواع و اقسامي دارند و هر يك داراي علل و حكمتي هستند، آن چه مسلم است اين كه بلا براي اولياي خدا از نعمت‏ها و هداياي بزرگ الهي است.

از امام باقر(ع) نقل شده است كه فرمودند: ان اللّهَ‏ عزّوجلّ لَيَتَعاهَدُ المؤمنَ بالبلاءِ كَما يَتَعاهَدُ الرجلُ اَهلَهُ بِالهَديَّةَ مِنَ الغَيبَة؛ خداوند عزوجل بنده مؤمن را از طريق بلاها دلجويي مي‏كند، همان‏طور كه هنگام دوري از اهل و عيالش با آوردن هديه و سوغات آنان را دلگرم مي‏ سازد.[1]

از امام صادق(ع) نيز آمده است: ان اللّه‏ اذا احب عبدا غتّه بالبلاء غتّا؛ هنگامي كه خداوند بنده‏اي را دوست مي‏دارد او را به شدت در گرفتاري‏ها غوطه‏ور مي‏سازد.[2]

هم‏چنين از آن حضرت نقل شده است: ان اشد الناس بلاء الانبياء ثم الذين يلونهم ثم الامثل فامثل؛ از ميان مردم بيش از همه انبيا دچار بلاها مي‏شوند، سپس كساني كه در رتبه بعد از ايشان قرار دارند و سپس هر كس كه با فضيلت‏تر است به ترتيب از مراتب بالا به پايين.[3]

اكنون اين سؤال پديد مي‏آيد كه اين چگونه دوستي و رابطه‏اي است كه خداوند با اولياي خود دارد و سرّ اينگونه ابتلائات چيست؟

 پاسخ آن است كه بلاها و دشواري‏ها، فلسفه‏هاي متعددي دارند. حداقل آن در مورد بندگان صالح خدا امور زير است:

1- وسيله‏اي براي آمرزش گناه،

2- زمينه تقرب بيشتر و اعتلاي رتبه،

3- وسيله‏اي براي تربيت و استكمال نفس.

به عبارت ديگر در بسياري از موارد رفاه و آسايش، آدمي را به تعلقات مادي سرگرم و از ياد خدا بازمي‏دارد؛ ولي دشواري‏ها و سختي‏ها از سويي آدمي را به ياد خدا انداخته و به التجا و تضرع در درگاه الهي و انس با پروردگار مي‏كشاند. از سوي ديگر دست و پنجه نرم كردن با دشواري‏ها و سختي‏ها، انسان را آبديده و اراده او را قوي و نيرومند مي‏سازد. به تعبير آيت‏اللّه ‏حائري زمين ساده و دست نخورده، قابليت توليد و حاصلخيزي بالايي ندارد؛ اما همين كه شخم زده شد، بذر نيكو در آن رشد و بالندگي مي‏يابد و حاصلي انبوه پديد مي‏آورد. خداوند نيز قلب مؤمن را با بلاها شخم مي‏زند تا بذر ايمان و اراده و محبت و ياد خدا و عمل صالح در آن رشد و بالندگي يابد و در سايه آن شخصيت‏هايي چون اميرالمؤمنين(ع) و حسين‏بن علي(ع) پديد مي‏آيد كه نه تنها بزرگترين افتخارات بشريت‏اند؛ بلكه در ملكوت آسمان‏ها نيز مورد تكريم و ستايش‏اند.

در بخش بلاهاي انساني كه از طرف ظالمان به مظلومان مي رسد ، علاوه بر دلايل فوق بايد اضافه كرد كه گاهي براي امتحان انسان هاي ظالم و مظلوم هر دو واقع مي شود . نيز گاهي عدم تلاش مظلومان براي رفع ظلم يا تفرقه و جدائي ميان آنها موجب تسلط كافران و ظالمان مي شود و سنت الهي نيز بر اين قرار گرفته كه تا انسان ها براي رفع ظلم و تغيير وضعيت خود بر نخيزند ، وضعيت آنها تغيير نخواهد كرد.

 "إِنَّ اللَّهَ لاَ يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ ؛ خداوند سرنوشت هيچ قوم (و ملّتى) را تغيير نمى‏دهد مگر آنكه آنان آنچه را در خودشان است تغيير دهند"[4]

 براي آگاهي بيشتر ر.ك: عدل الهي، شهيد مطهري، ص 139 - 162.

[1] . علامه مجلسى، بحار الأنوار، ج 64، ص 213. مؤسسة الوفاء بيروت - لبنان، 1404 ه ق.

[2] . همان، ص 208.

[3] . همان ص 200.

[4] . رعد (13) آيه 11.