اگر خدا عادل است چرا من امام و معصوم نشدم؟

پرسش:

پلاک خونی (یزدان پناه):یک شبهه: چرا خداوند امامان را معصوم آفرید چرا ما معصوم نشدیم چرا بین ما آنها تفاوت قائل شده؟چرا امام علی بایستی از ابتدا معصوم می بود به طوری که در کعبه به دنیا بیایند وقرآن تلاوت کنند؟

پاسخ:

با سلام و عرض ادب

در پاسخ به سوال شما بنده چند نکته عرض میکنم که با توجه به این موارد جواب هم مشخص می شود:

 .1عصمت بر دو نوع است؛ علمي و عملي. اين دو قسم، ذاتاً و حقيقتاً از يکديگر انفكاك مي‌پذيرد. ممكن است كسي در ملكه‌ علم معصوم باشد، ولي در ملكه‌ عمل معصوم نباشد و بالعكس؛ اما عصمتي كه در پيامبران است، جامع هر دو است و پيامبران در علم و عمل معصومند؛ يعني هم كردارشان صالح و مطابق با واقع (عالم ثبوت) است، هم علم و دانش آنان صائب و برخاسته از مبدئي است كه هيچ‌گونه اشتباه و سهو و نسيان در آن راه نمي‌يابد.

 .2انسان مي‌تواند با رياضت شرعي و تهذ‌يب نفس، به مقام عصمت دست ‌يابد؛ عصمت منحصر به پیغمبران و امامان معصوم‌ (علیهم السلام) نیست بلکه مردم عادي نيز با تهذيب نفس مي‌توانند به عصمت دست یابند.

چنانکه حضرت زينب(س)وحضرت عباس(ع)و ... تا مرز عصمت پيش رفتند و عصمت عملی را کسب کردند و نيز به مقامات عالي معنوي دست يافتتند. و حتي برخي عالمان به مقامات بلندي رسيدند كه در مجموع مي توان چنين استنباط نمود كه اگرچه شرط امامت و نبوت، عصمت است، اما اين به معناي آن نيست كه هركس امام يا نبي نباشد از هيچ درجه اي از عصمت بهره مند نخواهد بود.

به عبارت ديگر از ناحيه خداوند هيچ گونه كوتاهي و بخلي نيست.

بنابراين اگر واقعاً ما قابليت دريافت علم لدني را دارا بوديم و با داشتن آن، از عصمت برخوردار مي شديم، خداوند آن علم را به ما عطا مي كرد. در حديثي چنين آمده است: «هركس آنچه را كه مي داند عمل كند، خداوند دانش آنچه را كه نمي داند به او خواهد آموخت» (1)بنابراين عصمت در عين موهبتي بودن، با لياقتها و شايستگي هاي اكتسابي و افعال اختياري انسان، ارتباط دارد. از اين رو هركس لياقت و شايستگي لازم را داشته باشد، چنين موهبتي به تناسب ميزان شايستگي اش به او عطا خواهدشد

 .3اینکه خداوندمقام عصمت و علم لدنی و.. را به امامان و پیامبران داده ، جبری نیست بلکه با شایستگی که درآنها بود( ولو از طریق 1- وراثت – 2 محیط 3- اراده و اختیار خودشان) این مقام را به آنها داد.یعنی چون اینها زمینه بهتری داشتند و بهتر از دیگران بودند و خدا هم با توجه به علمی که داشت و می دانست این نوع عصمت را به این بزرگواران داد.

چنان كه در ابتداي دعاي ندبه به مجموع سه واقعيت نوراني چنين اشاره شده است:

»برايشان شرط كردي كه نسبت به دنيا و زينت ها و زيورهاي آن زهد بورزند، آنان نيز اين شرط را پذيرفتند و دانستي كه آنان به آن شرط وفا مي كنند. پس آنها را پذيرفتي و به خود نزديك ساختي و ياد بلند و ستايش ارجمند را براي ايشان، پيش فرستادي... البته اين امتياز (علم و عصمت موهبتي) پايه و شرط اوليه امامت است و معصومان با اراده خويش و تلاش و عبادت، به مقامات عالي تري از علم و عصمت دست مي يابند. همان گونه كه قرآن مجيد از زبان پيامبر(ص)، مي فرمايد: قل رب زدنی علما .(2) بگو پروردگارا بر دانشم بيفزاي.

لذا اگر امیرالمومنین علی علیه السلام چنین فضیلتی دارند که در خانه خدا و با کمک فرشتگان متولد می شود علاوه بر بحث وارثت بخاطر ظرفیتی بود که حضرت داشتند و خدا هم از قبل میدانست و با این فضایل برتری داد.
 

 .1الميزان، ج7، ص239

 .2سوره طه - آیه 114