آيا روح فرازماني و فرامكاني است؟

پرسش:

آيا روح فرا زماني و فرا مكاني است؟

پاسخ:

 پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با سایت طلبه پاسخگو

روح انساني كه در فلسفه به آن "نفس ناطقه" اطلاق مي‏شود، امري مجرد و غير مادي است و زمان و مكان ندارد، چرا كه جا گرفتن در زمان و مكان از صفات و خصوصيات ماده و ماديات است، مثلاً كتاب در جاي خاصي قرار مي‏گيرد و فضاي خاصي را در زمان معيّني اشغال مي‏كند، ولي چون روح از جنس ماده نيست، در مكان خاصي قرار نمي‏گيرد و محتاج مكان نيست. در زمان نيز جاي نمي‏گيرد و ذاتاً مجرد از زمان و مكان است، ولي چون روح انساني مجرد محض نيست و تعلّق به ماده دارد و ارتباطي تنگاتنگ با جسم دارد، به پيروي جسم مي‏توان گفت در زمان قرار مي‏گيرد. توضيح اين كه:

طبق عقيده فلاسفه نسبت بين روح و جسم به نحو "تعلّق تدبيري" است، يعني همان طور كه يك فرمانروا و حاكم بر كشوري حكومت كرده و آن مملكت را اداره مي‏كند، روح نيز تدبير جسم را بر عهده دارد و از بدو تولّد جسم ادمي را اداره مي‏كند و تمامي قوا و نيروهاي بدن در اختيار او است، پس همان طور كه جسم در جا و زماني خاص قرار دارد، روح نيز در هنگام تعلق كامل به بدن به پيروي جسم بدني در زمان و مكان جا گرفته است، ولي هنگامي كه ارتباط بين روح و بدن ضعيف‏تر مي‏شود، جنبه فرازماني و فرامكاني بودن آن ظهور پيدا مي‏كند، مثلاً در خواب كه اين ارتباط و تعلق ضعيف مي‏شود، روح آزادتر از زمان و مكان مي‏گردد.

در خواب روح آدمي در همه جا سير مي‏كند و زمان و مكان را در يك چشم به هم زدن در مي‏نوردد و هيچ محدوده و حدودي را براي خود قائل نيست و به همه جا سر مي‏زند، لكن در خواب چون تعلّقش به بدن كاملاً قطع نشده است، به محض بيدار شدن به جسم بازگشت مي‏كند، ولي در مرگ، روح به طور كامل تعلّقش از بدن مادي دنيوي قطع مي‏شود.