آیا خوردن اندکِ شراب هم حرام است؟

دانشور

زیر مجموعه: نجاسات

دسته: خون و شراب

شهریور 07,1395-6:54 ق ظ

بازدید: 1928

پرسش:

خوردن الكل از آن جهت حرام است كه موجب مي شود عقل از حالت طبيعي خارج گردد، ولي اگر شخص به اندازه اي مصرف كند كه موجب خارج شدن او از حالت طبيعي نشود، چرا حرام است؟

پاسخ:

با سلام و ادب سلامتي، سعادت و موفقيت شما را از درگاه ايزد منان خواستاريم
مشروبات الكلي مست كننده، حرام و نجس است و خوردن كم يا زياد آن فرقي نمي كند.(1) قرآن صريحاً آن را رجس و پليد و از عمل شيطان مي داند: "انّما الخمر و الميسر و الأنصاب و الأزلام رجِْس مِن عمل الشيطان؛ شراب و قمار و بت ها همه پليد هستند و از اعمال شيطان محسوب مي شوند".(2)
در روايات از آن بسيار مذمت شده، حتي نشستن سر سفره اي كه در آن شراب باشد، تحريم شده است. به قول امام صادق(ع) تمام انبيا خمر را حرام كرده اند.(3) و پيامبر(ص) فرمود: "خمر و ايمان در يك قلب جمع نمي شود".(4) يعني كسي كه شراب مي نوشد، مؤمن نيست و نور ايمان از قلب او زدوده مي شود.
از خمر به عنوان "ام الفواحش" (مادر بدي ها) و "امّ الخبائث" (ريشة پليدي ها) و "مفتاح الشرّ" (كليد شرّ) ياد شده است. اگر كسي خمر بنوشد، تا چهل شبانه روز نماز او قبول نيست.(5)
شرابخوار از نظر اخلاقي فاسق و گناهكار است.
ملاك در حرمت خمر آثار و مفاسدي در آن نهفته است، كه يكي از آن ها مي تواند زائل شدن عقل باشد ولي از ديگر آثار و مفاسد آن و اين كه ميزان آن چقدر است، اطلاع كافي نداريم. مثلاً نمي دانيم آيا حرمت شراب فقط به خاطر مست كنندگي و زوال عقل است، يا علت هاي ديگر هم دارد.
يكي از سؤالاتي كه من خودم با آن خيلي روبرو شده ام راجع به حرمت گوشت خوك است. اين طور سؤال مي كردند كه گوشت خوك حرام است و البته خيلي دستور حكيمانه اي بوده است.در آن زمان مردم گوشت خوك را نمي شناختند. ميكربي كه در آن بود(تريشين) عوارض بسياري براي خورنده به وجود مي آورد... خداوند به پيغمبر دستور داد كه به مردم بگو: از خوردن گوشت خوك خودداري كنند. حرام بودن گوشت خوك به واسطة ميكروبي است كه در بدن آن وجود دارد، ولي امروز به واسطة پيشرفت هاي عظيم علمي كشف شده كه ضرر اين گوشت از چيست و راه از ميان بردن آن هم كشف شده و به وسائل مختلفي ميكروب را از بين مي برند؛ بنابراين دليلي كه براي حرمت گوشت خوك وجود داشته است، ديگر امروز وجود ندارد؛ پس امروز ما اگر گوشت خوك را بخوريم، بر خلاف دستور اسلام رفتار نكرده ايم. اگر پيغمبر امروز باشد و از او سؤال كنيم با وسايلي كه جديداً پيدا شده است، باز گوشت خوك را نخوريم، لابد خواهد گفت: نه، ديگر حالا مي توانيد بخوريد. آن روز كه ما گفتيم، وسايلي براي از بين بردن ميكروب نبوده است و حالا كه هست، ديگر مانعي ندارد.
بنده آن جا گفتم: بعضي از مقدمات اين حرف درست است، ولي بعضي ديگر از مقدماتش ناقص است. اين مطلب كه هر حكم در اسلام، دليلي دارد، درست است. اين را علماي اسلام به اين ترتيب بيان مي كنند كه در هر دستوري از اسلام، حكمت يا حكمت هايي نهفته است. به تعبيري كه علماي فقه و اصول مي گويند: احكام تابع مصالح و مفاسد واقعي است؛ يعني اگر اسلام چيزي را حرام كرده، چون مفسده اي داشته، حرام كرده است؛ خواه مفسدة جسمي باشد، خواه روحي؛ خواه به زندگي فردي بستگي داشته باشد، و خواه به زندگي اجتماعي. در هر حال ضرري در آن بوده كه حرام شده است... ولي يك مطلب ديگر هست و آن اين كه فرض كنيم كسي پيدا شود كه برايش يقين شد اسلام كه گفته گوشت خوك حرام است، فقط به خاطر ميكروبي است كه امروز كشف شده است؛ پس حالا ديگر گوشت خوك حلال است، ولي ما قبول نخواهيم كرد، زيرا ممكن است براي چيزي كه حرام شده است، ده ها خطر وجود داشته باشد و امروز علم يكي از آن ها را كشف كرده و بقيه هنوز مانده باشد. علم، پني سيلين را كشف و آثارش را بيان مي كند و تمام مردم به آن روي مي آورند. بعد از چند سال متوجه مي شوند ضررهايي هم دارد و لااقل براي همة مريض ها تجويز نمي كنند. علم، گوشه اي را كشف مي كند و گوشة ديگر پنهان مي ماند. حالا براي مجتهد چگونه يقين پيدا شود علت اين كه اسلام گفته گوشت خوك حرام است، منحصر به ميكروبي است كه علم كشف كرده است؟!
غير از ميكرب تريشين جديداً بيماري كرم كدو و يك نوع بيماري انگلي نيز كشف شده و آينده هم كشفيات ادامه دارد. تازه علم مضرات مادي و جسماني را مي تواند كشف كند، مضرات معنوي و روحي چه؟ در بعضي از روايات آمده: خوردن گوشت خوك باعث بي قيدي انسان در مقابل ناموس مي شود. اين را كه ديگر علم نمي تواند بگويد.
پس اوّل بايد همة مضرات مادي و معنوي گوشت خوك را كشف كرد، سپس داروهاي ضد آن را اختراع كرد، پس از آن چنين پرسشي را مطرح كرد و اين هم تا قيامت زمينه دارد؛ پس حلال محمد(صلي الله عليه و آله و سلّم) حلال تا قيامت و حرام، حرام است تا آخرت.
نپختگي است كه وقتي انسان فلسفه اي را دربارة احكام پيدا كرد، بگويد هر چه هست، همين است، مثلاً دربارة مشروبات الكلي كسي بگويد: علت اينكه مشروب حرام است، اين است كه براي كبد و قلب مضرّ است، ولي تجربيات نشان داده است كه اگر كسي به مقدار كم مصرف كند، نه فقط مضرّ نيست، بلكه نافع است؛ پس شراب كمش حلال و زيادش حرام است. اين هم باز دستپاچكي است. انسان بايد در اين جور مسايل سرعت به خرج ندهد. آيت الله بروجردي به يكي از مسئولان مبارزة جهاني با الكل فرمود: بشر اگر يك قطرة شراب را مجاز بداند، قطره قطره خواهد خورد... .
بعضي از افراد در قديم مي گفتند علت حرمت شراب زايل كردن عقل است، ولي ما طبيعتي داريم كه در ما شراب ايجاد مستي نمي كند؛ پس شراب بر ما حلال و بر ديگران حرام است! اين جور نيست. اوّلاً ممكن است ده ها دليل براي حرمت شراب وجود داشته باشد كه هنوز به آن ها نرسيده ايم. ثانياً يك شيء حرام ولو اين كه يك ذره اش آن خاصيت را نداشته باشد، ولي بايد آن را به طور كامل حرام كرد كه مردم اصلاً به سوي آن نروند.
تازه خيلي از چيزها است كه انسان خيال مي كند آن اثر را در او ندارد، ولي در واقع همان اثر را مي گذارد، ولي خودش متوجه نمي شود. شايد اندك اندك اثر نامطلوب خود را بگذارد. تازه كسي كه عقلش ضايع شود، از كجا مي تواند بفهمد؟! اگر از او سؤال كنيم كه آيا سالم هستي، مي گويد: بله! اگر هم منحصر در زوال عقل بود (كه چنين نيست) معيار و ميزان شخصي هم ندارد.

1. توضيح المسائل مراجع، ج 2، مسئلة 2633 و 2634.
2. مائده (5) آية 91.
3. ميزان الحكمه، عنوان 1122، حديث 5129 و 5128.
4. همان.
5. همان، عنوان 1126، حديث 5145

Tags: