مواضع امام (ره) در مورد صلح با عراق

به نام خدا
پرسش:
امام خمینی (ره) شخصاً درباره ی جنگ و صلح نظر داشته و نظر ایشان تعیین کننده بوده است. یک سؤال این است که ایشان درباره ی پیشنهادهای صلح و قطع نامه های شورای امنیت چه مواضعی داشته و چه برخوردهایی را توصیه می کردند؟
 پاسخ:

با سلام و ادب
باید توجه داشت که از اولین روزهای تهاجم عراق به ایران تا سال 1366 که قطع نامه ی 598 به تصویب شورای امنیت سازمان ملل رسید، هیچ گاه و از هیچ سازمان و کشوری پیشنهادی که متضمن صلح باشد ارائه نشد. تا زمانی که عراق بخش هایی از خاک جمهوری اسلامی را در تصرف داشت، پیشنهادها در حد آتش بس و مذاکره بود و این امکان برای عراق وجود داشت تا با بهره گیری از برتری نظامی و امتیازی که قبل از پیشروی در داخل ایران به دست آورده بود، به اغراض سیاسی خود دست یابد.
در مرحله ی بعد هنگامی که ایران توانست در سایه ی قدرت خود به برتری های عراق پایان بخشد و سرزمین های تصرف شده را در عملیات های فتح المبین و بیت المقدس آزاد کند، محور پیشنهادها تغییر کرد و موضوع آتش بس و عقب نشینی به مرزها و سپس آغاز مذاکرات صلح مطرح شد و این به معنای از بین بردن برتری های نظامی ایران و امتیازهای سیاسی برای مذاکره صلح بود. در این حال اولین موضع امام خمینی (ره) در قبال هر نوع پیشنهاد آتش بس، شناخت متجاوز و پرداخت غرامت بود. ایشان در دیدار با حبیب شطی دبیر کل کنفرانس اسلامی در 28 مهر 1359، درباره ی متجاوز بودن عراق چنین گفت:
«دولت ها اگر چنان چه می خواهند عملی بکنند و صلح و صفا باشد، باید آن کسی را که مهاجم بوده و هجوم کرده است با او قتال کنند تا این که برگردد به امر خدا، و برگشتن به امر خدا، این نیست که از کشور ما بیرون برود، بلکه باید خسارت مالی ایران را جبران کند. ما با کسی دعوا نداریم لکن خسارت ایران و عراق را مطالبه می کنیم.)
امام خمینی (ره) تا پایان جنگ بر این موضع تأکید داشت.
در سال 1365 نیز این موضع با بیان دیگری مطرح شد و امام حتی آتش بس را پذیرفت ولی به شرطی که مسئله ی متجاوز مشخص شود. آقای لاریجانی قائم مقام وزارت خارجه در سال های جنگ، در این باره چنین توضیح می دهد:
«علی رغم تجاوز ارتش عراق که ایران قربانی اصلی این اقدام عراق بود، دولت این کشور با مانورهای سیاسی و حمایت رسانه های غربی به دروغ صلح طلب معرفی می شد و حدود دو، سه سال قبل از پایان درگیری ها در جمع آیت الله خامنه ای و آقای هاشمی و دکتر لاریجانی مسئله ای برای خروج از موضع انفعالی طرح شد و این در شرایطی بود که قسمت هایی از خاک عراق در تصرف جمهوری اسلامی ایران بود. نتیجه ی این نشست آن بود که ایران پیشنهادهایی را که جوامع بین المللی برای آتش بس ارائه می دهند رد نکند.
این موضوع خدمت امام مطرح شد و ایشان گفتند: «آتش بس ضروری است منتها باید مسئله مشخص شود و آن این که مسئول تجاوز معرفی شود. ما اصلاً غیر از واقعیت چیزی نمی خواهیم، ما می خواهیم معلوم شود که چه کسی به ایران تجاوز کرده است بعد از آن ما آتش بس را قبول می کنیم، آتش بس که بد نیست».

تدوین و تنظیم توسط گروه فرهنگی هاتف )
برگرفته از
کتاب آشنایی باجنگ جلد 2، صفحه:49