روح پیش از دمیده شدن به انسان در کجا قرار داشته است؟

پرسش:

روح انسان پيش از آن كه به جسم دميده شود كجا است؟

پاسخ:

با سلام و ادب و سلامتي،از ارتباطتان با سایت طلبه پاسخگو سپاسگزاریم

قرآن مجيد مي فرمايد: "نطفه را به صورت خون بسته، آن گاه به صورت گوشت و گوشت را استخوان كرديم و روي آن را با گوشت پوشانيديم، پس به او آفرينش ديگري داديم".(1)

از اين آيه بر مي آيد:‌ پس از آن كه ساختمان جسم انسان كامل شد عنصر ديگري به آن افزوده مي شود كه قرآن از آن با نفخ روح و آفرينش ديگر ياد كرده است. در آيه ديگر در مورد روح مي فرمايد: "يسئولنك عن الروح قل الروح من أمر ربي؛ از تو دربارة روح سؤال مي كنند، بگو:‌ روح از امر پروردگار است".(2)

هر جا كلمة خلق در قرآن گفته مي شود عنايت به وجود تدريجي اشيا است. وقتي امر گفته مي شود توجهي است به وجود دفعي. آن جا كه مي رسد ديگر صحبت تدريج در كار نيست: " إنما أمره إاذا أراد شيئاً أن يقوله له كن فيكون؛ امر پروردگار اين است كه چيزي را بخواهد،‌ اراده كن و بگويد: شو، مي شود".(3)

نيز فرمود: " و ما أمرنا إلا واحده كلمح بالبصر؛ امر ما جز يكي بيش تر نيست مانند چشم به هم زدن".(4)

با توجه به آيات فوق مي توان گفت: روح از جنس امر پروردگار است،‌ نه از جنس خلق. آسمان وزمين و كوه و دريا از جنس خلق پروردگار است ولي روح از جنس امر پروردگار است؛ يعني يك چيزي از نزد پروردگار بر وجود خلقي افاضه شد كه نفس وجود آن ديگر وجود تدريجي نيست.(5) از آن چه گفته شد اين نتيجه به دست مي آيد كه فعل و انفعالات عالم مادي كه موجب امكان استعدادي براي پيدايش موجودي مي شود، در اصل پيدايش روح وجود ندارد و روح با فرمان خدا پيدا مي شود و اما اين كه تكامل آن در ارتباط با بدن و در اثر فعل و انفعالات مادي پيدا مي شود، مسئلة ديگري است.(6)

      1.مؤمنون (23) آيه 14.

2. اسراء (17) آيه‌85.
3. يس (36) آية‌82.
4. قمر (54) آية 50.
5. استاد مطهري، مجموعه آثار، ج2، ص 740 – 730، با تلخيص.
6. مصباح يزدي،‌ معارف قرآن،‌ ص 358.