آيا رسول خدا(ص) چهارده هزار سال قبل خلقت حضرت آدم آفريده شده؟

پرسش:
 آيا حقيقت دارد كه رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) چهارده هزار سال پيش از خلقت حضرت آدم آفريده شده است؟
پاسخ:
با سلام و عرض ادب و احترام
 بر اساس روايات اسلامى، حضرت محمّد(صلى الله عليه وآله وسلم) اولين «صادر» است؛ يعنى ايشان نخستين آفريده خدا و اوّلين فيضى است كه از خداوند نشأت گرفته است. در حديثى از آن حضرت آمده است: «اَوَّلُ ما خَلَقَ اللّهُ نُورى؛ اولين چيزى كه خدا آفريد نور من بود.»[1] و در حديث ديگرى از آن بزرگوار نيز چنين مى خوانيم: «من و على نورى بوديم نزد خدا چهار هزار سال پيش از آفرينش آدم (و طبق برخى روايات چهارده هزار سال)؛[2] زمانى كه خدا آدم را آفريد، اين نور را در صلب او نهاد و آن را پيوسته از صلبى به صلبى انتقال داد، تا آن را در صلب عبدالمطلب نهاد؛ سپس آن را از صلب وى بيرون
آورد و دو قسمت كرد؛ بخشى از آن را در صلب عبدالله پدر من قرار داد و قسمت ديگر آن را در صلب ابوطالب پدر على نهاد؛ نتيجه آن كه على از من است و من از على هستم، گوشت او گوشت من و خون او خون من است. هر كه او را دوست بدارد مرا دوست داشته و هر كه وى را دشمن دارد، مرا دشمن داشته است.»[3] و آيه 219 شعراء (26) به همين معنا تفسير شده است.[4]
گذشته از روايات در اين زمينه ـ كه بعضاً ادّعاى تواتر معنوى نيز در مورد آن ها شده ـ[5] مفسّرين برخى آيات را به خلقت نورى پيامبر تفسير نموده اند در تفسير قمى آيه (قُل اِن كانَ لِلرَّحمانِ ولَدٌ فَاَنَا اَوَّلُ العابِدين)[6]را مؤيّد حديث «اول ما خلق الله نورى» دانسته و نوشته است كه اين آيه دلالت مى كند بر اينكه حضرت محمّد(صلى الله عليه وآله وسلم)از نظر وجودى پيش از همه موجودات خلق شده گرچه از نظر زمانى خاتم پيامبران مى باشد.[7] نيز ذيل آيه (قَد جائَكُم مِنَ اللّهِ نورٌ...)[8]گفته شده مراد از نور، نور پيامبران(صلى الله عليه وآله وسلم) است كه اولين چيزى كه خداوند متعال به يد قدرت خويش از ظلمت كده عدم آشكار نمود، نور محمّد(صلى الله عليه وآله وسلم)بود.[9] ذيل آيه (كُنتُم خَيرَ اُمَّة اُخرِجَت لِلنّاسِ...)[10]از آن حضرت نقل شده كه به جابر فرمود: اى جابر! اولين چيزى كه خداوند متعال خلق نمود، نور نبى تو بود.[16]
برخى رمز اُولويت پيامبر نسبت به نفس مؤمنان را (احزاب/ 33، 6) مبدأ كمالات و منشأ فيض الهى بودن آن حضرت دانسته اند.[11]
برخى آيه (الَّذى يَراكَ حينَ تَقوم وتَقَلُّبَكَ فِى السّاجِدين)[18]را به وجود نور مقدّس حضرت در اصلاب اجداد موحّدش كه در مقابل حضرت حق سجده و قيام مى كردند تفسير نموده اند.[12]
آنچه از اين دو روايت و روايات شبيه آن ها به دست مى آيد آن است كه «وجود نورى» پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم)، چهار هزار سال يا چهارده هزار سال پيش از آفرينش حضرت آدم(عليه السلام) آفريده شده است.

[1]. عوالى اللئالى، ج 4، ص 99.
[2]. الامام على(عليه السلام)، احمد رحمانى همدانى، ترجمه حسين استادولى، ص 94، نشر منير ؛ الخرايح و الجرايح (قطب راوندى)، ج 2، ص 838؛ العمده (ابن بطريق) ص 88.
[3]. خصال، شيخ صدوق، ص 640.
[4]. مجمع البيان، ج 7، ص 323 و 324؛ قرطبى، ج 14، ص 144.
[5]. الميزان، ج 1، ص 121؛ تفسير اثنا عشرى، ج 3، ص 46؛ منهج الصادقين، ج 3، ص 206.
[6]. زخرف/43 و 81 .
[7]. تفسير قمى، ج 1، ص 17؛ بحرالحديد، ج 5، ص 274.
[8]. مائده/5 و 15 .
[9]. روح البيان، ج 2، ص 370.
[10]. آل عمران/3 و110 .
[11]. تفسير الصراط المستقيم، ج 3، ص 324.
[12]. تفسير ابن عربى، ج 2، ص 151.
[13]. شعراء/26 و 219 .
[14]. مخزن العرفان، ج 1، ص 22؛ انوارالعرفان، ج 1، ص 100.