چرا در جامعه ی اسلامی، شاهد رفتارهای غلط هستیم؟

پرسش:

 در یک جامعه با اعتقادات صحیح چرا شاهد رفتار های غلط هستیم و راه اصلاح جامعه چیست؟

 پاسخ:

با عرض سلام و تشکراز ارتباط شما

ابتدا باید علت فساد و دلیل  بروز رفتار های غلط روشن شود.  

علت فساد و تباهي در جامعه به دو گروه بر مي‏گردد: گروهي كه عامل به اين امور هستند و به فساد و تباهي دامن زده و يا آن را گسترش مي‏دهند و گروهي كه نظاره گر اين امور هستند. آنان كه عامل فسادند و خودشان در آن غوطه ورند، عوامل متعدّد اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و... مي‏تواند علّت آن باشد..
در بخش اقتصادي، كساني كه صرفاً به فكر منافع خود و تأمين هر چه بيشتر خواسته و شهوات هستند و اشتهاي سيري‏ناپذير در جمع ثروت به هر طريق و تكاثر و زياده خواهي دارند و در اين راه در پايمال كردن حقوق ديگران و استفاده از هر ابزار و شيوه‏اي دريغ نمي‏كنند. در بخش فرهنگي كه محسوس‏تر است، انواع و اقسام رسانه‏هاي ارتباطي با شيوه‏هاي مختلف تبليغاتي و با وقت گذاشتن روي نيازهاي غريزي انسان‏ها عمل مي‏كنند.

جهان غرب به خاطر شهوت پرستي و زياده خواهي و به جهت منافع اقتصادي و براي سلطه سياسي و فرهنگي از هيچ كوششي در اين مسير فروگذاري نمي‏كند. با صرف نظر از علل ايجاد كننده فساد و تباهي و عاملين به آن‏ها، بخشي از اين همه فساد مربوط به خود ما است كه نظاره گريم..
اگر در جامعه اسلامي شاهد انواع فسادها مي‏باشيم، به دليل عمل نكردن به اسلام و دستورهاي دين است.

از قرآن مجيد و روايات معصومين استفاده مي‏شود كه اصلاح جامعه بشري بدون ايمان و دعوت به حق و مبارزه با فساد ممكن نيست. از آيه "كنتم خير امت أخرجت للناس تأمرون بالمعروف و تنهون عن المنكر و تؤمنون باللَّه".(1) بر مي‏آيد كه مسلمانان تا زماني يك امت ممتاز محسوب مي‏شوند كه امر به معروف و نهي از منكر نمايند و هرگاه اين دو را ترك كنند، نه بهترين امت‏اند و نه به سود جامعه بشريت خواهند بود.

امام باقر(ع) در اين باره مي‏فرمايد: "امر به معروف و نهي از منكر دو فريضه بزرگ الهي است كه بقيه فرائض با آن‏ها بر پا مي‏شوند و به وسيله اين دو، راه‏ها امن مي‏گردد و كسب و كار مردم حلال مي‏شود. حقوق افراد تأمين مي‏گردد و در سايه آن زمين‏ها آباد و از دشمنان انتقام گرفته مي‏شود و در پرتو آن كارها سر و سامان مي‏گيرد".(2)

بنابراين اگر خواهان اصلاحات در بخش‏هاي مختلف اجتماع اعم از بخش‏هاي اداري، اقتصادي، قضايي، سياسي و غيره مي‏باشيم، بايد فرهنگ نظارت عمومي و امر به معروف و نهي از منكر را در جامعه حاكم سازيم.

در منطق اسلام هر مسلماني علاوه بر اينكه مسؤول حفاظت خويش از انحرافات و گناهان است، در قبال ديگر افرادبشر هم مسؤول است، و تا آنجا كه در توان دارد بايد مانع انحراف ديگران شود، و نمي تواند و نبايد در برابر اعمال و افعال خلافي كه ديگران انجام مي دهند، بي تفاوت و ساكت بماند. از اينروست كه مسأله امر به معروف و نهي از منكر از مهمترين موضوعات مباحث تعليم و تربيت اسلامي است، به گونه اي كه طبق روايات،‌امر به معروف و نهي از منكر، شعبه اي از جهاد در راه خداست و بفرموده قرآن ترك اين فريضه، عذاب الهي و نابودي جوامع بشري را در پي خواهد داشت.  

    پيامبر( مي فرمايد : "بايد امر به معروف و نهي از منكر كنيد و الاّ خداوند بَدان را بر نيكان شما مسلّط مي كند و هر چه دعا كنيد مستجاب نخواهد شد."(3) اهميّت موضوع بقدري است كه علي( مي فرمايد : "تمام كارهاي خير و جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهي از منكر همانند آب دهن است در برابر دريا"(4)

     موضوع ديگري كه در بحث مقابله با انحراف و فساد فردي و اجتماعي حائز اهميت است آموزش ديني كودكان و نوجوانان و چگونگي تربيت آنان در عمل به تكاليف ديني است. آموزش و انجام تكليف ديني نبايد تا سن بلوغ به تأخير افتد و انسان بايد از كودكي با عبادت پروردگار خوگيرد.   

   فردي كه از خردسالي عملاً با نماز و روزه و طهارت و نجاست و محرم و نامحرم و حلال و حرام از طريق والدين در محيط خانواده آشنا مي گردد، با آداب اسلامي تربيت مي گردد و ادب مي آموزد، آنگاه در نوجواني و جواني و حتي بزرگسالي دچار انحراف نمي گردد، و يا ميزان لغزش او از اصول و مباني ديني و اخلاقي بسيار اندك خواهد بود. كساني كه قوانين و احكام اسلامي را در محيط خانواده درك نكرده و يا به گونه ناقص با تعاليم اسلامي آشنا شده باشند، در دوران پس از كودكي، نسبت به انجام فرائض ديني دچار كندي و سستي و بي ميلي هستند و آنچه مطلوب آنهاست پيروي از شهوات و هواي نفس و گرايش به امور انحرافي است.    

   امام صادق( مي فرمايد : "احاديث اسلامي را به نوجوانان خود بياموزيد و در انجام اين وظيفة تربيتي سرعت عمل داشته باشيد، پيش از آنكه مخالفين گمراه بر شما پيشي گيرند و سخنان نادرست خويش را در ضمير پاك آنان جاي دهند و گمراهشان كنند."(5)   

   خداوند به والدين و خصوصاً به پدران كه سرپرست خانواده هستند فرمان مي دهد كه در قبال فرزندان و امور خانواده بي‌تفاوت نباشند و مانند نگهباني دلسوز و آگاه، مراقب حريم خانواده از دستبرد شياطين جن و انس باشند،(6) تا محيط خانواده عاري از هر گونه آلودگي و انحراف و گناهي گردد و شرايط براي تربيت و رشد فرزندان سالم و پاك وخداجو فراهم آيد. حق زن و فرزند بر پدر تنها اين نيست كه او عهده دار تأمين هزينه زندگي و مسكن و تغذيه آنها باشد، بلكه پدر به عنوان قيّم خانواده بايد در اصلاح رفتار و گفتار و خط فكري اعضاي خانواده خويش از هيچ تلاشي فروگذار نباشد.

     موضوع ديگري كه در تربيت فرزندان داراي اهميّت است و در روايات بسيار مورد تأكيد قرار گرفته، توجّه جدي به روابط دوستي و همنشيني فرزندان است. رسول خدا( مي فرمايد : "هر انساني از دين و روش دوست و همنشين خود پيروي مي كند."(7) و نيز مي فرمايد : "سعادتمندترين مردم كسي است كه با افراد بزرگوار مجالست و معاشرت كند."(8)    

  براي جلوگيري از انحراف و يا درمان انحراف فرزندان به طور فشرده به چند نكته اشاره مي گردد :
      - در برخورد با اين پديده بايد بسيار جدّي بود و هر نوع سهل انگاري از سوي والدين عِقاب و عذاب الهي را در پي خواهد داشت.
      - اگر محيط زندگي و وضع اخلاق و منش خانواده و رفت و آمدهاي فاميلي در بروز انحراف فرزندان تأثيرگذار بوده، بايد در تغيير و تبديل و كنترل آنها به گونه اي منطقي و بدور از جنجال به چاره انديشي پرداخت.
      - زندگي در برخي مناطق شهري در نوع افكار و گرايشات نوجوانان بي تأثير نيست، در صورت امكان تغيير محيط نيز بايد مورد بررسي قرار گيرد.
     - پدر و مادر بايد به طور جدي در معاشرتهاي مفسده انگيز، تجديدنظر كنند و در عوض رفت و آمد با افرادي را ترتيب دهند كه بر سلامت دين واخلاق اعضاي خانواده تأثيرگذار است.
      - رفتار و معاشرت پدر و مادر با يكديگر و نوع پوشش آنها در خانه در انحراف فرزندان نقش داشته باشد.
      - نحوة كسب معاش و تأمين درآمد خانواده نيز از اهميت فوق‌العاده اي برخوردار است، زيرا غذاي ناپاك قلب و روح انسان را تاريك مي كند، تا جايي كه انسان را از درك و قبول حقيقت دين باز مي دارد.
       - دوستي و رفاقت والدين با نوجوان و جوان و احترام به شخصيّت او بايد به عنوان يك اصل تلقي گردد و براي خواسته‌ها و گفته هاي او بايد گوش شنوايي وجود داشته باشد و بهترين كس همان پدر و مادرند.
      - در پند و موعظه و نصيحت بايد به گونه اي غيرمستقيم عمل كرد و از افراط و تفريط در محبت و تنبه فرزندان پرهيز كرد، كه هر دو مخرب است.
      - ارتباط با افراد يا مراكزي كه مي توانند در زمينه تربيت و اصلاح فرزندان، والدين را ياري دهند، بايد مهم تلقي گردد.
      - رفت و آمد به اماكن مقدس همراه با فرزندان و شركت در مجالس ديني و برگزاري اين مجالس درخانه در صورت امكان، قرائت و انس با قرآن و دعا توسط والدين در محيط خانواده، همه در سلامت فكري و روحي فرزندان مؤثر است.
     

خلاصة كلام اينكه از آنجايي كه اولين محيط تربيتي هر انساني كانون خانواده است، ابتدا بايد در اصلاح اين واحد اجتماعي سعي و تلاش جدّي كرد، كه اگر خانواده از جايگاه اصيل و اسلامي خود برخوردار گردد، سهل‌انگاري و اهمال‌كاري و بي كفايتي و بي قيدي و ناآگاهي افراد به حداقل خواهد رسيد و تمام اركان جامعه اصلاح مي گردد. بنابراين براي مقابله با هر نوع انحراف و فسادي بايد در وهله اول والدين خود را ملزم به رعايت دستورات اخلاقي و ديني كنند تا فرزندان با پيروي از آنان در برابر انحرافات واكسينه شوند.

. 1-  آل عمران (3) آيه 110
2-  وسائل الشيعه، ج 11، ص 395
3. سفينة البحار، ج1، ص448و449
4. نهج البلاغه، كلمات قصار، شماره 374 ، به نقل از تفسير نمونه، ج3، ص4
5. اصول كافي، ج6، ص46
6. سوره مباركه تحريم/ آيه 6
7. وسايل الشيعه، ج4، ص207 ، مستدرك ج2، ص62
8. بحارالانوار، ج15، ص51

نظرات (0)

نظر ارسال شده‌ی جدیدی وجود ندارد

دیدگاه خود را بیان کنید

  1. ارسال دیدگاه بعنوان یک مهمان - ثبت نام کنید و یا وارد حساب خود شوید.
پیوست ها (0 / 3)
اشتراک‌گذاری موقعیت مکانی شما

وبگــــــــــردی طلبۀ پاسخگو

دانــــــلود های مفیـــــــــــــــــــد

حمایت از سایت

برای حمایت از سایت لوگوی زیر را در سایت خود درج نمایید.

بیشترین دانلود ها

جدیدترین مطالب سایت