" اولي الامر بالتبع"، چه کسانی هستند؟

پرسش:

آيت الله مصباح و جوادي آملي در کتب ولايت مدارانه ي خود از آيه 59 سوره نسا استفاده کردند و گفتند که (الوالامر) شامل ولي فقيه هم مي شود و در طول ولايت نبوي است...  علامه طباطبايي در تفسير الميزان مي فرمايند: "در اولي الامر هم عصمت شرط لازم است و در چنين حالتي اطاعت از او در همه احکام واجب مي شود . بر خلاف نظر بعضي مفسران اولي الامر شامل اصحاب و خلفا و حکام و علما و ساير غير معصومين نمي شود"
 هيچ فقيه اي داراي عصمت نبوده و نخواهد بود. پس چگونه مي تواند در رديف الوالامر قرار گيرد؟

پاسخ:

پرسشگرمحترم سلام. اميد است هميشه موفق و شادکام باشيد.
مصداق" اولو الامر "در آيه شريفه قطعا معصومين هستند و غير معصوم را شامل نمي شود زيرا در آيه به اطاعت مطلق و بدون قيد و شرط از معصوم امر شده، همچنان که به اطاعت مطلق از خدا و رسول امر شده ، اطاعت مطلق مختص خدا و  معصومين مي باشد.
فقيهان شيعه در اين مورد اتفاق و اجماع دارند و هيچ فقيهي از شيعه، غير معصومين را مورد و مصداق اين آيه و "اولوالامر" ندانسته و نشمرده است.
 بسياري از فقيهان به اين آيه براي اثبات لزوم اطاعت از فقيه استناد کرده اند، با اين بيان که فقيه  داراي شرايط به عنوان نايب امام معصوم است و به امر امام معصوم حق امر و نهي دارد .
 به حکم امام معصوم موظف به پيروي از احکام و دستور فقيهان واجد شرايط مي باشيم چون معصوم ، ولي امر است و اطاعت از دستور معصوم واجب است . او فقيه را به عنوان نايب خود معرفي کرده ،پس اطاعت از فقيه داراي شرايط در حکم اطاعت از امام معصوم است و فقيه، ولي امر، به امرامام  معصوم است و در طول معصوم قرار دارد؛ يعني از معصوم کسب حجيت و لزوم اطاعت مي کند، نه اينکه در عرض معصوم و مصداق مستقيم آيه باشد .
بيان آيت الله جوادي آملي به شرح زير است:
"در اثبات ولايت فقيه نيز روشن شد که عقل حکم مي کند که اجراي احکام دين بايد استمرار داشته باشد و مختص به زمان پيامبر (ص)و معصومين(ع) نبوده ، اگر چه "اولي الامر" در آيه کريمه "اطيعوا الله و..." ظاهر در معصومين (ع) است و آنان اولي الامر بالاصاله هستند ، ولي در عصر غيبت معصوم طبق رهنمود عقل و نيز به دستور خود معصومين ،نايبان ايشان، اولي الامر هستند اما" اولي الامر بالتبع" نه "اولي الامر بالاصاله" وهمان گونه که در عصر حضور و ظهور معصوم ، نايبان خاص بسياري از کارها را به  عهده داشتند و مباشرت خود معصوم شرط نبود ، در عصر غيبت نيز نايبان عام  اداره امور را به دست دارند.(1)
قطعا آيت الله مصباح جز همين را نمي گويد.

پي نوشت ها :
1.  ولايت فقيه ، جوادي املي ، ص370 .